کسب‌وکاری که خاطره می‌سازد

معمولا هرکسی خاطراتش را با ورق زدن آلبوم‌های قدیمی مرور می‌کند. بعضی وقت‌ها در میان عکس‌ها کسی را می‌بینی که دیگر در این دنیا نیست یا به یاد می‌آوری که فلان شخص زمانی که این عکس به چاپ رسیده است، هنوز به دنیا نیامده بود! خوب است که گاهی اوقات به سراغ آلبوم‌هایی بروی که شاید سالی یک‌بار هم کسی برای دیدن‌شان وقت نمی‌گذارد و معمولا گوشه کمد یا صندوق خاک می‌خورند. شاید مرور آنها بهترین فرصت برای قدردانی از لحظات باشد و این قدردانی ممکن نیست مگر با کمک عکاسانی که عمر خود را صرف لذت بردن از این هنر کرده‌اند. شاید نتوان تاریخ مشخصی را که در آن عکاسی اتفاق افتاده است، نام برد، زیرا عکس در طول سالیان دراز و با همت شیفتگان این حوزه کم‌کم پیشرفت کرد تا به شکل امروزی در اختیار مردم قرار گرفت، اما ناصرالدین شاه به‌عنوان نخستین کسی بود که راه این هنر را به ایران باز کرد. وی عکاسی را از کشور فرانسه وارد و توسط تنی چند از هنرمندان این عرصه پایه‌گذاری کرد و از آنجا که استعداد هنری در ذات مردم ایران وجود داشت، تا به امروز این هنر ماندگار شده و پیشرفت‌های شگرفی نیز داشته است.

می‌توان گفت که تا قبل از سال 1380 تمام دوربین‌های موجود برای عکاسی، از نوع نگاتیوی بودند، اما از آن سال به بعد با ورود تکنولوژی دیجیتال به این هنر، تغییراتی اساسی و بنیادی در عکاسی به وجود آمد. به طوری که هم‌اکنون هم هستند استادان قدیمی و کارکشته که عکاسی دیجیتال را به‌عنوان یک هنر نمی‌شناسند و نقدهای زیادی علیه آن می‌نویسند. اگرچه تولید دوربین‌های نگاتیوی در دنیا منسوخ شده است، اما هنوز عاشقان عکاسی سنتی، قسمت اعظمی از وقت خود را در تاریکخانه‌های‌شان می‌گذرانند تا این هنر را زنده نگه دارند. این استادان به هیچ‌وجه برای این کار به دنبال درآمد نیستند و فقط و فقط عشق است که آنها را مجبور می‌کند تا ساعت‌ها (شاید هم یک روز کامل) برای روتوش یک عکس نگاتیوی وقت بگذارند. این در حالی است که روتوش همین عکس اگر به‌صورت دیجیتال باشد، چند ثانیه بیشتر زمان نخواهد برد. ناگفته نماند که افزایش قارچ‌گونه آموزشگاه‌ها و مراکزی که آموزش عکاسی را سرلوحه کار خود قرار داده‌اند، با ورود دوربین‌های دیجیتالی شروع شد. بسیاری از فعالان معتقدند که اغلب این آموزشگاه‌ها حرفی برای گفتن ندارند و بیشتر فارغ‌التحصیلان‌شان حتی از دانستنی‌های ابتدایی عکاسی بی‌بهره‌اند.
هنر عکاسی، زیرمجموعه‌های زیادی دارد؛ خبری، پرتره، طبیعت و... که هر کدام علاقه‌مندان و شیوه خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال برای اینکه شما یک عکاس طبیعت باشید، نیازی به تاسیس دفتر نیست و آخر کار هم می‌توانید با اجاره مکان و به نمایش گذاشتن آثارتان، آنها را به فروش برسانید، اما آتلیه‌داری شغلی بسیار متفاوت و نیازمند داشتن دفتر، کارمند و تجهیزات فراوانی است. برای اینکه از چم و خم این کسب‌وکار سر در بیاوریم، به سراغ یکی از باتجربه‌های این حوزه رفتیم تا ببینیم برای راه‌اندازی یک آتلیه چه کارهایی باید انجام داد. مدیرعامل آتلیه «احمد فتحیه» در این ارتباط می‌گوید: «به نظر من کسانی که می‌خواهند وارد این حرفه شوند، ابتدا باید کارشان را با دوربین نگاتیوی شروع کنند تا قدر دوربین دیجیتال را بدانند.»احمد فتحیه معتقد است که یک دوربین مثلا 3میلیون تومانی دیجیتال، مساوی است با دو چمدان وسایل و تجهیزات دوربین نگاتیوی. در حالی که دیجیتال‌ها به راحتی در دست جا می‌گیرند و می‌توان به صورت‌های مختلف با آنها عکاسی کرد. بر همین اساس لازم است تازه‌واردها حداقل بین پنج تا هشت سال در آتلیه‌های مختلف تجربه کسب کنند تا بتوان به آنها گفت عکاس. اگر جایی یک‌سال کار کردید و دیدید همه‌چیز را بلدید، بدانید که آن آتلیه دیگر جای ماندن نیست و باید آتلیه بهتری را برای کارآموزی انتخاب کنید.

