کمپین‌هایی که ساز نخریدن را کوک می‌کنند

تشکیل کمپین‌هایی با موضوعات مختلف، به یکی از امور متداول جامعه امروز تبدیل شده است. گاهی برخی کمپین‌ها موفق‌تر عمل می‌کنند و به همه یا بخشی از خواسته‌های خود می‌رسند، اما برخی دیگر از کمپین‌ها، به سرعت از هم گسسته می‌شوند و حامیان چندانی جذب نمی‌کنند. برای بررسی وضعیت کمپین‌ها در جهان، تنها کافی است، لغت «کمپین» را در فضای مجازی جست‌وجو کنید، هزاران کمپین کوچک و بزرگ با موضوعاتی که گاه عجیب به نظر می‌رسند، به شما معرفی می‌شوند.

عضویت در کمپین‌ها از جست‌وجوی آن‌ها هم آسان‌تر است. تنها کافی است در شبکه‌های اجتماعی یا اپلیکیشن‌های ارتباطی مثل تلگرام و واتس‌آپ به این کمپین‌ها بپیوندید. هر مجموعه تولیدی، خدماتی، درمانی، فرهنگی و... می‌تواند در معرض هدف کمپین‌های مختلف قرار گیرد. کمپین‌های تحریم کالا از کمپین‌هایی هستند که هیچ مجموعه تولیدی و خدماتی، تمایلی ندارد در مظن آن قرار گیرد.

کمپین‌های موفق و ناموفق موفق‌ها

کمپین‌های تحریم یک کالا، سابقه‌ای بسیار طولانی دارند. یکی از نمونه‌های مشهور تحریم کالا در سال 1791 رخ داد. در این سال، کمپینی انتقادی علیه برده‌داری در انگلستان و در نتیجه تحریم شکر‌های تولید شده در این کشور تشکیل شد. شرایط سخت برده‌ها در کارخانه‌ها و محرومیت آنها از حقوق اولیه‌شان، خشم بسیاری را برانگیخت و اعلامیه‌هایی با تیتر «ما از مردانی که آزاد نیستند (برده هستند) شکر نمی‌خواهیم» بین مغازه‌داران و مردم پخش شد. نتیجه این حرکت ، کاهش فروش شکر انگلستان در حد یک سوم و افزایش تمایل به خرید شکر از هند (که قوانین برده‌داری نداشت) شد. در سال‌های اخیر، نمونه‌هایی از کمپین‌های موفق در جهان وجود داشته‌اند.

در سال 2009، اخباری از کارخانه تولید دستمال کاغذی andrex پخش شد که نشان می‌داد، این شرکت برای تولید محصولاتش، در حال تخریب جنگل‌های باستانی شمال آمریکاست. از ساعاتی پس از نشر این خبر، کمپین‌های متعددی علیه این شرکت تشکیل شد، تا جایی که مسئولان شرکت، مجبور به کاهش تولید و تغییر منابع شدند.

شاید کمتر کسی باشد که با محصولات کودک جانسون، به‌ویژه شامپوهای این شرکت ناآشنا باشد. سال‌های 2010 تا 2012، سال‌های کابوس برای این شرکت بودند. بنا بر اطلاعاتی، مشخص شده بود، نوعی ماده شیمیایی که در شامپوی جدید این شرکت مورد استفاده قرار می‌گرفت، در طولانی‌مدت مضر است. این اخبار، کاهش خرید و افزایش توجه مردم به شرکت‌های رقیب را در پی داشت و کمپین‌های تحریم جانسون، روزبه‌روز قوت بیشتری می‌گرفتند. درنهایت، تیم تولیدی جانسون، با عرضه فرمولی جدید و حذف ماده مذکور، مجددا به لیست محبوب‌های خانواده‌ها بازگشت.

ناموفق‌ها

بنا بر آمارها، کمپین‌های حفاظت از حیوانات و محیط زیست در زمره پرتعداد‌ترین و ناکام‌ترین کمپین‌های جهان هستند. شرکت‌های متعدد و مشهوری، مورد توجه کمپین‌های حمایت از حیوانات قرار دارند، شرکت‌هایی که اغلب از پوست حیوانات یا حتی در برخی موارد استخوان‌ها، عاج و دندان‌های آن‌ها، محصولاتی خاص تولید می‌کنند. چند سالی است که آدیداس برای تولید نوع خاصی از کفش‌های ورزشی، از 98درصد چرم کانگورو استفاده می‌کند، این مسئله باعث شده کمپین تحریم آدیداس تشکیل شود که البته تاثیر چندانی بر فروش یا حجم تولید این شرکت نگذاشت.

خطوط هوایی فرانسه، سال‌هاست مورد انتقاد کمپین‌های حمایت از حیوانات است. عمده‌ترین پروازهای حیوانات که حتی تا 30 ساعت طول می‌کشد، با این خطوط صورت می‌گیرد. اما اشکال این پرواز‌ها کجاست؟ این پرواز‌ها با هدف انتقال حیوانات به آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود. آزمایش‌هایی که اغلب منجر به مرگ یا زجر حیوانات می‌شود. از سوی دیگر، حیوانات در این پرواز‌ها مجبورند ده‌ها ساعت در جعبه‌های تنگ و تاریک بمانند و شرایطی ناگوار را تجربه کنند. اما با همه این تفاسیر، پروازهای خطوط هوایی فرانسه، تاثیری از کمپین‌ها نگرفته‌اند.

ایران و کمپین‌هایی که ناموفق هستند

نشریه تایمز در گزارشی به کمپین تحریم خرید پسته در سال 2013 اشاره می‌کند؛ کمپینی که جرقه آن از شبکه‌های اجتماعی شروع شد و به قیمت ناگهان افزایش یافته پسته در آستانه سال نو اعتراض داشت، اما به نظر می‌رسد این اعتراضات تنها در فضای مجازی پرشور بود و در نهایت توفیق چندانی به دست نیاورد.

گاردین نیز در مقاله‌ای به واردات زیاد کالاهای چینی به ایران (از خودرو گرفته تا اسباب بازی) و کمپین‌های اعتراضی کم‌رونقی که گاه‌گاه علیه محصولات چینی راه می‌افتد، اشاره می‌کند و معتقد است، با وجود آنکه شاید نگرانی مردم از هجمه کالاهای چینی اشتباه نباشد، اما کلید رهایی از این شرایط نه در دست مردم، بلکه در دستان دولت است. اکنون که تحریم‌ها علیه ایران لغو شده‌اند، ایران می‌تواند با توسعه زیرساخت‌ها و افزایش کیفیت در بخش تولید، به یک قطب مهم در صادرات منطقه تبدیل شده و واردات کالاهای بی‌کیفیت را محدود کند. درواقع کمپین‌های تحریم کالا در شرایطی که ایران باید زیرساخت‌هایش را توسعه بخشد، حرکت چندان منطقی و پربازدهی نخواهد بود.