چین و تجارتی با گستره جهانی

در طول چند سال گذشته، کشور چین موفق شده نام خود را نه در بین کشورهای در حال توسعه، بلکه در بین موفق‌ترین اقتصاد‌های جهان جای دهد. اگرچه تنها نام کشورهای در حال توسعه در لیست معامله با چین قرار نمی‌گیرد و بسیاری از کشورهای غربی نیز با چین همکاری‌های گوناگون دارند، اما محبوبیت تجارت با چین بین کشورهای در حال توسعه بسیار بالاست و بنا بر آمارهای منتشر شده در نشریه دیپلمات، نرخ واردات کالا از چین در آفریقا و آمریکای لاتین رکورددار است.

بر این اساس، عمده درآمد اقتصادی این کشور بر پایه تولید و صادرات گسترده انجام می‌گیرد. با وجود تمامی این موفقیت‌های تجاری، وضعیت و شرایط تجارت با چین در کشورهای مختلف یکسان نیست، درواقع برخی کشورها، سختگیری‌ها و شرایطی پیچیده‌تر برای قبول واردات یا اجرای همکاری‌های اقتصادی با این کشور دارند.

ایران و چین پس از تحریم

با وجود آنکه دولتمردان چینی جزو نخستین نمایندگان کشورهایی بودند که پس از لغو تحریم‌های ایران به این کشور سفر کرده و سندهای همکاری بین دو کشور را به امضا رساندند، اما با توجه به فضای ایجاد شده در اقتصاد ایران بسیاری از پایگاه‌های خبری و تحلیلی، شرایط تجارت بین دو کشور را متفاوت از سال‌های تحریم ارزیابی کردند.

فعالیت‌های اخیر دولت ایران نشان می‌دهد، قصد ندارد در تجربه‌های محدود گذشته باقی بماند و این مسئله می‌تواند نگرانی‌هایی را برای طرف چینی ایجاد کند:

*خبرگزاری الجزیره با اشاره به تفاهم‌نامه سه جانبه‌ای که بین سه کشور ایران، هند و افغانستان منعقد شده، به تحلیل تأثیر این قرارداد در اقتصاد بین‌الملل هر سه کشور پرداخته است. یکی از مهم‌ترین نکات این تفاهم‌نامه، تأثیر آن بر اقتصاد هند و قدرت‌گیری این کشور در نبرد تجاری با رقیب دیرینه خود یعنی پاکستان است. استفاده از مسیر چابهار به‌عنوان یک مسیر ویژه ترانزیتی می‌تواند نقشی مهم برای رقابت با قرارداد بین دولت‌های چین و پاکستان برای ترانزیت کالا ایفا کند.

تحلیلگران الجزیره معتقدند این قرارداد نه‌تنها برای پاکستان، بلکه برای اقتصاد چین نیز چندان خوشایند نخواهد بود. همچنین این قرارداد نشان می‌دهد چین دیگر تنها گزینه تجاری مهم برای ایران نیست.

* خبرگزاری رویترز با رویکردی متفاوت به تحلیل روابط ایران و چین در شرایط پساتحریم پرداخته است. براساس نقل قولی که رویترز از خبرگزاری گلوبال تایمز  (وابسته به دولت چین) منتشر کرده است، ایران دوستی بلند‌مدت تجاری با چین را به راحتی از دست نخواهد داد.

در واقع نویسندگان این مقاله معتقدند بدبینی‌های ریشه‌دار سران ایرانی نسبت به برخی کشورهای غربی باعث می‌شود، کشورهایی که دوستی بلندمدتی با ایران دارند هیچ‌گاه از گردونه تجارت با این کشور حذف نشوند. اگرچه در بخشی از همین مقاله به احتمال کمرنگ‌تر شدن نفوذ چین در بازارهای ایران در شرایط پساتحریم اشاره شده است، اما عقب کشیدن این کشور به‌طور قابل توجه، نامحتمل به نظر می‌رسد.

روابط تجاری چین با کشورهای مختلف

براساس آمارهای منتشر شده توسط اتحادیه اروپا، روابط بین این اتحادیه و چین از سال 1985 تاکنون روندی صعودی داشته است و در یک برداشت کلی می‌توان اتحادیه اروپا را بزرگ‌ترین شریک تجاری چین دانست، اما این تجارت دو جانبه، به‌طور دائم مسیر همواری را طی نکرده است.

اتحادیه اروپا بارها برخی اقلام چینی را مردود و خارج از استانداردهای لازم برای واردات تشخیص داده، ورود برخی اقلام را به‌طور کلی ممنوع کرده و حتی با چین تنش‌های تجاری داشته است. برای مثال هنوز ورود برخی اسباب‌بازی‌ها و البسه از چین در صدر لیست ممنوعیت واردات اتحادیه اروپا قرار دارد. با این حال مبادلات تجاری بین این دو، هرگز قطع نشده است، بلکه مشمول برخی قوانین و مقررات تجاری شده تا شرایطی استاندارد‌تر پیدا کند.

چین و بریتانیا سال‌هاست که در حوزه تجارت با یکدیگر همکاری دارند، اما وضعیت تجارت بین این دو کشور با وضعیت تجارت بین چین و کشورهای کمتر توسعه‌یافته متفاوت است. بریتانیا صرفاً وارد‌کننده محصولات چینی نیست، بلکه یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان اروپایی اقلام مختلف به چین است. بسیاری از شرکت‌های بریتانیایی به فعالیت در چین تمایل دارند و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 این کشور به بزرگ‌ترین بازار واردات کالاهای لوکس از بریتانیا تبدیل شود.

حضور گسترده بریتانیا در مراکز آزاد تجاری چین، مثل شانگهای، گوانگژو، فوجیان و. . . نشان می‌دهد چین در جذب سرمایه‌گذاران بریتانیایی موفق بوده است. به‌طور کلی عمده صادرات انگلستان به چین شامل مواد دارویی و غذایی، انواع ماشین آلات و تجهیزات صنعتی است.

در سوی دیگر این بازار مبادله، لندن به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران چینی محسوب می‌شود. همچنین از مارس سال 2013 دولت انگلستان قوانین و تسهیلاتی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی تعیین کرد که شامل مواردی چون ارائه مشاوره در خصوص سرمایه‌گذاری، بیمه، بازار بورس و... می‌شود.