سرمایه موردنیاز

به گفته فتحیه، شما حداقل به یک مکان 100متری نیاز دارید که 30متر آن مخصوص دفتر است و مابقی برای آتلیه. البته دفتر به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ یکی مختص کارمندانی است که با فتوشاپ، میکس و مونتاژ سروکار دارند و قسمتی هم مخصوص مدیریت و حضور مشتریان. گفتنی است رهن این مکان در اطراف تهران بین 40 تا 50میلیون تومان و داخل تهران بین 100 تا 200میلیون تومان هزینه خواهد داشت. اگر از میز و صندلی و غیره فاکتور بگیریم، نورپردازی جذاب و هنری از الزامی‌ترین جلوه‌هایی است که برای فضای دفتر باید به آن توجه کرد. شما می‌توانید برای طراحی آن از یک دیزاینر کمک بگیرید. در این صورت باید برای طراحی 2 تا 5میلیون تومان و اجرای آن 10 تا 20میلیون تومان پول پرداخت کنید. اما «فتحیه» معتقد است که خود آتلیه‌دار اگر باتجربه باشد، بهترین دیزاینر دفتر خواهد بود و نیازی به هزینه‌های آنچنانی نیست.

همچنین سه کیس یا لپ‌تاپ مخصوص با قدرت معین لازم است که هر کدام بین 2 تا 3میلیون تومان خرج دارد. با جمع هزینه لوستر، مبلمان، چای‌ساز و... داشتن یک دفتر خوب 50میلیون تومان هزینه خواهد داشت. دوربین و لنزهای موردنیاز آتلیه نسبت به کیفیتی که دارند بین 5 تا 30میلیون تومان است که اکثرا از برندهای «کانن» یا «نیکون» هستند. وجود چهار تا پنج شاخه فلاش ضروری است که از 150 تا 600 ژول (قدرت نوری که پرتاب می‌شود) هستند و قیمت‌شان بین 4 تا 15میلیون تومان است. در صورت سوختن این فلاش‌ها با تعویض نعلی آن که البته هزینه بسیار کمتری دارد، همه چیز درست می‌شود! شما چهار صفحه مشکی، سفید، زرد و خاکستری لازم دارید که هرکدام 300هزار تومان آب می‌خورد که برای پس زمینه عکس استفاده می‌شود و باید به وسیله دستگاه مخصوصی که به سقف متصل است بالا و پایین برود. این دستگاه اگر به‌صورت دستی باشد 500 تا 600هزار تومان و اگر به‌صورت برقی باشد یک‌میلیون و 500هزارتومان هزینه دارد.
به گفته «فتحیه»، اگرچه موارد ذکر شده جزو اصول پایه‌ای آتلیه بود، اما آتلیه‌ها با هم فرق دارند و هرکدام می‌توانند نسبت به منطقه‌ای که در آن هستند، دکوراسیون خود را طراحی کنند. به ‌عنوان مثال شاید یک آتلیه در شمال تهران برای خرید یک کنسول، 30میلیون تومان هزینه کند در حالی که مناطق دیگر چنین هزینه‌هایی نداشته باشند. در مقابل قراردادهایی که در شمال تهران منعقد می‌شود بین 10 تا 25میلیون تومان است، اما مثلا در کرج بین 2 تا 5 میلیون تومان از مشتری پول می‌گیرند، ولی در نهایت این هنر عکاس است که همه چیز را تعیین می‌کند. اکثر آتلیه‌داران کار فیلمبرداری نیز انجام می‌دهند، اما اگر قرار است یک آتلیه فقط کار عکس را انجام دهد، باید چنان حرفه‌ای و معروف باشد که مردم برای سفارش عکس‌های عروسی و مجالس‌شان به آنها مراجعه کنند وگرنه معمول این است که هرجا قراردادی برای فیلمبرداری بسته می‌شود، همراه آن عکاس نیز رزرو می‌کنند. حال فرض کنیم شما می‌خواهید خدمات فیلمبرداری نیز ارائه دهید. برای اجاره دوربین، برحسب مدل آن باید شبی 50 تا 150هزارتومان هزینه کنید. این راهکار، مشکلاتی را هم به دنبال دارد. ناگفته پیداست، دوربینی که به شما اجاره داده می‌شود، وسیله‌ای است که بارها و بارها توسط افراد مختلف استفاده شده و بیشتر این افراد اصول ایمنی را رعایت نمی‌کنند. به ‌عنوان مثال، آن را روی چمن‌های مرطوب می‌گذارند یا در حمل آن دقت لازم انجام نمی‌شود.

