ارزش گذاری استارتاپ از دید ارزش گذاران (فرآیند یک ارزشگذاری معتبر)

می دانیم که ارزش گذاری استارتاپ یک فرآیند تخصصی است که با هدف تعیین ارزش مالی و تجاری یک استارتاپ نوپا و نوظهور انجام می شود. ارزش گذار در این فرآیند با دید همه جانبه، به بررسی تمام دارایی های فیزیکی کسب وکارها از جمله، دارایی های فیزیکی، مالکیت فکری، درآمد فعلی و حتی پتانسیل رشد در آینده می پردازد. هدف اصلی در ارزش گذاری استارتاپ ها، ارائه اطلاعات دقیق به سرمایه گذاران هنگام جذب سرمایه یا فروش استارتاپ است.

ارزش گذاری استارتاپ را می توان یکی از مراحل حیاتی در راه اندازی و مدیریت یک استارتاپ دانست؛ مرحله ای که به طور قابل توجهی بر سرنوشت آن کسب وکار تاثیر می گذارد. در این فرآیند پس از ارزیابی دقیق دارایی های مشهود و نامشهود، کسب وکارها می توانند به تصمیم گیری استراتژیک کلان از جمله جذب سرمایه، تعیین ارزش سهام، پیش بینی و مدیریت ریسک بپردازند.

ارزش گذاری استارتاپ ها چگونه توسط کارشناسان انجام می شود؟

فرض کنید یک استارتاپ در حوزه فناوری یک پلتفرم آموزشی آنلاین ارائه می دهد، در سال های اخیر با رشد سریع کاربران مواجه شده است. این شرکت با رشد سریع توانسته درآمد قابل توجهی به دست آورد. در چنین شرایطی تصمیم می گیرد تا با افزایش سرمایه، بتواند بیشتر رشد کند. ارزشگذاری این شرکت توسط یک ارزش گذار حرفه ای به شرح زیر انجام می شود.

۱. ابتدا به تحلیل گزارش های مالی (درآمد، هزینه ها، سود و نقدینگی) در سال های گذشته می پردازد.

۲. سپس مدل کسب وکار برای تعیین وضعیت درآمدی بررسی می شود. او متوجه می شود که این استارتاپ درآمد خود را از اشتراک گذاری ویدیوهای آموزشی و اشتراک ماهیانه کاربران به دست می آورد.

۳. ارزش گذاری پتانسیل رشد این استارتاپ را با تحلیل بازار آموزش آنلاین و وضعیت رقبا ارزیابی می کند. او متوجه می شود که این کسب وکار در صورت توسعه محصولات جدید و گسترش به بازارهای دیگر می تواند رشد بیشتری داشته باشد.

۴. ارزش گذار، به بررسی حقوق منحصر به استارتاپ مانند حق ثبت اختراع، انحصارات و مجوزهایی دریافتی می پردازد.

۵. در نهایت فرآیند بررسی مستندات لازم برای ارزش گذاری، با تحلیل عوامل ریسک مانند انواع عدم پایداری درآمد، توافق های معاملاتی و همچنین تعهدات آینده شرکت تقریبا به پایان می رسد.

پس از انجام ارزش گذاری استارتاپ فعلی، می تواند قدم بعدی در مسیر جذب سرمایه را بردارد.

عوامل موثر در تعیین ارزش یک استارتاپ (از دید ارزش گذاران)

تعیین ارزش یک استارتاپ، به ارزیابی و بررسی دقیق و همه جانبه ای احتیاج دارد که از سوی ارزش گذار انجام می شود. برخی از عوامل تاثیرگذار در ارزش گذاری استارتپ ها عبارتند از:

1. وضعیت رقبا
2. مالکیت فکری
3. مدل کسب وکار
4. رشد و پتانسیل بازار
5. اعضای تیم و مدیریت
6. میزان درآمد و سودآوری

در تعیین ارزش یک استارتاپ، عوامل مختلفی نقش دارد و انتخاب روش مناسب بر اساس مستندات موجود و انجام ارزش گذاری استاندارد، وظیفه ارزشگذار استارتاپ است. در ادامه تعدادی از این عوامل با کمک مثال توضیح داده می شود.

وضعیت رقبا

فرض کنید استارتاپی یک اپلیکیشن موبایل برای سفرهای آنلاین ارائه می دهد. اگر بازار مملو از رقیبانی باشد که چنین قابلیت هایی ارائه می دهند، سهم بازار کمتری باقی می ماند و احتمالاً ارزش کسب وکار کمتر خواهد بود. مگر اینکه ویژگی های منحصر به فرد (مزیت رقابتی) وجود داشته باشد که توانایی رقابت ایجاد کند.

