کابل‌های خودنگهدار منسوخ شده در شبکه برق ایران

وزارت نیرو برای کاهش تلفات غیر‌فنی تلاش می‌کند سیم‌های مسی شبکه توزیع برق را با کابل‌های خودنگهدار تعویض کند اما فعالان بخش خصوصی معتقدند استفاده از کـابـل‌هـای خودنگهدار شش‌سیمه در جهان منسوخ شده‌ و بهتر است مسیرهای خود را با توجه به استانداردهای جهانی ترسیم کنیم. مس به فلزی گرانبها در سال‌های اخیر تبدیل شده‌ است. روند تصاعدی قیمت این فلز انگیزه دزدان را برای حمله شبانه به شبکه‌های برق دارای سیم‌های مسی تقویت کرده ‌است. در واقع تغییرات بازار سبب شده کابل‌های مسی که مسئول انتقال برق به منازل و محل مصرف بودند، منبع درآمدی برای سودجویان شود.

قطعی برق به دلیل دزدیده شدن کابل که در صنعت برق به آن تلفات غیر‌فنی می‌گویند، یکی از دلایلی بود که متولیان را بر آن داشت تا کابل‌های مسی را با انواع خودنگهدار جایگزین کنند. استفاده از کابل‌های خودنگهدار برای شبکه برق مزایایی هم دارد. این کابل‌ها علاوه بر اینکه سرقت برق از شبکه را کاهش می‌دهند، مشكلات اجرایی احداث شبكه در معابر كم‌عرض را به حداقل رسانده و سرعت عمل در اجرای شبکه را هم افزایش می‌دهد. غلامرضا خوش‌خلق، معاون هماهنگی توزیع شركت توانیر در پاسخ به این پرسش «فرصت امروز» که آیا هنوز از کابل مسی در شبکه برق کشور استفاده می‌شود، می‌گوید: این مجموعه تلاش می‌کند تا استفاده از کابل‌های خودنگهدار را روزبه‌روز افزایش دهد.

وی تاکید می‌کند که توانیر در راستای کاهش تلفات و حوادث، به سمت استفاده از تکنولوژی‌های نو در حرکت است. خوش‌خلق اضافه می‌کند که دو نوع تلفات فنی و غیر‌فنی در شبکه برق وجود دارد. متاسفانه استفاده از کابل‌های مسی ایجاد انشعابات غیر‌مجاز را برای سودجویان سهل می‌کند.

وی در پاسخ به این پرسش که میزان تلفات غیر‌فنی شبکه چقدر است، بیان می‌کند که از 14 تا 15 درصد تلفات شبکه، حدود هفت درصد مربوط به تلفات غیر‌فنی است.
معاونت هماهنگی توزیع شركت توانیر در پاسخ به این پرسش که آیا تلفات غیر‌فنی شبکه به دلیل استفاده از کابل مسی است، عنوان می‌کند: تلفات غیر‌فنی دلایل مختلفی دارد. فقط حدود سه تا چهار درصد این تلفات مربوط به کابل‌های مسی است.

وی تاکید می‌کند که برای کاهش تلفات شبکه استفاده از کابل‌های خودنگهدار یکی از راهکارهاست و استفاده از کابل زیرزمینی و سایر راهکارها نیز در دستور کار توانیر قرار دارد. خوش‌خلق اضافه می‌کند: استفاده از کابل‌های خودنگهدار در مناطقی که آلودگی غیر‌مجاز وجود دارد، در اولویت شرکت توانیر قرار گرفته است.

کابل 6 رشته‌ای منسوخ شد

اقدام وزارت نیرو برای جایگزینی کابل‌های مسی شبکه اگرچه قابل تقدیر است اما احسان رحمانی، مدیرعامل شرکت مسباره کاوه معتقد است که استفاده از کابل خودنگهدار شش سیمه در دنیا منسوخ شده ‌است. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: در حال حاضر ایران از کابل‌های نسل یک خودنگهدار استفاده می‌کند، درحالی‌که اروپا و آمریکا به سمت استفاده از کابل‌های خودنگهدار نسل سه حرکت کرده‌اند.