پس بهترین حالت آن است که یک دوربین، مخصوص آتلیه داشته باشید که نوع دی‌وی‌کم 7 تا 8میلیون تومان، اچ‌دی 9 تا 10میلیون تومان و فول اچ‌دی 12 تا 15میلیون تومان قیمت دارد. ویزیت فیلمبردار بسته به درجه حرفه‌ای بودن آن شبی 80 تا 200هزارتومان است (یک فیلمبردار برای آقایان و یکی برای خانم‌ها). شما به یک مونتاژکار احتیاج دارید که فیلم‌های گرفته شده را میکس و مونتاژ کند که این فرد بین 150 تا 300هزارتومان از شما پول می‌گیرد. مطمئنا عروس و دامادها قسمت اعظمی از مشتریان شما را تشکیل می‌دهند، بنابراین اجاره باغ ضروری است. «فتحیه» در‌این‌باره می‌گوید: «اکنون وضعیت باغ‌ها بسیار بهتر شده است. به‌گونه‌ای که اگر تا سه یا چهار سال پیش تنها پنج یا شش باغ در اطراف تهران وجود داشت، امروز 30 تا 40باغ وجود دارند که آماده ارائه خدمات به مشتریانند. در‌حال‌حاضر، سمت سرخه‌حصار، پونک، کرج و شهریار باغ‌های شکیل و مناسبی وجود دارند که می‌توانند نیاز آتلیه‌داران را برآورده کنند. ورودی باغ برای هر عروس و داماد، بین 70 تا 400هزارتومان است.

نیازمندی ها

همان‌طور که گفته شد بخش زیادی از کار شما عکاسی و فیلمبرداری از عروس و دامادهای جوان است، بنابراین تهیه آلبوم از ملزوماتی است که بین 120 تا 300هزارتومان برای شما هزینه دارد. گذشته از اینها عکس‌هایی که با سایزهای مختلف روی شاسی نصب می‌شود از 30 تا 80هزارتومان از پول شما کم می‌کند. شما به دو کارمند احتیاج دارید که در انجام کارها کمک‌تان کنند. گرفتن مجوز برای شما حدود یک میلیون و 300هزارتومان خرج برمی‌دارد و البته پروسه آن حدود سه ماه طول خواهد کشید، اما وقتی برای این کار اقدام می‌کنید، پس از تایید استعلام اماکن می‌توانید به‌صورت قانونی کار خود را آغاز کنید. برای برگشت سرمایه به سه تا چهار سال زمان نیاز دارید. یادتان باشد که قبل از شروع کار، حتما نمونه کارتان آماده باشد، زیرا مشتریان با مشاهده آن می‌توانند به شما اعتماد کنند. این نمونه با انتخاب دو مدل و گرفتن فیلم و عکس از آنها و همچنین هزینه 4 تا 5میلیون تومان در اختیار شما خواهد بود.

تهدیدها

«فتحیه» در ارتباط با تهدیدهای این کسب‌وکار می‌گوید: «ذخیره شدن عکس‌ها  و فیلم‌ها روی رم و امکان از بین رفتن حافظه آن یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهاست. اتفاقات زیادی از قبیل وارد شدن ضربه به رم یا نوسانات الکترونیکی ممکن است باعث سوختن اطلاعات موجود در آن شود.» وی می‌افزاید: «در صورت بروز چنین اتفاقی، آتلیه‌دار باید از جیب خودش هزینه کند و دوباره لباس عروس، ماشین عروس، آرایشگاه و... را برای مشتری فراهم سازد و عکسبرداری را مجددا انجام دهد، اما در مورد فیلم عروسی، متاسفانه هیچ کاری نمی‌توان کرد. هرچند طبق قرارداد، آتلیه‌دار موظف است کل هزینه فیلم را به‌عنوان خسارت عودت دهد. پس حواستان باشد که سریعا عکس‌ها و فیلم‌های جدید را آرشیو کنید.»

توصیه فعالان بازار

«فتحیه» صبر و بردباری را از مهم‌ترین مشخصه‌های یک تازه‌کار می‌داند و بیان می‌کند: «باید بدانید که هر آتلیه دو تا سه سال خاک‌خوری دارد، بنابراین سطح آستانه تحمل‌تان را کمی بالا ببرید!»وی می‌افزاید: «بهتر است نمونه‌های شما هر دو تا سه ماه یک‌بار عوض شوند، اما اگر توانستید رضایت برخی از مشتریان را جلب کنید و از عکس‌های‌شان برای نمونه استفاده کنید، بهتر است.» به گفته «فتحیه» صاحبان این حرفه باید در روزهای عید و تعطیلی قید خانواده‌شان را بزنند و از صبح تا نیمه‌های شب به کار مشغول باشند. اگرچه در سال جدید میزان مشتریانی که برای گرفتن عکس‌های فشن و مدلینگ مراجعه می‌کنند بسیار بیشتر شده است، اما باز هم اعظم کار شما با عروس و دامادهاست. یادتان نرود که شاید در ماه‌های رمضان و محرم و صفر، کار شما دوچندان شود اما نه برای شرکت در مراسم، بلکه برای جمع‌آوری و تحویل کارهایی که در ماه‌های قبل آرشیو شده است.