چرا قیمت ارز کاهش نیافت؟

پس از بیانیه لوزان در مورد توافق 1+5و ایران درباره موضوعات هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌ها، انتظار می‌رفت که بازار‌های داخلی نسبت به این رویداد واکنش نشان دهند. از سویی بازار سرمایه با ثبت رکوردهای تاریخی به استقبال این خبر رفت و اما از سوی دیگر بازار ارز به جای کاهش قیمت روند رشد و افزایش را در پیش گرفت.

آرایش بازیگران بازار ارز

کریم حمیدی، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: تاثیر‌گذاری بیانیه لوزان برای بازار ارز به خاطر بند برداشته شدن تحریم‌های آن است. تحلیل بازار این است که برداشته شدن تحریم‌ها می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدیدی به ایران بدهد و به دنبال آن ارز می‌تواند اصلاح قیمتی یا کاهش قیمت را تجربه کند اما اتفاقی که در عمل پس از قرائت بیانیه افتاد چیز دیگری بود.

وی افزود: در بدو امر با اعلام بیانیه لوزان، یک شوک مثبت در کشور به راه افتاد. جشن و پایکوبی مردم در همان شب اعلام بیانیه لوزان نشان می‌داد که کشور ظرفیت هیجان‌پذیری در این باره را دارد اما اتفاقات بعدی در مورد هدایت بحث‌های طرف‌های مذاکره در کشورهای‌شان روند بازار ارز را تعیین کرد. مسئولان آمریکا مسائلی را در مورد بیانیه لوزان مطرح کردند که حواشی زیادی ایجاد کرد، مثلا بحث در مورد زمان برچیده شدن تحریم‌ها. طرف ایرانی از برچیده شدن همه تحریم‌های مالی در روز اول اجرای توافق خبر می‌دهد اما طرف آمریکایی از برچیده شدن تحریم‌ها در پس از اجرای توافق از سوی ایران. در این مورد رسانه‌های داخلی بحث‌های زیادی را مطرح کرده‌اند که انرژی لازم را از بازار ارز برای کاهش قیمت گرفته است.

این کارشناس تاکید کرد: اما نکته‌ای که به‌نظر می‌رسد باید به آن توجه کرد این است که از فردای اعلام بیانیه لوزان بازار ارز شاهد افزایش قیمت بود. در اینجا باید به نقش بازیگران بازار ارز توجه کنیم. ما در بازار ارز سه دسته بازیگر داریم. بازیگران عمده که سرمایه‌های کلان دارند و با خریدوفروش‌های عمده روی قیمت بازار تاثیر می‌گذارند، بانک مرکزی که بخش مهمی از ارز کشور را در اختیار دارد و می‌تواند با این اهرم بر قیمت ارز تاثیر بگذارد و سومین دسته، دلالان خرده‌پا هستند که بیشتر قصد موج‌سواری را دارند. اتفاقی که بعد از بیانیه لوزان افتاد این بود که بازیگران عمده بازار شروع به حمایت از قیمت ارز کردند. اگرچه مسئولان بانک مرکزی می‌گویند که به هیچ‌وجه در مقابل کاهش قیمت ارز مقاومت نمی‌کنند اما سابقه نوسانات ارزی نشان می‌دهد که بانک مرکزی تمایل دارد قیمت ارز را بالای 3 هزار تومان نگاه دارد.

وی ادامه داد: برخلاف سال گذشته که رییس بانک مرکزی این تمایل خود را به‌صورت رسانه‌ای مطرح کرد و با انتقاد شدیدی مواجه شد به نظر می‌رسد این‌بار از طریق غیر‌رسمی و با استفاده از اهرم‌های درون بازار از قیمت ارز در مقابل هیجان بیانیه لوزان حمایت شد. در این‌باره بازیگران عمده بازار ارز هم همراه بودند چرا که بخش مهمی از این بازیگران کسانی بودند که در سال گذشته دست به خریدهای سنگین زدند و کاهش قیمت ارز می‌تواند موجب متضرر شدن آنها را فراهم کند اما با این حال ابهامات بیانیه لوزان و اظهارات متفاوت مقامات ایرانی و آمریکایی در مورد تحریم‌ها مهم‌ترین نقش را داشت. تجربه نشان داده است که مهندسی بازار ارز در همه شرایط ممکن نیست و وقتی هیجان خرید یا فروش شدید باشد، بازیگران بازار مجبور به همراهی با موج می‌شوند.

تصمیم درست بانک مرکزی

دکتر محمد کهــن دژ کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: یکی از مشخصه‌های قدرت تیم اقتصادی دولت یازدهم، اقدامات عقلانی آن است. این عقلانیت را در موارد مختلفی می‌شود دید، از جمله در مدیریت بازارها. تاکید آنها بر این است که اقتصاد کشور را از هر نوع هیجان‌پذیری کاذب دور نگه دارند و اجازه ندهند اقتصاد، اسیر دست احساسات شود. کنترل قیمت ارز بعد از بیانیه لوزان اقدامی درست بود راه را بر سفته بازی در بازار ارز بست.

وی فزود: شاید این‌گونه به‌‌نظر برسد که کاهش قیمت ارز چون باعث کاهش قیمت کالاهای عمومی می‌شود رخداد خوبی باشد اما باید دید که آیا این اتفاق برای همه بخش‌های اقتصادی کشور مطلوب است؟ کاهش قیمت ارز اگرچه می‌تواند قیمت برخی کالاها را کاهش دهد اما ارز ارزان برای بخش تولید می‌تواند بحران‌ساز باشد. بسیاری از شرکت‌ها به‌خصوص شرکت‌هایی که در بخش صادرات فعال هستند اعم از شرکت‌های حمل‌و‌نقل دریایی، پتروشیمی و پالایشگاهی از کاهش شدید قیمت ارز در ایران متضرر می‌شوند و صورت‌حساب‌های مالی آنها ضررو زیان‌های بزرگی را ثبت خواهد کرد. وزارت اقتصاد و بانک مرکزی وقتی می‌خواهند درباره مسئله مهمی مانند قیمت ارز تصمیم بگیرند باید همه جوانب را نگاه کنند نه فقط ارزانی کالاها و شادی مردم. البته کاهش قیمت‌ها مهم است اما این شادی باید دائمی باشد و از آن طرف با ورشکستگی واحدهای تولیدی بزرگ نباید این شادی با کاهش سطح اشتغال به اندوه تبدیل شود.