چرا رابطه با چین مهم است؟

هفته گذشته رئیس‌جمهور چین در صدر یک هیات بلندپایه به ایران سفر کرد. در جریان این سفر 17 سند همکاری در زمینه‌های مختلف بین کشورمان و چین به امضا رسید. درواقع  «شی جین پینگ» نخستین رئیس‌جمهور یک کشور قدرتمند بود که پس از لغو تحریم‌ها به ایران سفر کرد. البته سفر رئیس‌جمهور چین و هیات همراه به ایران در عین حال که موافقانی داشت، مخالفان و منتقدانی نیز داشت. برخی بر این باورند از آنجا که در دوران تحریم‌ها، چین در کنار ایران ایستاد و در آن شرایط سخت شریک تجاری کشورمان بود، باید در دوره لغو تحریم‌ها نیز همچنان به‌عنوان شریک اول تجاری ایران قلمداد شود. اما در مقابل برخی معتقدند، در شرایط فعلی که تحریم‌ها لغو شده است، نباید همچنان اتکای کشورمان به چشم‌بادامی‌ها باشد و باید ایران شرکای تجاری و اقتصادی دیگری را انتخاب کند.

اگر چه در میان منتقدان تجارت با چین افرادی هم هستند که معتقدند ما می‌توانیم در شرایط پساتحریم نیز ارتباطات تجاری و اقتصادی با این کشور داشته باشیم، اما مشروط بر آنکه برای خود حق انتخاب قائل شویم و اگر بنا به واردات کالاها و ماشین‌آلات از چین است، به موضوع کیفیت و استاندارد توجه ویژه‌ای داشته باشیم و صرفا یک مشتری برای چینی‌ها نباشیم.  «فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی چگونگی ارتباط اقتصادی و تجاری ایران با چین را در شرایط پساتحریم مورد بررسی قرار داده است.

***

سیدحسین سلیمی:

چین به دنبال جبران کاهش رشد اقتصادی خود است

سیدحسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران معتقد است که رشد اقتصادی چین کاهش یافته و ازهمین‌رو چینی‌ها به یک شریک اقتصادی نیاز دارند که بتواند به واسطه تعامل با آن کسری‌های خود را به واسطه کاهش رشد اقتصادی جبران کند.

اسناد همکاری که در جریان سفر رئیس جمهور چین به ایران منعقد شد، هم موافقانی داشت و هم برخی از این موضوع که در دوران پساتحریم هم همچنان اتکای بخشی از اقتصاد ایران به چین باشد، انتقاد کردند. شما این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در حال حاضر که تحریم‌ها لغو شده این اختیار با ماست که کدام‌یک از کشورها را به‌عنوان شرکای تجاری خود انتخاب کنیم. این شرکا باید به‌گونه‌ای انتخاب شوند که دردی از اقتصاد ایران دوا کنند. تا پیش از این و در زمان تحریم‌ها اجبار داشتیم که نفت خود را به چینی‌ها بفروشیم و از این کشور انواع کالاها را وارد کنیم، اما در حال حاضر از قید و بندهای زمان تحریم آزاد شده‌ایم و می‌توانیم به سمت هر کشوری که نیازهای ما را بیشتر تأمین ‌کند، سوق پیدا کنیم.

در حال حاضر کشور چین با فاینانس 5 میلیون دلاری، پیشنهاد بسیار خوبی را به ایران کرده، زیرا متوجه شده که ممکن است انتخاب اول ایران نباشد و ازهمین‌رو پیشنهاد بالایی را ارائه داده تا این فاینانس به کمک ارزی ایران بیاید.

به زعم شما در شرایطی که تحریم‌ها لغو شده است، تعاملات تجاری و اقتصادی ما با کشور چین باید چگونه باشد؟

در این شرایط امیدواریم که چینی‌ها ماشین‌آلات و کالاهایی را در اختیار ایران قرار دهند که از کیفیت بالایی برخوردار باشد و ما اجبار نداشته باشیم که هرچه آنها می‌خواهند را لزوما خریداری کنیم و درواقع باید حق انتخاب با ما باشد. البته همان‌طور که اشاره کردم 5 میلیون دلار فاینانس کمک بزرگ ارزی برای کشور ماست، به شرط آنکه در مورد کالاها و ماشین‌آلات وارداتی از چین، انتخاب صحیحی داشته باشیم.

