چشمان کاملا بسته بانک مرکزی

کاهش نرخ سود بانکی در پی توافق بانک‌های کشور با یکدیگر و تصویب شورای پول و اعتبار از اول اسفند ماه به اجرا گذاشته شده، اما خبرهای منتشره توسط برخی خبرگزاری‌ها نشان می‌دهد که با وجود تصریحات صورت گرفته بعضی از بانک‌ها همچنان با نرخ سود بالا تسهیلات می‌دهند.

خبرگزاری مهر در این باره گزارش داده، شعباتی که وام‌های خرد را مانند وام خرید کالا و غیره می‌پردازند، توجهی به آخرین مصوبه نرخ سود بانکی ندارند و همچنان با نرخ‌های قبلی به پرداخت وام جدید اقدام می‌کنند، این در حالی است که اجرای نرخ‌های سود بانکی به‌عنوان یک الزام از سوی بانک مرکزی مطرح شده و در عین حال بانک‌ها خود خواستار کاهش نرخ شدند.

مراجعات خبرنگار «فرصت امروز» به چند بانک دولتی نشان می‌دهد که شرایط اعطای تسهیلات توسط این بانک‌ها تفاوت چندانی با ماه‌های گذشته نداشته است. این در حالی است که رئیس کل بانک مرکزی بارها بر نظارت بانک مرکزی بر پایبندی بانک‌ها به سود مصوب تاکید کرده است.

سیف چه وعده‌هایی داد؟

اما این در حالی است که ولی الله سیف پیش از این در جمع مدیران بانکی با درخواست از بانک‌ها و موسسات اعتباری برای پایبندی به نرخ‌های سود مصوب گفته بود: بانک مرکزی بر اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار نظارت دقیق و مستمر دارد و اجازه عدول از نرخ‌های مصوب را نخواهد داد.

وی افزود: فاصله فاحش بین نرخ تورم و نرخ سود بانکی مشکلی است که باید منشا آن را در حجم دارایی‌های منجمد و راکد، تنگنای مالی و رقابت ناسالم شبکه بانکی برای پرداخت سودهای خارج از مصوبات شورای پول و اعتبار جست‌وجو کرد؛ البته در این میان، بانک مرکزی تصمیم‌های جدیدی به‌ویژه طی شش‌ماه گذشته درخصوص تحولات بازار بین بانکی و تحریک تقاضا از طریق تامین مالی و پرداخت تسهیلات، اتخاذ کرده و خوشبختانه نتایج آن در اقتصاد هویداست.

سیف با انتقاد از منفی بودن صورت‌های مالی و سبقت گرفتن بانک‌ها در جذب سپرده‌ها، تصریح کرد: نقطه شروع انحراف در عملکرد بانک‌ها، تمرکز افراطی بر رشد سپرده‌هاست که متاسفانه در گذشته بانک مرکزی‌ نیز به انحای مختلف، مشوق این نوع عملکرد بوده است. در حالی که در هیچ جای جهان، رقابت بانک‌ها فقط براساس رشد سپرده‌ها نیست و اکنون آثار منفی این موضوع با عجین شدن سایر مشکلات ساختاری، دو چندان شده است.

حال باید دید که آیا با وجود این تاکیدات سیف، بانک مرکزی اقدامی در راستای متعهد ساختن بانک‌های متخلف به نرخ‌های مصوب سود بانکی خواهد کرد؟

چرا برخی بانک‌ها به تعهدشان وفادار نیستند؟

عبدالرضا امیر تاش؛ کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: عمده مشکلاتی که بر سر راه اجرای مصوبه شورای پول و اعتبار درباره نرخ سود بانکی وجود دارد، کمبود منابع بانک‌ها است. بانک‌ها به دلیل مشکلی که در منابع دارند مجبور به شکستن حدود قوانین و پیدا کردن راه‌هایی هستند تا بتوانند بخشی از این مشکلات را برطرف سازند.

وی افزود: بانک‌ها وظایف سنگینی در تامین مالی شرکت‌ها دارند و انتظارات از بانک‌ها در این باره با توان آنها و منابع‌شان سازگاری ندارد. از طرف دیگر به دلیل شرایط اقتصادی کشور نیاز به کاهش نرخ سود بانکی هم احساس می‌شود و ضرورت داشت که اقدام مهمی در این باره صورت گیرد، بنابراین این شرایط زمینه را برای پایبند نبودن بانک‌ها به نرخ‌های مصوب فراهم کرد.

امیر تاش تاکید کرد: دولت باید به تقویت منابع بانک‌ها کمک کند. پرداخت بدهی‌های دولت به بانک‌ها می‌تواند قدم موثری در این باره باشد. اگر بانک‌ها طلب‌های‌شان را دریافت کنند، زمینه این‌گونه تخلفات کاهش پیدا می‌کند اما از آن سو، بانک مرکزی هم باید با تشدید نظارت‌هایش امکان تخلفات را به صفر نزدیک کند و اجازه ندهد برخی بانک‌ها به‌دلیل وجود مشکلات، با نرخ سود بازی کنند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر شرایط اقتصادی کشور به سمت ثبات و رونق حرکت کند، سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی به غیر ‌از بانک به سود‌آوری می‌رسد و اشتیاق مردم به کسب سود از سپرده‌های بانکی کاهش پیدا می‌کند بنابراین بانک‌ها هم از رقابت بر سر پرداخت سود خارج می‌شوند و زمینه با ثباتی برای فعالیت‌های سالم بانکی به وجود می‌آید.

وی با انتقاد از نرخ دستوری سود بانکی گفت: کاهش نرخ سود بانکی در زمانی که ساختارهای غلط اقتصادی همچنان پابرجاست، نمی‌تواند هدف‌های در نظر گرفته شده را تامین کند، چرا که تضمینی وجود ندارد که سپرده‌های بانکی با خروج از بانک‌ها راهی بازارهای غیر‌مولد نشوند.

امیر تاش در پایان تاکید کرد: بنابراین ضرورت دارد که دولت با حمایت از بانک‌ها شرایطی را به وجود آورد که اقتصاد در مسیر درست قرار گیرد و به این وسیله زمینه تخلفات برخی بانک‌ها در نرخ سود بانکی از بین برود.

* ارتباط با کارشناس: nasim64najafi@gmail.com