یک گام تا ارز تک نرخی

ریزش قیمت دلار در روزهای گذشته (به استثنای روز چهارشنبه که با افزایشی در حدود 10 تومان همراه بود)حکایت از نزدیک شدن تأمل‌برانگیز نرخ بازار به نرخ دلار دولتی دارد؛ فاصله‌ای که گویا شیپورهای اجرای سیاست تک نرخی کردن ارز را از پیش به صدا درآورده‌اند. براساس نرخ روز چهارشنبه قیمت دلار دولتی حدود 2912 تومان بوده است و در مقابل نرخ دلار در بازار آزاد 3295 تومان بود که فاصله‌ای حدود 383 تومان را نشان می‌دهد. این میزان فاصله با تشدید اظهارات مسئولان بانک مرکزی درباره تک‌نرخی شدن ارز هم همراه بوده است.

ولی‌الله‌سیف به تازگی در دیدار با یک هیأت اقتصادی – تجاری از کشور آلمان به تشریح وضعیت بازار ارز پرداخت و اعلام کرد: در دو سال گذشته دامنه نوسانات نرخ ارز در ایران، حدود 60درصد کاهش یافته است. این در حالی است که در یک دوره مالی یک‌ساله، نرخ برابری دلار در مقابل ریال تنها 3 درصد افزایش داشته است و این در شرایطی است که دسترسی ما به منابع ارزی به علت وجود تحریم‌های ظالمانه، محدود بوده است.

سیف همچنین از اراده بانک مرکزی برای تک نرخی کردن نرخ ارز در آینده نزدیک خبر داد و افزود: شواهد و قرائن و بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که امکان حرکت به سمت تک نرخی کردن ارز وجود دارد و این سیاست در موقع مقتضی عملی خواهد شد. این شواهد نشان می‌دهد که برنامه تک‌نرخی شدن ارز که همه بخش‌های آن تدارک دیده شده و در وضعیت انتظار قرار دارد، استارت خواهد خورد و پس از یک دهه دوباره سیاست تک‌نرخی شدن ارز به اقتصاد کشور بازخواهد گشت.

فرصت برداشته شدن تحریم ها

مجید سبحانی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: تأکید سیف بر «آینده نزدیک شاید» برای تک نرخی شدن ارز شاید تحت تأثیر نگاه خوشبینانه بانک مرکزی به مذاکرات هسته‌ای باشد. چون پیش از این سیف اعلام کرده بود که ارز پس از رفع تحریم‌ها تک‌نرخی می‌شود. بنابراین می‌توان این‌گونه تلقی کرد که رییس کل بانک مرکزی نسبت به مذاکرات، برآیند خوشبینانه‌ای دارند و به همین علت زمان اجرای تک نرخی شدن را «آینده نزدیک» اعلام کرده‌اند.

این کارشناس اقتصادی افزود: اگر این نگاه خوشبینانه به واقعیت بپیوندد و عوامل و نشانه‌های منفی نتوانند در مقابل مذاکرات هسته‌ای مانع ایجاد کنند نرخ دلار به سمت ریزش میل خواهد کرد. این ریزش می‌تواند سطح مهم 3 هزار تومان را بشکند و تا2900 تومان یا کمتر از آن هم ادامه یابد. نزدیک شدن قیمت دلار به محدوده 2900 تومان می‌تواند استارت برنامه تک‌نرخی شدن ارز باشد. در حال حاضر نرخ دلار دولتی در محدوده 2900 و کمی بالاتر در نوسان است. بنابراین می‌توان این طور تلقی کرد که بانک مرکزی در محدوده 2900 تومان کمین کرده است تا نرخ دلار آزاد را شکار کند و تک نرخی شدن را به اجرا بگذارد. وی تأکید کرد: ارز تک نرخی با استقبال اهالی تولید مواجه می‌شود. فاصله نرخ ارز دولتی تا آزاد که از 400 تومان فعلی تا 800 تومان و بیشتر هم بوده است، به نفع واردکنندگان و کسانی بود که از ارز دولتی استفاده می‌کردند؛ به‌خصوص که در برخی مواقع ارز دولتی به گروه‌هایی تعلق می‌گرفت که اولویت‌های بسیار پایینی داشتند.

بستن راه فساد ارزی

حـمـیـدرضـا حق‌جو، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: قیمت نفت در شرایط فعلی تکافوی نیازهای بودجه‌ای و اقتصاد کشور را نمی‌کند بنابراین دولت از این نظر تحت فشار است و ارز کافی در اختیار ندارد. از سوی دیگر وجود تحریم‌ها، بانک مرکزی را از داشتن دارایی‌های ارزی ایران در خارج از کشور محروم کرده است که بخشی از آنها در قالب توافق ژنو تاکنون به ایران بازگردانده شده است. این دو عامل باعث فقر و کمبود ارز در کشور است و در چنین شرایطی اجرای سیاست تک نرخی شدن شکست می‌خورد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: ارز دولتی به این دلیل وجود دارد که با توجه به اقتصاد بیمار، گروه‌هایی مثل گروه دارویی که با سلامت مردم سروکار دارند فشار افزایش قیمت کمتری را تحمل کنند، بنابراین با تک نرخی شدن ارز این گروه‌ها از ارز دولتی محروم می‌شوند. سیاست تک‌نرخی شدن ارز باید به نحوی به اجرا درآید که قطع ارز دولتی از این قبیل گروه‌ها به افزایش قیمت آنها در بازار منجر نشود.

وی ادامه داد: ارز دو نرخی اگرچه به نام برخی گروه‌ها مثل گروه دارویی تمام می‌شود اما در بسیاری از موارد منبع فساد و رانت و سودجویی بوده است، یعنی کسانی که روابطی داشته‌اند و می‌توانستند به این ارز دست یابند به سادگی از تفاضل قیمت ارز دولتی و آزاد استفاده می‌کردند و به سودهای سرشاری می‌رسیدند. تک نرخی شدن دوباره نرخ ارز می‌تواند راه این‌گونه فسادها را در بازار ارز ببندد.