در همین رابطه باید ماشین‌آلات با کیفیت بالا را از چینی‌ها خریداری کنیم و این‌گونه نباشد که از سر اجبار کالاها و ماشین‌آلات فاقد کیفیت را از چین وارد کشور کنیم. در این صورت ارتباط تجاری و اقتصادی با چین به نفع ما خواهد بود. این در حالی است که انتقال پول برای ایران آزاد شده است و می‌توانیم با تمام بانک‌های دنیا نقل و انتقال پول داشته باشیم و نکته‌ای که نباید از آن غفلت کنیم این است که می‌توانیم در کنار چین، کشورهایی را که پیشنهادات خوبی برای تعاملات اقتصادی با ایران دارند به‌عنوان شرکای تجاری خود در شرایط پس از تحریم‌ها انتخاب کنیم.

رئیس‌جمهور کشورمان پیش از سفر رئیس‌جمهور چین به کشورمان به این نکته اشاره کرد که ایران در شرایط پس از لغو تحریم‌ها دوستان خود را در دوران سخت فراموش نخواهد کرد. به نظر شما رئیس‌جمهور کشورمان از دعوت رئیس‌جمهور چین چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟

باید به این نکته توجه داشته باشید که در حال حاضر رشد اقتصادی چین کاهش یافته است که این موضوع برای اقتصاد چین و سرمایه‌گذاران در این کشور موضوع خوشایندی نیست. ازهمین‌رو چین به یک شریک اقتصادی نیاز دارد که بتواند به واسطه تعامل با آن کسری‌های خود را به واسطه کاهش رشد اقتصادی جبران کند. مسئولان کشورمان هم از این موضوع آگاهی داشتند و با این هدف که ایران هم بتواند از شرایط اقتصادی چین بهره ببرد، این دعوت را انجام دادند.

***

فریال مستوفی:

ایران حق انتخاب بیشتری در مورد شرکای تجاری دارد

فریال مستوفی، عضو هیأت‌مدیره اتاق بازرگانی ایران و چین و رئیس هیأت‌مدیره شرکت کازرون دز دشت معتقد است در حال حاضر که درهای دنیا به روی ما گشوده شده، قدرت چانه‌زنی ایران افزایش یافته است و حق انتخاب بیشتری در مورد شرکای تجاری خود دارد.

کشور چین در دوران تحریم در کنار ایران بود اما برخی معتقدند، در شرایط فعلی که تحریم‌ها لغو شده است، نباید همچنان بر کشور چین تکیه داشته باشیم و باید برای توسعه ارتباطات اقتصادی خود، سایر کشورها را نیز مدنظر قرار دهیم. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

من بر این باور هستم که ایران نباید فقط با یک یا چند کشور به شکل محدود ارتباط اقتصادی داشته باشد.در شرایط پساتحریم ما باید از توانایی هر کشوری به سود خود بهره ببریم، البته با در نظر گرفتن این موضوع که همیشه بازی برد - برد است.

بنابراین صرف این موضوع که در دوران تحریم‌ها چین در کنار ایران بوده، دلیل بر این موضوع نمی‌شود که با کشورهای اروپایی تعاملات تجاری و اقتصادی نداشته باشیم. البته برعکس این موضوع هم صادق است؛ به این معنا که نباید این گونه استدلال کنیم که به دلیل تعامل با اروپا ارتباط اقتصادی با کشور چین را در دوره پس از تحریم‌ها کنار بگذاریم.

بنابراین شما معتقدید که ما می‌توانیم در کنار کشور چین، شرکای تجاری و اقتصادی دیگری داشته باشیم و در عین حال ارتباطات اقتصادی خود را با این کشورها توسعه دهیم؟

بله، همین‌طور است. در عین حال باید به این موضوع توجه کنیم که در حال حاضر و پس از لغو تحریم‌ها امکان رقابت بیشتری میان کشورها برای فعالیت در ایران ایجاد شده است، زیرا قبلا به دلیل تحریم‌ها در تعامل با بسیاری از کشورها مشکلاتی داشتیم اما در حال حاضر که درهای دنیا به روی ما گشوده شده است، قدرت چانه‌زنی ایران افزایش یافته است و حق انتخاب بیشتری دارد.

در چنین شرایطی باید تمام کشورهایی که امکان تعامل اقتصادی با آنها را داریم را در کنار یکدیگر بگذاریم و از بین اینها بهترین‌ها را انتخاب کنیم. اما دلیلی ندارد که وقتی با یک کشور کار می‌کنیم با کشور دیگری که می‌تواند منافع اقتصادی و تجاری برای ما داشته باشد، کار نکنیم.

البته در این رابطه باید به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های شرکایی که می‌خواهیم انتخاب کنیم هم توجه داشته باشیم؟

هدف اصلی ما باید این باشد که به دنیا بقبولانیم، ایران صرفاً یک واردکننده کالا نیست. برای تحقق این هدف باید سعی کنیم که تولیدات غیرنفتی خود را افزایش دهیم و با این اقدام، عملا از تمام کشورها بخواهیم که به ما صرفاً به‌عنوان یک خریدار نگاه نکنند و سعی خود را بر این بگذارند که در کشور ما اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.