رحمانی اضافه می‌کند که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران کابل‌های خودنگهدار پنج‌سیمه استفاده می‌شد اما با آغاز جنگ و ایجاد مشکل برای واردات آلیاژ، استفاده از کابل‌های شش سیمه در ایران متداول شد. در این کابل‌ها یک رشته گالوانیزه اضافه شد که وظیفه آن نگه‌داشتن کابل بود. وی تاکید می‌کند که با ورود کابل‌های شش سیمه، استاندارد کابل در ایران به هم خورد و متاسفانه با وجود رفع مشکل واردات آلیاژ، هنوز هم نتوانسته‌ایم به شرایط قبل از انقلاب و استفاده از کابل‌های پنج‌سیمه بازگردیم.

مدیرعامل شرکت مسباره کاوه با اشاره به اینکه در حال حاضر برخی استان‌ها از کابل‌های خودنگهدار پنج سیمه و برخی استان‌ها از کابل‌های شش سیمه استفاده می‌کنند، می‌گوید: متاسفانه استاندارد مدونی برای کابل‌های خودنگهدار وجود ندارد و یک ماه پیش، استانداردی در این رابطه تعریف شده‌ است. وی درباره معایب کابل‌های شش سیمه عنوان می‌کند که اضافه شدن یک سیم گالوانیزه سبب می‌شود وزن کابل افزایش یابد. همچنین ایران کشوری چهار فصل است. بنابراین در هوای سرد و گرم مناطق مختلف به دلیل یکسان نبودن جنس فلز به کار رفته در تولید کابل‌های شش سیمه، با مشکل انبساط و انقباض نامتعارف آن مواجه می‌شویم.

رحمانی ادامه می‌دهد: کابل‌های خودنگهدار شش سیمه در شرایط آب‌وهوایی گرم و شرجی جنوب عمر کوتاهی دارند. ضمن آنکه اگر به‌جای این کابل‌ها از کابل‌های پنج‌رشته‌ای استفاده کنیم، به دلیل وزن سبک‌تر کابل، نیاز به پایه‌های کمتری برای خطوط انتقال داریم در نتیجه هزینه احداث شبکه کاهش می‌یابد. وی معتقد است که کـابـل‌هـای خـودنـگهدار پنج‌سیمه ارزان‌تر بوده و تولید آن ساده‌تر است. به اعتقاد مدیرعامل شرکت مسباره کاوه اگر استفاده از کابل‌های خودنگهدار پنج‌سیمه در ایران رایج شود، انقلابی در صنعت برق کشور رخ داده ‌است.

نظرات متفاوت شرکت‌های توزیع

شـرکـت‌هـای تـوزیـع برق مهم‌ترین مشتریان تولیدکنندگان کابل به حساب می‌آیند. در نتیجه نوع نگرش آنها بر عملکرد واحدهای تولیدکننده کابل تاثیرگذار است. محمدباقر پورعبدالله، کارشناس انجمن سیم و کابل در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره دلایل استفاده از کابل‌های متفاوت در شبکه برق کشور می‌گوید: کابل‌های پنج سیمه و شش‌سیمه هر کدام طرفداران خاص خود را دارند.

وی اضافه می‌کند: برخی کارشناسان برق می‌گویند که کابل‌های شش سیمه به دلیل اینکه استفاده از رشته فولادی در هیچ جای دنیا مرسوم نیست، نباید در شبکه برق استفاده شود. ضمن آنکه اگر کامیونی با این کابل‌ها برخورد کند، شش رشته سیم را به پایین می‌کشد. پورعبدالله ادامه می‌دهد: برخی کارشناسان برق نیز به پنج‌سیمه‌ها ایراد می‌گیرند که چون شبکه ایران بالانس نیست، «فاز نول» کابل‌های خودنگهدار پنج‌سیمه برقدار بوده و اگر این کابل پاره شود، بسیاری از تجهیزات برقی آسیب می‌بینند.