سهم الارث زن از شوهر یکی از مسائلی است که در حوزه حقوق و اجتماع به بررسی و تدقیق نیاز دارد. این موضوع گاهی با ویژگی ها و نکاتی همچون تاریخچه فرهنگی، حقوق مرد و زن، تطابق با مقررات دینی و حقوقی، اختلافات جنسیتی و مسائل اجتماعی مرتبط می شود. در این راستا، اهمیت و شیوه تخصیص سهم الارث به زنان از زاویه مختلف مورد بررسی مورد توجه قرار گرفته است.
برخی از جوانب که ممکن است در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گیرند، شامل تعیین اندازه سهم الارث، تأثیرات فرهنگی و تاریخی بر این تعیینات، تطابق با قوانین دینی و حقوقی، اهمیت حقوق مالکیت و اقتصادی زنان و نقش آن در تعادل اجتماعی می شوند. دریافت سهم الارث زن از شوهر دارای قوانین است که یک وکیل خوب خانواده می تواند در این زمینه به شما کمک کند و مشاوره لازم را در اختیار شما قرار دهد.
در بسیاری از جوامع و حقوق وارث، سهم زن از دارایی همسر (شوهر) به عنوان یکی از وارثان تعیین می شود. این سهم ممکن است متفاوت باشد و به تعداد فرزندان و قوانین مربوط به وراثت بستگی داشته باشد. در بسیاری از جوامع، وارثان اصلی ازدواج، اعم از شوهر و همسر، معمولا فرزندان هستند. در این صورت، سهم زن از دارایی شوهر به عنوان یکی از وارثان تعیین می شود. اما نکته مهم این است که قوانین توارث می تواند در هر جای دنیا متفاوت باشند و این سهم ممکن است تحت تأثیر قوانین مذهبی یا قوانین حقوقی مختلف باشد.
در مورد میزان سهم الارث از شوهر چند نکته وجود خواهد داشت که باید به آن توجه کرد. اول آنکه اگر شوهر دارای فرزند یا نوه باشد، ارث فقط به اندازه یک هشتم اموال می باشد. اگر شوهر دارای فرزند و نوه نباشد سهم الارث از همسر، یک چهارم اموال می شود. نکته دیگر آنکه هیچگاه میزان ارث زن از تمام اموال شوهرش شامل نمی شود، حتی اگر شوهر فوت شده به جز زن خود دارای وارث دیگری نباشد، در این صورت تصمیم گیری در مورد سه چهارم بقیه اموال در اختیار حاکم می باشد.
اگر زن از شوهرش دارای فرزندی باشد، میزان و مقدار ارثی که از وی می برد در صورت نداشتن فرزند متفاوت خواهد بود. حتی اگر فرزندان مربوط به زوجه نباشند نیز بر میزان سهم زن از اموال شوهر تاثیر دارد. بر اساس ماده 913 قانون و بر پایه فقه اسلامی، درصورتی که یک مرد بعد از مرگ خود دارای فرزندی باشد، سهم زن از میزان ارث شوهر یک هشتم خواهد بود.
همچنین قانون مدنی ارث ماده 946 بیان می کند که میزان سهم زن از دارایی شوهر بعد از فوت وی، اگر او فرزندی داشته باشد، به اندازه یک هشتم از اموال منقول و یک هشتم از اموال غیرمنقول در نظر گرفته شده است.
در جواب این سوال باید گفت خیر؛ زن از همه اموال به جا مانده از همسرش ارث نخواهد برد، بلکه از اموال منقول مانند اتومبیل ، قالی، طلا، وجه نقد و اثاثیه منزل و ارزش ریالی اموال غیر منقول مانند املاک و مستغلات ارث دریافت می کند. اما اگر شوهر دارای خانه باشد سهم الارث زن از شوهرش چه می شود؟
باید در این مورد گفت ارث از اصل خانه سهم زن نمی شود؛ او فقط از قیمت آن خانه بدون احتساب زمین آن معادل یک هشتم و اگر متوفی دارای هیچ ورثه دیگری نباشد معادل یک چهارم ارث دریافت می کند. بنابراین هیچ وقت زمین یک ملک مسکونی در سهم الارث زن قرار داده نمی شود، مگر آنکه فرزندان متوفی راضی باشند به انتقال مال غیر منقول به مادرشان. بنابراین اگر بین وراث اختلاف نظر وجود داشته باشد باید مال غیر منقول به فروش برسد و سهم ارث مادر از آن محل پرداخت شود.