مالکیت فکری

مالکیت فکری شامل هر نوع دارایی فکری متعلق به یک استارتاپ است که در ادامه به آن اشاره می شود:

• پتنت ها
• علائم تجاری
• حقوق مرتبط با اختراع ها
• نرم افزارها، و هر نوع دارایی فکری دیگر

فرض کنید استارتاپی یک فناوری پیشرفته در زمینه تشخیص بیماری ها از طریق تصاویر پزشکی ایجاد کرده و دارای پتنت های فراوانی در این زمینه است. این دارایی ها می تواند به ارزشگذار، ابزاری برای ارزشگذاری بدهد، زیرا رقبا نمی توانند به سادگی از این تکنولوژی استفاده کنند.

مدل کسب وکار

مدل کسب وکار شامل برنامه ای است که برای تولید درآمد از مشتریان فعلی و آینده وجود دارد؛ مدل اقتصادی استارتاپ بر این اساس بنیان شده است.

به عنوان مثال، فرض کنید استارتاپی یک مدل کسب وکار اشتراکی داشته باشد که مشتریان ماهانه برای استفاده از خدمات آن، حق اشتراک می پردازند. اگر این درآمد به ثبات برسد، می تواند در تعیین ارزش کسب وکار موثر باشد.

رشد و پتانسیل بازار

منظور از رشد و پتانسیل بازار، توانایی استارتاپ برای رشد در آینده و ایجاد فرصت های جدید در بازار است. کسب وکاری که به فروش کالاهای بومی مشغول است، در صورتی که بتواند کار خود را به بازارهای دیگر گسترش دهد، ارزش بیشتری خواهد داشت.

اعضای تیم و مدیریت

بسیار شنیده ایم که سرمایه گذاران روی تیم سرمایه گذاری می کنند نه ایده و استارتاپ؛ در رابطه با ارزش گذاری هم تقریبا همین قضیه وجود دارد. تجربه و توانمندی اعضای تیم و مدیریت کسب وکار روی ارزش آن تأثیر مستقیم می گذارد.

میزان درآمد و سودآوری

درآمد داشتن و سودآور بودن استارتاپ از اهمیت زیادی برخوردار است. این نشان دهنده توانایی و قابلیت کسب وکار برای تولید سود و ایجاد ارزش مالی بیشتر است.

استارتاپ برای دریافت گزارش ارزش گذاری، چه مستنداتی ارائه می دهد؟

به منظور ارزش گذاری یک استارتاپ، ارزش گذار نیاز به دریافت مستندات و اطلاعات متنوعی دارد تا بتواند به محاسبه دقیق ارزش بپردازد. این مدارک و مستندات شامل موارد زیر می شود:

اطلاعات مالی

صورت های مالی مختلف شامل موارد متعددی از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان، گزارش وضعیت سرمایه گذاری و گزارش جریان وجوه نقد در سال های گذشته می شود. همچنین برآوردهای مالی و پروژکشن های آتی برای سال های آینده نیز می تواند کمک کننده باشد.

اطلاعات مربوط به مدیریت استارتاپ

رزومه و تجربیات اعضای کلیدی تیم و مدیریت استارتاپ، شامل نقش ها و مسئولیت‎هایی که آن ها بر عهده گرفته اند.

مدل کسب و کار

شرح دقیقی از مدل کسب و کار استارتاپ، شامل نحوه تولید درآمد، ساختار هزینه ها و رویکرد بازاریابی و فروش به ارزشگذار، دید دقیق تری برای ارزشگذاری استارتاپ می دهد.

تحلیل بازار و صنعت

تحلیل بازار هدف، اندازه بازار، و وضعیت فعلی استارتاپ در بازار از جمله مواردی است که برای ارزش گذاری استارتاپ ها به آن احتیاج است. کارشناس ارزش گذاری با بررسی رقبا و تحلیل ریسک های موجود در بازار، به ارزش گذاری دقیق تر می پردازد.

تاریخچه و سابقه عملکرد

ارائه مستندات مربوط به موفقیت ها و دستاوردهایی که کسب کار در گذشته به دست آورده، سابقه عملکرد مالی و عملیاتی سال های گذشته و پروژه های موفقیت آمیزی که انجام داده، برای ارزشگذاری ضروری است.

توصیه هایی برای بهبود ارزش گذاری استارتاپ

ارزش گذاران باتجربه در این سال ها، توصیه های زیادی را براساس تجربه خود به منظور بهبود فرآیند ارزش گذاری استارتاپ ها ارائه کرده اند. برخی از این توصیه ها عبارتند از:

1. توجه به مدیریت تغییرات
2. بررسی تأثیر عوامل ریسکی
3. تعامل با تیم مدیریتی استارتاپ
4. استفاده از داده ها و اطلاعات جدید
5. برقراری توازن بین عوامل مالی و تجاری
6. استفاده از رویکردهای متعدد برای ارزش گذاری

در ارزش گذاری استارتاپ ها عوامل مالی (درآمد و سود) و عوامل تجاری (مدل کسب وکار و رویکردهای استراتژیک)، مدنظر قرار دارند؛ برقراری این توازن به تعیین دقیق ارزش کسب وکار منجر می شود.