کشاورزی پایدار پیش‌نیاز صادرات

وضعیت کنونی تولیدات بخش کشاورزی مانند دیگر بخش‌های تولیدی کشور با مشکل رکود تورمی دست و پنجه نرم می‌کند و این موضوع با توجه به نقش موثر این بخش در اقتصاد کشور بسیار حائز اهمیت و قابل بررسی است. بر همین اساس و با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد کشور، باید از تمامی ابزارهای ممکن برای رونق بخش کشاورزی بهره برد. چنانچه نتایج بی‌توجهی‌ها در دهه‌های اخیر پیامدهای ناگواری مانند ناامنی غذایی، رواج مشاغل کاذب در پی افزایش مهاجرت از روستاها، افزایش نرخ بیکاری، افزایش نرخ تورمی و. . . را برای کشور در پی داشته است.ژ

طبق پیش‌بینی کارشناسان، در دهه آینده جمعیت کشور به حدود 87 میلیون نفر خواهد رسید که تامین غذای این میزان جمعیت، مشکلات زیادی به دنبال خواهد داشت. با وجود مشکلات و موانعی که در بحث تولید محصولات کشاورزی وجود دارد فعالان بخش بر این باورند که توسعه صادرات می‌تواند ایران را در جایگاه و موقعیتی قرار دهد که شایسته آن است. به باور آنان با اقدامات مناسب کشاورزی می‌توان به تولید بهینه دست یافت.

اما واردات بی‌رویه محصولات کشاورزی، مانع اصلی بر سر راه آن است که مهم‌ترین دل مشغولی و نگرانی تولید‌کنندگان نیز محسوب می‌شود. شوربختانه، تراز منفی هشت میلیارد دلاری بازرگانی محصولات کشاورزی که بیشترین ضربه را به این بخش وارد کرده، چشم اسفندیار آن است و کارشناسان و استادان مستقل اقتصادی باید به کمک گرفته شوند تا از این وضعیت بغرنج و شکننده خارج شویم. 

باید اذعان داشت ایران دارای توانمندی‌های نهفته‌ای است که می‌توان با توجه به تنوع اقلیمی و استعدادهای کشاورزی خاص، از فرصت‌های مناسب برای توسعه پایدار تولید محصولات کشاورزی حتی در شرایط کمبود منابع آبی، بهره برد و چشم به افق پررونق صادرات نیز داشت. از آنجایی که برخی محصولات کشاورزی (باغی و زراعی) علاوه برتامین نیاز داخلی توانایی رقابت با سایر کشورها را دارند می‌توان با تسهیل در امر صادرات، شناسایی بازارهای خارجی و فراهم کردن امکانات لازم، زمینه رقابت سالم و درست را برای آن دسته از کشاورزانی که ظرفیت حضور در عرصه‌های بین‌المللی و بازارهای برون مرزی را دارند، مهیا کرد. 

 این پرسش مطرح است که کشاورزان در شرایط اقتصادی امروز ایران می‌توانند به توسعه صادرات امیدوار باشند که این نیز جای بررسی وتامل بیشتر دارد؟ با توجه به موانعی که پیش رو است عاملی که می‌تواند رشد اقتصادی کشور را به همراه داشته باشد و آن را رونق بخشد، سرمایه‌گذاری در زمینه کشاورزی وصادرات خواهد بود که درآمد ارزی قابل توجهی برای کشور در پی خواهد داشت، ضمن اینکه از سرمایه‌گذاری در زمینه سوداگری و ظرفیت که فاقد ارزش افزوده است جلوگیری کرده و زمینه کاهش تورمی را هم فراهم خواهد کرد. 

کشاورزان این توقع را دارند که با کنترل واردات و رفع دغدغه‌های موجود به‌عنوان یکی از مطالبات مهم آنان در زمینه صادرات بهای بیشتری داده شود. بی‌توجهی و نادیده گرفتن بسیاری از مسائل منجر به این شده است که نا بسامانی در این بخش به‌شدت احساس شود. در حالی که با مدیریت قوی و کارآمد و انجام کارهای ریشه‌ای و بنیادی می‌توان به حل مشکلات و رفع موانع کمک کرد. 

واقعیت این است، مادامی که اقدامات لازم برای دستیابی به کشاورزی پایدار آن هم براساس اولویت‌ها صورت نگیرد، نمی‌توان راه گریزی برای کشاورزی کشور متصور شد و به اهداف فوق دست یافت.  اساسی‌ترین راه حل، بهبود‌گذار از کشاورزی سنتی و معیشتی به کشاورزی مدرن وپیشرفته با تلفیقی از دانش بومی ونوین کشاورزی است. از سوی دیگر همزمان با توسعه تحقیقات کشاورزی وارتقای سطح دانش می‌توان از تجربیات ارزشمند و مهارت‌های هوشمندانه کشاورزان نیز در تقویت زیرساخت‌های تولید جهت بهبود کمی وکیفی محصولات بهره برد. 

به هر روی اگرحمایت‌ها هدفمند و مستمر و توجه‌ها بیشتر شود با گسترش و افزایش نقش ایران دربازارهای جهانی و بهبود سطح مبادلات تجاری به‌خصوص با کشورهای منطقه، توسعه و رونق صادرات محصولات کشاورزی ایران دور از ذهن نخواهد بود. 

* روزنامه نگار