در واقع باید تلاش کنیم که نوع نگاه سایر کشورها به خودمان را تغییر دهیم. البته اشکالی ندارد که اقدام به واردات کنیم و در برخی مواقع خریدار برخی از کالاها و محصولات باشیم، اما باید سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌ها و کشورهایی را که علاقه‌مند به حضور در ایران هستند، در دستور کار قرار دهیم و به این ترتیب تولید بسیاری از محصولات را در کشور خودمان انجام دهیم. اگر روزی به این نقطه برسیم هم ارزش افزوده بیشتری را ایجاد می‌کنیم و هم به حل مشکل بیکاری در کشور کمک کنیم.

***

محمدرضا میخچی:

مواد خام به چین صادر نکنیم

محمدرضا میخچی، مدیرعامل شرکت ابرتجارت کاسپین معتقد است که ایران نباید صرفا یک مشتری برای چین باشد و باید از صادرات مواد خام به چین جلوگیری کرد.

به نظر شما چین چه جایگاهی در اقتصاد ایران دارد و این جایگاه در شرایط فعلی که تحریم‌ها لغو شده است، چه تغییری خواهد کرد؟

طبق گفته سفیر سابق ایران در چین، کشوری که چشم‌بادامی‌ها را وارد نیروگاه‌سازی در دنیا کرد، ایران بود و پس از اینکه چینی‌ها در کشورمان نیروگاه ساختند، توانستند در دنیا هم نیروگاه بسازند. براساس گفته وی ایران کشوری است که متروسازی چین را از مرزهای این کشور خارج کرد و نخستین کشوری بود که پذیرفت تا چشم‌بادامی‌ها در کشورش مترو بسازند.

همچنین ایران نخستین کشوری بود که پذیرفت چین تانکرهای بزرگ نفتکش 300 هزار تنی بسازد و چهار تانکر به چین سفارش داد. پس از آن بود که کارخانه‌های کشتی‌سازی چین تا 10 سال آینده رزرو شدند.درواقع خیلی جالب می‌گوید که ما چگونه مشتری خوبی برای چینی‌ها بوده و هستیم و اگر بتوانیم با آنها مشارکت داشته باشیم، قطعا به نفع کشورمان خواهد بود. به نظر من هر چقدر با چینی‌ها در سرمایه‌گذاری مشترک ورود پیدا کنیم، منافع بیشتری را نصیب کشورمان کرده‌ایم.

یعنی معتقدید که سرمایه‌گذاری مشترک با چینی‌ها بهترین اقدامی است که می‌توان در شرایط پساتحریم انجام داد؟

بله، همین‌طور است. اگر ما بخواهیم فقط مشتری چینی‌ها باشیم، شاید مثل گذشته عنوان نخستین مشتری را برای آنها داشته باشیم.

پس به زعم شما برای اینکه صرفا مشتری چینی‌ها نباشیم، باید در زمینه توسعه صادرات به این کشور فعال‌تر و پویاتر عمل کنیم؟

متأسفانه ما بیشتر مواد خام را به چین صادر می‌کنیم که این موضوع یکی از نواقص بزرگ کار است و باید از آن جلوگیری کرد. به‌عنوان مثال ما سنگ‌آهن را از ایران به چین صادر می‌کنیم و از آن طرف آهن‌آلات و فولاد را از چین وارد کشورمان می‌کنیم. شاید در این شرایط سرمایه‌گذاری در قسمت‌هایی که نیاز ماست، بیشتر مثمرثمر باشد.

در فرصت لغو تحریم‌ها قاعدتا باید روابط‌مان را با سایر کشورها نیز به‌گونه‌ای تنظیم و هدایت کنیم که تک‌بعدی نباشیم و در کنار چین تعاملات و تبادلات اقتصادی با شرکای جدید نیز داشته باشیم. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

تعامل اقتصادی کشورمان با شرکای جدید خوب است ولی ما یک بیمار داریم که در سال‌های اخیر رسیدگی لازم به آن نشده و امروز یک میدان جهانی برای آن به‌ وجودآمده است، اما تا زمانی‌که رسیدگی لازم به این بیماری نشود امکان رقابت را نخواهد داشت، زیرا بسیار ضعیف شده است.

لازمه این موضوع آن است که واحدهای تولیدی تقویت شوند و بتوانند وارد میدان‌های جهانی شوند و قطعا در چنین شرایطی به تعامل با سایر کشورها نیاز داریم. البته در حال حاضر تکنولوژی واحدهای صنعتی ما به‌روز نیست و قیمت تمام شده کالاهای تولید داخل بالاست و این موضوع تبادلات ما با دنیا را دشوار می‌کند.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com