گازهای مشعل سرنوشتی جز سوختن ندارد

وزارت نفت حاضر است روزانه حدود 20میلیون مترمکعب گاز همراه نفت را در مشعل‌های نفتی بسوزاند، اما حاضر نیست این گازها را به رایگان به بخش‌خصوصی بدهد تا برای کشور درآمدزایی داشته باشد. تنها در جدیدترین اقدام زمانبندی اجرای پروژه تبدیل گازهای مشعل به محصولات با ارزش افزوده را از یک سال به دو سال تغییر داده است. حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو در آخرین اظهارنظر خود درباره گازهای مشعل اعلام کرده، باید این گازها مجانی واگذار شود تا تولید برق از مشعل با قیمت تمام شده کمتری صورت گیرد. وزارت نیرو خریدار نهایی برق تولید شده از گازهای مشعل است و با توجه به بدهی میلیاردی سرمایه‌گذاران نگران بازگشت سرمایه خود هستند.

شرکت ملی نفت با اعلام فراخوان عمومی برای فروش گازهای مشعل گام برداشت و از بخش‌خصوصی خواست تا پای کار بیاید اما به دلیل ابهامات بسیار در قیمت فروش این گاز و چگونگی خرید محصول نهایی آینده این کار در هاله‌ای از ابهام است. متقاضیان علاقه‌مند درخواست خود را تا 15‌اسفندماه به شرکت ملی نفت ارسال کردند و قرار است در ابتدای سال‌جاری به این درخواست‌ها رسیدگی شود. البته در آخرین اطلاعیه این شرکت اعلام شد، به درخــواست شــرکت‌های متقاضی گازهای مشعل، زمانبندی اجرای پروژه تبدیل گازهای مشعل به محصولات با ارزش افزوده از یک سال به دو سال تغییر یافت.

اعلام تخفیف ویژه به بخش‌خصوصی

در حقیقت، در شرایط مزایده گازهای مشعل براساس مصوبه هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران و اسناد مزایده منتشر شده، دوره اجرای این پروژه حداکثر یک سال بود و خریداران موظف بودند، پس از یک سال نسبت به برداشت گاز اقدام یا معادل 80‌درصد کمیت گاز قراردادی، پرداخت کنند. هدف از این اقدام درخواست‌های متعدد از سوی شرکت‌های متقاضی گازهای مشعل مبنی بر افزایش مدت زمان یک سال (به دلیل عدم امکان اتمام ساخت و احداث پروژه طی یک سال) اعلام شده است. همچنین اگر سرمایه‌گذار بتواند زودتر از یک‌سال پروژه را به اتمام برساند، به ازای هر ماه، ۳۰درصد کل قیمت به بخش‌خصوصی تخفیف داده می‌شد.

حامد فرنام، دبیر کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران و فعال بخش‌خصوصی درباره تصمیم جدید شرکت ملی نفت به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «دولت گازهای مشعل را بدون هیچ استفاده‌ای می‌سوزاند و برای آن هزینه متعددی از جمله هزینه‌های زیست‌محیطی پرداخت می‌کند، حال بخش‌خصوصی به دنبال این است که از این محل درآمدزایی کند اما از آنجا که شرایط برای فعالیت بخــش‌خصــوصی در ایـــن زمینه ایده‌آل نیست دولت زمانبندی اجرای پروژه تبدیل گازهای مشعل به محصولات باارزش افزوده را از یک سال به دو سال تغییر داده تا برای این بخش جذابیت ایجاد کند.»

وی با اشاره به اینکه این تمدید زمانبندی اجرای پروژه تبدیل گازهای مشعل به‌نفع دولت و بخش‌خصوصی است، می‌افزاید: «گازهای مشعل ساختار شیمیایی خاصی دارد و نمی‌توان به‌راحتی از آن برق یا گاز مایع تولید کرد. در حقیقت بازگشت سرمایه آن زمان‌بر خواهد بود. این تمدید زمانبندی فرصتی است تا این بخش بتواند به‌طور کامل پروژه را اجرایی کند. دولت به‌خوبی می‌داند که تبدیل گازهای مشعل هزینه‌بر است و این امتیاز را نباید به معنای ناتوانی بخش‌خصوصی تلقی کرد.»

تلاش شرکت ملی نفت برای جلب نظر بخش‌خصوصی

این فعال بخش‌خصوصی با اشاره به اینکه تلاش بخش‌خصوصی بر این است که هزینه‌های کنونی دولت را به درآمد تبدیل کند، می‌گوید: «شاید تعداد محدودی از شرکت‌های علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری توانایی محدود مالی داشته باشند اما بخش‌خصوصی برای این کار سرمایه لازم را دارد.» به گفته این فعال بخش‌خصوصی از آنجا که وزارت نفت خریدار نهایی محصول تولید شده نیست سرمایه‌گذاران با توجه به بدهی کلان وزارت نیرو نسبت به سرمایه خود نگرانی دارند و این تمدید زمانبندی تنها برای جلب نظر بخش‌خصوصی است.

در این ارتباط اظهارنظر علیرضا رادنژاد فعال بخش‌خصوصی در حوزه انرژی را جویا شدیم. وی با اشاره به اینکه شرایط اعلام شده از سوی وزارت نفت برای جلب سرمایه‌گذار در گازهای مشعل وسوسه‌انگیز نیست، به «فرصت امروز» می‌گوید: «سرمایه‌گذار در نهایت با وزارتخانه‌ای مواجه است که محصول نهایی را می‌خرد اما خوب پرداخت نمی‌کند. از سویی‌گازهای مشعل و تبدیل آن به برق مسئله‌ای است که در نگاه اول توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران را جلب می‌کند اما به دلیل سیستم دست‌و‌پاگیر، بسیاری از علاقه‌مندان نسبت به آن بی‌توجه می‌شوند.»

در حال حاضر، آمریکا از جمله کشورهایی است که تجربه کافی را در بهره‌مندی از گازهای مشعل دارد. ساده‌ترین روش این است که این گازها به برق تبدیل شود. گرچه می‌توان این گازها را به ان.جی.ال نیز تبدیل کرد. این فعال بخش‌خصوصی با اشاره به اینکه سوزاندن گازهای مشعل اکوسیستم منطقه را به‌هم ریخته است، می‌افزاید: «مکانیزم وزارت نفت در مرحله اول در این بخش محدودیت‌هایی را برای بخش‌خصوصی به همراه داشت، حال با تغییر در زمانبندی اجرای پروژه می‌خواهد کار خداپسندانه انجام دهد. درخواست بخش‌خصوصی دلیلی بر ناتوانی در سرمایه‌گذاری نیست بلکه تلاش‌ها برای پایین آوردن ریسک سرمایه‌گذاری است.»

رادنژاد معتقد است اگر یک سرمایه‌گذار بتواند به مرحله تولید برسد قطعا تبدیل این گازها به برق کار ساده‌ای خواهد بود. منصور رادنژاد، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت ملی نفت با اشاره به اینکه تغییر در زمانبندی اجرای پروژه مشعل‌های گاز به درخواست تعدادی از شرکت‌کننندگان است، به «فرصت امروز» می‌گوید: «به اعتقاد این درخواست‌کنندگان یک سال زمان کافی برای رسیدن به سرمایه نیست. شرکت نفت نیز موافقت کرد تا ضرر و زیانی متوجه بخش‌خصوصی نشود.»