کارآفرینی برای زنان دغدغه‌ای جهانی

شاید یکی از نخستین دفعاتی که بحث اشتغال زنان جدی گرفته شد، 8 مارس 1909 بود. اگرچه بسیاری از افراد سراسر دنیا، این روز را به نام روز ملی زنان می‌شناسند، اما جالب است بدانید این روز، نخستین‌بار، برای حمایت از زنان شاغل در یک کارخانه پوشاک در نیویورک که به نشانه اعتراض به حقوق خود اعتصاب کرده بودند، جشن گرفته شد. اما حضور جدی‌تر و محسوس زنان در محیط کار به دهه هفتاد میلادی باز می‌گردد، دهه‌ای که به تعبیر برخی، دهه اوج گرفتن فرصت‌های شغلی برای زنان در سراسر دنیا و به‌ویژه کشورهای در حال توسعه اقتصادی ارزیابی می‌شود. با وجود چنین پیشینه‌ای، هنوز هم پرسش‌ها و مجهولات زیادی در مورد اشتغال زنان وجود دارد، پرسش‌هایی که نه‌تنها از نقش دولت‌ها در حمایت از زنان شاغل می‌پرسد، بلکه نقش جامعه، هنجارها و حتی زیرساخت‌های اقتصادی هر کسب‌و‌کاری را به چالش می‌کشد.

مشاغل حضوری

با افزایش میل به تحصیل و پیشرفت شغلی در زنان، دیدن مدیران، کارفرماها و کارمندان زن در بسیاری از کشورها، امری عادی و متداول تلقی می‌شود اما میزان رضایت زنان از مشاغل حضوری همیشه بالا نیست. متاسفانه در بسیاری از موارد، میزان حقوق یک زن و مرد با شرایط کاری یکسان، متفاوت است! این مسئله نه‌فقط در جوامع توسعه‌نیافته، بلکه حتی در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته نیز کاملا محسوس است. برای مثال کارن کاوابانا، یکی از فارغ‌التحصیلان ممتاز دانشگاه توکیو و یکی از موفق‌ترین زنان شاغل در ژاپن در عرصه تکنولوژی، در مصاحبه‌ای که اخیرا با وی صورت گرفته، به‌شدت از موانع شغلی، کم بودن مبالغ پیشنهادی دستمزد و عدم امنیت شغلی برای زنان ژاپنی شکایت داشت. این در حالی ‌است که ژاپن لااقل در بین کشورهای آسیایی، مقام خوبی در زمینه ایجاد فرصت‌های شغلی و تحصیلی برای بانوان دارد.

در این میان نمی‌توان منکر نقش دولت برای کارآفرینی ایمن اشتغال زنان شد. دولت ترکیه، یکی از دولت‌های موفق در زمینه کارآفرینی ایمن برای زنان، به‌ویژه زنان بی‌سرپرست است. استفاده از صنعت مد، یکی از روش‌های جالب و هوشمندانه دولت ترکیه است. در جنوب شرقی آناتولی بالغ بر پنج هزار نفر در صنعت پوشاک و نساجی دولتی ترکیه کار می‌کنند. این افراد نه‌تنها تحت حمایت دولت کار می‌کنند، بلکه بیمه‌ها و کلاس‌های متعدد آموزشی و بهداشتی نیز به آنها تعلق می‌گیرد.

مشاغل آنلاین

پیشرفت تکنولوژی و افزایش روزافزون کاربران آنلاین باعث شده بسیاری از افراد به سمت مشاغل آنلاین گرایش پیدا کنند. زنان از طرفداران پروپاقرص مشاغل آنلاین هستند. نشریه فوربس اخیرا لیستی جالب توجه از مشاغل آنلاینی ارائه کرده که برای زنان بسیار مناسب و پردرآمد است؛ حسابداری اینترنتی، مشاوره سلامت و زیبایی، ارائه ویدئو کنفرانس‌های مختلف با موضوعات تخصصی مشاوره آشپزی و مراقبت از کودک، خریدوفروش آنلاین لوازم منزل، تصویرگر و طراح وب، پژوهشگری اینترنتی و بوتیک و گالری‌داری آنلاین از جمله همین مشاغل هستند.

اما چرا بسیاری از زنان به مشاغل آنلاین و غیر‌حضوری گرایش دارند؟ برای زنان خانه‌دار که فرزند هم دارند، طی کردن روزانه مسیر خانه تا محل کار و بالعکس کمی دشوار است. این طی نکردن مسیر خودش نوعی صرفه‌جویی اقتصادی است، هم برای پرداخت کرایه تاکسی، اتوبوس، مترو و... و هم صرفه‌جویی در استخدام پرستار برای بچه‌ها در ساعاتی که والدین حضور ندارند. 

اما برای برخی زنان، امنیت شغلی، قضاوت نشدن و راحت بودن در محیط خانه ملاک استفاده از مشاغل اینترنتی محسوب می‌شود. در بین کشورهای اتحادیه اروپا، بریتانیا بیشترین میزان نرخ مشاغل آنلاین برای زنان را دارد. در بین کشورهای سراسر دنیا نیوزیلند، بالاترین نرخ اشتغال زنان در مشاغل مهم را به خود اختصاص داده است، رتبه‌های بعدی متعلق به فنلاند و سوئد است. اما نیوزیلند برای اکتساب این مقام چه کرده است؟

*آموزش و رشد استعداد: کشور نیوزیلند از پیشگامان در عرصه رشد و توسعه منابع انسانی است. آموزش مهارت‌های مختلف به زنان یکی از برنامه‌های زیرساختی دولت نیوزیلند بوده که اتفاقا باعث شده حضور موثر زنان، رشد اقتصادی نیوزیلند را به همراه داشته باشد.

*حمایت از کسب‌و‌کار‌های کوچک: یکی از برنامه‌های اقتصادی خوب دولت نیوزیلند، حمایت از کسب‌و‌کارهای کوچکی است که زنان نیوزیلندی برپا می‌کنند. کسب‌وکارهایی که از خرده‌فروشی تا برپایی کارگاه‌های هنری گسترده‌اند.

*کاهش شکاف جنسیتی در مشاغل بزرگ: در بسیاری از مشاغل رده‌بالا تابوهای فرهنگی متعددی وجود دارد، دولت نیوزیلند با به‌کار‌گیری زنان در مشاغل رده‌بالای دولتی در طول سال‌های اخیر تلاش کرده است، این تابو‌ها را به حداقل رسانده و فرصت حضور زنان در مشاغل رده‌بالا را افزایش دهد.