چوب حراج به برق عرضه شده در بورس انرژی

شرکت‌های توزیع‌کننده برق تنها خریداران حاضر در بورس انرژی هستند، در حالی که برق تولید شده در نیروگاه‌های خصوصی و دولتی از طریق این بازار، برای مصرف عرضه می‌شود. تنوع عرضه‌کننده و عدم وجود خریدار متنوع در بورس انرژی، زمینه پایین نگه داشته شدن قیمت برق در بازار سرمایه را فراهم کرده‌است. بخش خصوصی از روند حاکم بر معاملات بورس انرژی ناراضی است. عضو هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق معتقد است: به دلیل نبود تنوع در مشتریان برق، نیروگاه‌های خصوصی ناگزیرند به محصول خود در بورس انرژی چوب حراج بزنند تا از چرخه بازار حذف نشوند.

ابراهیم خوش‌گفتار در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» تاکید می‌کند: بورس انرژی، بازار سرمایه واقعی نیست. نحوه معامله در این بورس خلاف قانون است، زیرا تنها خریدار حاضر در آن، شرکت‌های توزیعی هستند که اختیار آنها در دستان توانیر است. برای این شرکت‌های سود و زیان مهم نیست. وی اضافه می‌کند: مدیر عامل توانیر بر خلاف قانون اعلام کرده که تمام نقدینگی مربوط به خرید تضمینی برق از نیروگاه‌ها -که تقریبا معادل 5 درصد کل بهای فروش برق است- به سمت بورس روانه شود تا معاملات برق در بورس انرژی پیگیری شود.

عضو هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق بهای خرید برق در بورس انرژی را 37/5 تومان به ازای هر کیلووات ساعت اعلام کرده و بیان می‌کند: به گفته مدیران توانیر، هزینه انتقال هر کیلووات ساعت برق هفت تومان است. در نتیجه برای برق خریداری شده در بورس تا مرحله‌ای که تحویل مصرف‌کننده می‌شود، 44/5 تومان هزینه پرداخت می‌شود، در حالی‌که میانگین پول برق دریافتی از مشترکان براساس قبوض برق، 62‌تومان است. وی ادامه می‌دهد: وزارت نیرو از معامله برق در بورس انرژی به ازای هر کیلو وات ساعت حدود 20 تومان سود می‌کند. این سود صرف هزینه‌های جاری وزارت نیرو می‌شود، با این وجود باز هم این وزارتخانه با کمبود منابع مالی روبه‌رو است.

خوش گفتار بیان می‌کند: نیروگاه‌های بخش خصوصی راندمان بالاتری دارند. در نتیجه ادامه فعالیت آنها در شرایطی که با وضعیت اضطراری و آلودگی هوا مواجه هستیم، منطقی‌تر است. متاسفانه وزارت نیرو در حالی که تهران از آلودگی رنج می‌برد، نیروگاه‌های طرشت، بعثت و ری را که راندمان بسیار پایینی دارند، فعال نگه داشته است. وی تاکید می‌کند: اگر معامله در بورس آزاد شود و همه خریداران بتوانند وارد عرصه معامله در این بازار شوند، قیمت برق خود به خود اصلاح می‌شود و قیمت‌های به‌دست آمده در بورس، می‌تواند شاخصی برای تعیین قیمت واقعی برق باشد.

قیمت‌های توافقی در بورس

محمد علی وحدتی، مدیر عامل شرکت انرژی گستر جم نیز در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» با اشاره به اینکه تنها خریدار برق در بورس انرژی شرکت‌های توزیع هستند، می‌گوید: این شرکت‌ها اگرچه دولتی نیستند اما وابسته به وزارت نیرو بوده و بعضا روی قیمت برق توافقاتی با وزارت نیرو می‌کنند، در نتیجه قیمت برق پایین نگه داشته می‌شود. عضو انجمن نیروگاه‌داران بخش خصوصی اضافه مـی‌کـنـد: نـیروگاه‌داران بخش خصوصی به دلیل آنکه پول برق فروخته شده به وزارت نیرو را به موقع دریافت نمی‌کنند اما معاملات بورس به‌صورت نقدی انجام می‌شود، گاهی ناگزیر می‌شوند که برق خود را از طریق بورس به دست مصرف‌کننده برسانند تا پول نقد دریافت کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که بهای برق در بورس چگونه تعیین می‌شود و چقدر پایین‌تر از قیمت خرید برق در بازار عمده‌فروشی است، بیان می‌کند: بهای برق در روزها و ساعات مختلف متفاوت است. بهای برق پیک و غیر‌پیک با هم فرق دارد اما به طور متوسط برقی که در بورس عرضه می‌شود، حدود 20 تا 25 درصد پایین‌تر از بهای برق در بازارهای عمده فروشی است.

وحدتی بر این باور است که عدم وجود تنوع در خریداران برق سبب شده بورس انرژی فضایی برای رقابت نباشد. در حالی که اگر مصرف‌کنندگان بزرگ هم وارد معاملات بورس شوند و بتوانند خرید خود را از طریق بورس انجام دهند، قیمت واقعی برق در این بازار کشف می‌شود. این قیمت حتی می‌تواند ملاک عمل وزارت نیرو و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در تعیین قیمت تمام شده برق در مواقعی باشد که این دو مجموعه با یکدیگر به اختلاف نظر می‌رسند.

وی تاکید می‌کند: بهای برق در بورسی قابل اعتماد است که هم در بخش فروشندگان و هم در بخش خریداران رقابت جدی وجود داشته باشد. در حال حاضر، فروشندگان متنوع شامل نیروگاه‌های خصوصی و دولتی برق خود را در بورس عرضه می‌کنند اما بین خریداران رقابت جدی وجود ندارد.

بورس را متنوع می‌کنیم

هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق هم در واکنش به انتقادات نیروگاه‌داران خصوصی به نحوه معاملات بورس انرژی در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» بیان می‌کند: وزارت نیرو در حال اصلاح ساختارهای معاملات برق در کشور است. وی اضافه می‌کند: تلاش می‌کنیم تا زمینه عقد قراردادهای دوجانبه بین تولیدکنندگان خصوصی بخش برق و مصرف‌کنندگان خصوصی را فراهم کنیم. به این ترتیب فضایی ایجاد خواهد شد که شرکت‌های بخش خصوصی مستقیما با یکدیگر ارتباط گرفته و نیازهای انرژی خود را تامین کنند. فلاحتیان تاکید می‌کند: در بورس انرژی هم استراتژی وزارت نیرو ایجاد فضای رقابتی و تنوع بخشی به وضعیت خریداران و فروشندگان برق است.