یکی از اهرم‌های قاچاق کم زور می‌شود

رییس گمرک ایران در آخرین اظهارنظرش سوء‌استفاده از تعرفه‌ها را در واردات صفر عنوان کرده است؛ مسئله‌ای که اغلب فعالان تجاری آن را یکی از راه‌های باز برای قاچاق می‌دانند و معتقدند مدیریت تعرفه‌ها می‌تواند در کاهش آمار قاچاق تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد. به گفته مسعود کرباسیان با راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی سوءاستفاده از تعرفه‌های پایین‌تر برای رفع کالاها تقریباً غیرممکن شده و این مسئله موجب رشد 65 درصدی درآمد گمرکات در سال گذشته شده است، هرچند که رییس مجمع عالی واردات ایران معتقد است قاچاق مربوط به گمرک نمی‌شود. معاون وزیر اقتصاد و دارایی همچنین گفته است، اینکه تعرفه‌ یک کالا برای کالای دیگر زده شود، بسیار دور از انتظار است، چرا که سازمان‌های همجوار گمرک نیز آنها را بررسی و ارزیابی می‌کنند. عضو هیات مدیره انجمن علمی بازرگانی ایران نیز پیش ازاین تعرفه‌ها را از مسائل افزایش قاچاق عنوان کرده و به فرصت امروز گفته بود، تعرفه باید کالا به کالا مدیریت شود نه گروهی، اگر سیاست‌گذاری برای تعیین تعرفه با جزییات انجام شود، جذابیت برای قاچاق کالا از بین می‌رود. حالا انتظار می‌رود، صفر شدن سوء‌استفاده از تعرفه‌های واردات تأثیر قابل توجهی بر قاچاق داشته باشد.

رییس مجمع عالی واردات ایران با بیان اینکه این مسئله را باید یک گام موفق برای گمرک ایران به‌شمار آورد در چگونگی تأثیرات آن به «فرصت امروز» می‌گوید: برای ما این آمار جالب است و خوشحالیم چون انتظار می‌رفت بشنویم سوء‌استفاده به حداقل رسیده است. محمد حسن برخوردار می‌افزاید: در تعیین و تعریف تعرفه‌ها هنوز باید کار کنیم. مشکل این است ما تعرفه‌های دو خطی، سه خطی زیاد داریم و این نقیصه است که امکان سوء‌استفاده را به فرصت‌طلبان می‌دهد. به گفته این فعال بازرگانی با تجربه اگر تعرفه‌ها از دو خطی و سه خطی به تعرفه‌های. . . تبدیل شوند می‌توانیم امیدوار باشیم امکان این سوء‌استفاده‌ها به کمترین میزان ممکن خواهد رسید.

برخوردار مدیریت بهینه تعرفه‌ها را به وضعیت تولید و صنعت داخلی مرتبط دانسته و ادامه می‌دهد: البته به اعتقاد من تا زمانی که کارخانه‌ها و صنایع ما فعال نشوند ما نمی‌توانیم در مدیریت تعرفه‌ها کاملاً موفق عمل کنیم، چرا که در واقع برخی تعرفه‌ها در واکنش به کاهش تولید دوخطی و سه‌خطی شدند تا به تولید‌کننده کمک شود، اما از طرفی دیگر این اقدام مورد سوء‌استفاده متخلفان قرار گرفت. عضو اتاق بازرگانی تهران می‌افزاید: قاچاق در بخش‌های مختلف، مجوز‌های مرزنشین، ته‌لنجی، ملوانی و. . . در سطح وسیعی اتفاق می‌افتد. برخوردار تأکید می‌کند: اما لازم می‌دانم بگویم، مردم مرزنشین ما راضی به قوت روزانه خود هستند اما بسیاری از کسانی که در این مناطق از این روش‌های متعدد اقدام به واردات می‌کنند مردم مرزنشین را در ازای دستمزد ناچیزی به کار می‌گیرند، آنها تجارت را بلد نیستند و به همین دلیل اغلب کالای بی‌کیفیت وارد می‌کنند. برخوردار معتقد است بخشی از پول‌های آزادشده پس از تحریم‌ها باید در مرزها برای ایجاد زیرساخت‌ها و زمینه‌های اقتصادی در مرزها هزینه شوند.

رییس هیات‌مدیره انجمن واردكنندگان فرآورده‌های بهداشتی، آرایشی و عطریات ایران کار گمرک را در کنترل و کاهش قاچاق، سنگین و دشوار می‌داند. محمدرضا بوترابی فعالیت‌های اخیر گمرک را مثبت ارزیابی می‌کند و درخصوص کاهش سوء‌استفاده از تعرفه‌ها به «فرصت امروز» می‌گوید: هنوز هم در کد‌های تعرفه‌ای که نام کالا‌ها بیان شده یک گزینه سایر هم وجود دارد که به نظر من جا را برای تخلف باز می‌گذارد. وی در بیان دیگر عوامل کمک‌کننده به این مشکل توضیح می‌دهد: به اعتقاد من نیروی انسانی بیشترین تأثیر را بر کاهش قاچاق دارد. به گفته این فعال اقتصادی نیروی انسانی، واردکننده به‌عنوان اظهار‌کننده کالا و ارزیاب به‌عنوان ملاکی برای تشخیص میزان تطابق مشخصات کالا و تعرفه‌ها عواملی هستند که می‌توانند در کاهش این تخلف تعیین‌کننده باشند.

وی با بیان اینکه سیستم‌های الکترونیکی و جامع گمرک می‌توانند تا حدودی بر کاهش تخلفات تأثیر بگذارند؛ توضیح می‌دهد: هنوز هم زمان ترخیص، اخذ مجوزهای متعدد و. . . طولانی است و این تعلل برای برخی بازرگانان خرد و متوسط بسیار گران تمام می‌شود، چرا که باید سریعا کالای خود را به سرمایه تبدیل کنند. اینها مسائلی است که ممکن است به ناچار زمینه را برای قاچاق فراهم کند بنابراین ما باید انگیزه را برای قاچاق پایین بیاوریم. بوترابی که دراین زمینه نزدیک به سه دهه تجربه دارد معتقد است، در کنار به روز کردن و استفاده از تکنولوژی مدرن در گمرکات، تخلف کمتر خواهد شد اما نیروی انسانی بی‌تأثیر نخواهد بود. بازرگان باید صادق باشد، ارزیاب به کارش اشراف داشته باشد و نظارت دقیق در گمرک انجام شود. 

به گزارش «فرصت امروز» بحث تخلف تعرفه‌ای در برخی کالاهای وارداتی در اظهارنامه‌ها، در سال‌های اخیر بین فعالان و تجار مطرح بوده و بخش‌خصوصی، صنعتکاران و تولیدکنندگان از آن بسیار گله‌مند بودند. بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند چگونگی تعیین تعرفه‌ها دست سودجویان را برای تخلف باز می‌گذارد. ایجاد تعریف کد تعرفه‌ای برای هر کالا خواسته آنهاست و تعریف تعرفه برای چند گروه همسان را اشتباه می‌دانند.