در هر حال سهم الارث از همسر(شوهر) همواره یا یک چهارم (به شرط نداشتن وارث دیگر) و یا یک هشتم (در صورت داشتن فرزند و نوه، خواهر و برادر، پدر و مادر، عمو و عمه) می شود.
همان گونه که وجود فرزند بر میزان سهم زن از ارث شوهر تاثیر میگذارد، بدون فرزند بودن نیز در میزان سهم ارث زن نقش دارد. اگر فرزند نباشد، سهم ارث زن بیشتر خواهد شد. بر اساس قانون مدنی ارث ماده 946 هرگاه مردی بعد از فوت دارای فرزندی نباشد، زن او از یک چهارم اموال منقول و یک چهارم از اموال غیرمنقول او ارث دریافت می کند. البته بعد از فوت حتما باید انحصار ورثه انجام شود تا این موضوع که زوج دارای فرزندی نیست ثابت گردد.
اگر همسر فوت شده، ملک تجاری داشته باشد همسر وی از سرقفلی مغازه ارث دریافت می کند که میزان حق سهم الارث از شوهر در این موارد یا یک چهارم و یا یک هشتم می باشد.
گاهی اوقات در موقع انحصار ورثه مشخص خواهد که زوج در طول حیات خود دارای بیشتر از یک همسر بوده است. گاهی نیز ممکن است این همسران از وجود یکدیگر آگاه باشند. در این صورت باید بیان کرد که تمامی همسران او می توانند از ارث مرد سهم دریافت کنند. البته قبل از اینکه سهم زن از ارث شوهر مشخص شود باید عقد وی را در نظر گرفت.
در این صورت یک چهارم سهم ارث به نسبت مساوی بین همه آنان تقسیم خواهد شد. بنابراین سهم ارث همسر از کل اموال یک چهارم است و میزان آن نسبت به کل مال در صورت وجود چند همسر، تفاوتی ندارد.
در ازدواج موقت یا صیغه، اگر زوج فوت کند ارثی به زوجه تعلق نمیگیرد. با این حال عده ای ممکن است تصمیم بگیرند هنگام جاری شدن صیغه، شرط ارث بردن را در صیغه نامه خود بگنجانند.
در این صورت باید گفت که این عمل امکان پذیرنخواهد بود؛ زیرا قوانین ارث آمره می باشد و خلاف آن توافقی نمیتواند ایجاد کرد. با این حال زوج میتواند در زمان حیات در وصیت نامه خود همسر موقت خود را نیز مشمول ارث بگنجاند. این وصیت نامه بر اساس یک سوم اموال نوشته می شود و حتما باید با یک وکیل مجرب در این باره مشاوره کرد.
یکی دیگر از سوالات پرتکرار که در خصوص سهم ارث زن از شوهر پرسیده می شود، تعلق گرفتن ارث در صورت طلاق می باشد. در این شرایط باید به نوع طلاق توجه کرد که نوع طلاق چیست؟ اگر طلاق رجعی باشد، یعنی در زمان عده یا سه ماه و ده روز زن امکان برگشت به همسر خود را داشته باشد، در صورت فوت زوج، زن از همسرش ارث دریافت می کند.
درصورتی که نوع طلاق بائن باشد، یعنی امکان برگشت وجود نداشته باشد، در این صورت زن از همسر سابق خود ارثی نخواهد برد . البته برای طلاق رجعی باید این موضوع را متذکر شد که زوج باید حتما در طول سه ماه و ده روز عده فوت کند تا به زن سهم الارث تعلق بگیرد؛ در غیر این صورت مانند طلاق بائن سهم ارث دریافت نمی کند.
گاهی اوقات بعد از فوت زوج در بین وراث ممکن است مادر او نیز در حیات باشد. در این صورت مادر هم از دارایی او ارث دریافت می کند. میزان سهم ارث مادر در این شرایط یک سوم می باشد. در این صورت میزان سهم ارث زن باز هم یک هشتم باقی خواهد ماند.
کلام آخر
به وضوح نمایان است که حقوق ارث زنان از شوهر نه تنها یک موضوع حقوقی بلکه امری اجتماعی و اقتصادی نیز می باشد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که در اکثر جوامع، حقوق ارث زنان از شوهر ممکن است متفاوت باشد و تغییرات در این حقوق تاثیر زیادی بر زندگی زنان دارد.
تفاوت های فرهنگی، قوانین حقوقی و تطورات اجتماعی می توانند عواملی باشند که تعیین کننده سهم الارث زنان از شوهر در یک جامعه باشند. تغییرات در این زمینه می توانند نقش مهمی در تحولات اجتماعی ایفا کنند و به تعزیز برابری جنسیتی و حقوق زنان کمک کنند.
منبع: وکیل از ما