چابک‌سازی ناوگان هوایی با کنار زدن زمینگیرها

با فاصله چند هفته پس از دستور سازمان هواپیمایی برای افزایش سرمایه ایرلاین‌ها و نهایی کردن کفایت سرمایه لازم برای تاسیس ایرلاین‌های جدید، حالا نوبت آن رسیده تا اوضاع ناوگان ایران بررسی شود و با غربال ناوگان گذشته، اوضاع برای هواپیماهای جدید مهیا شود. هرچند تنها ایران ایر توانسته با دو قرارداد مجزا مقدمات خرید 138 فروند هواپیمای مسافرتی جدید را فراهم کند و این رقم به تنهایی معادل تمام ظرفیت فعال ایران به حساب می‌آید اما با توجه به اینکه نمی‌توان انتظار داشت تمام ناوگان هوایی کشور یک شبه تغییر کند، برنامه‌ریزی برای تعیین تکلیف هواپیماهای فعلی کشور امری ضروری به نظر می‌رسد. 

ایران در حال حاضر 250 فروند هواپیما دارد که حدود 40 درصد آن یعنی 100 فروند رسما زمینگیر هستند. از این عدد بزرگ بخشی از هواپیماها نیاز به قطعات جدید و تعمیرات گسترده دارند که با توجه به لغو تحریم‌ها می‌توان امید داشت لااقل بخشی از این هواپیماها بار دیگر به پرواز در بیایند، اما قطعا شانس مابقی چندان زیاد نخواهد بود. هواپیماهایی که برای مدتی طولانی در آشیانه‌های فرودگاه‌های کشور باقی مانده‌اند و جز هزینه نگهداری، نفع دیگری برای کشور نداشته‌اند.

صحبت‌های جدید عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی نشان می‌دهد دوران این هواپیماها به سر خواهد آمد. وی در این رابطه گفته اقدامات کارشناسی لازم از سوی سازمان هواپیمایی کشور برای شناسایی و امحای هواپیماهای زمینگیر انجام و به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شده است. طبق این دستور ایرلاین‌ها موظف هستند هواپیماهایی را که قابلیت آماده‌سازی ندارند یا به هر دلیلی پرواز آنها اقتصادی نیست از ناوگان خود خارج و برای امحای آنها به هر نحوی که صلاح می‌دانند اقدام کنند. 

عابدزاده تاکید کرده که سازمان هواپیمایی کشوری نیز به منظور اجرا شدن هرچه سریع‌تر این اقدام و ایجاد فضا برای هواپیماهای جدید در فرودگاه‌های کشور از هیچ گونه کمکی به ایرلاین‌ها دریغ نخواهد کرد. این قاعده جدید که سازمان برای تمام ایرلاین‌های داخلی لازم‌الاجرا کرده است می‌تواند آشیانه‌های فرودگاه‌هایی مانند مهرآباد را پس از سال‌ها خالی کند و این امر در کنار بهبود اوضاع فرودگاه‌های بزرگ، به چابکی ناوگان و افزایش تعداد هواپیماهای فعال ایرلاین‌های داخلی نیز کمک خواهد کرد، موضوعی که به نظر می‌رسد هم ایرلاین‌ها با آن مشکلی ندارند و هم کارشناسان اجرایش را در راستای اهداف بلندمدت کشور طبقه‌بندی می‌کنند.

حمایت دولت اصلی‌ترین عامل بهبود اوضاع ناوگان

مدیرعامل شرکت هواپیمایی زاگرس ایر معتقد است با لغو تحریم‌ها و باز شدن امکان تبادل اقتصادی با کشورهای خارجی می‌توان انتظار داشت بخشی از هواپیماهای زمینگیر کشور بار دیگر فعال شوند، هرچند تا نهایی شدن بحث‌های مربوط به آن ساماندهی هواپیما‌های زمینگیر امری مهم به حساب می‌آید.

هوشنگ صدیق در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته بسیاری از هواپیماهای مسافرتی ایرانی به دلایل مختلف نتوانستند به پرواز خود ادامه دهند. هرچند من اطلاعات دقیقی از شرایط ناوگان دیگر ایرلاین‌ها ندارم اما می‌توان انتظار داشت با برقرار شدن دوباره امکان مذاکره با کشورهای خارجی، تعدادی از این هواپیماها دوباره به آسمان باز گردند.

به گفته وی، جدای از این هواپیماها، مابقی فضای زیادی را در فرودگاه‌ها اشغال کرده‌اند و می‌توان نسبت به تعیین تکلیف‌شان فکر کرد. اگر این موضوع با کمک سازمان و در نظر گرفتن شرایط ایرلاین‌ها اجرایی شود قطعا می‌توان به ساماندهی این هواپیماها امید داشت.

علیرضا بحیرایی، کارشناس صنعت هواپیمایی نیز در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز»، بهبود اوضاع ایرلاین‌های ایرانی و نزدیک شدن آنها به رقبای منطقه‌ای را امری ضروری و غیر‌قابل چشم‌پوشی دانسته و معتقد است برای باز پس‌گیری بازار بزرگی که در طول سال‌های گذشته آن را از دست داده‌ایم چاره‌ای جز ساماندهی ایرلاین‌ها با حمایت دولت وجود نخواهد داشت.

به اعتقاد وی، با توجه به فشار‌های اقتصادی وارد آمده بر شرکت‌های ایرانی در طول سال‌های گذشته، بسیاری از آنها بسیار ضعیف شده و توان اثر‌گذاری در بازارهای بین‌المللی را ندارند، بالا رفتن تعداد هواپیماهای زمینگیر نیز مزید بر علت شده تا اوضاع آنها چندان مطلوب نباشد. در فضای پس از تحریم‌ها با توجه به این شرایط، دولت می‌تواند در کنار حمایت مالی و اقتصادی از ایران ایر، اوضاع دیگر ایرلاین‌ها را نیز زیر نظر بگیرد و از آنها حداکثر حمایت را داشته باشد.

بحیرایی خاطر نشان کرد: همانطور که تجربه تاریخی سال‌های گذشته به خوبی نشان می‌دهد، حتی کشورهای وابسته به اقتصاد سرمایه‌داری نیز در مواقع حساس از ایرلاین‌های‌شان حمایت کرده‌اند و اوضاع مناسب برخی از بهترین ایرلاین‌های جهان به دلیل همان حمایت است. طرح سازمان هواپیمایی برای چابک‌سازی ناوگان امری مناسب و مطلوب است اما برای حفظ جایگاه ایرلاین‌های کوچک باید حمایت دولتی نیز حفظ شود.

اقدام جدید سازمان هواپیمایی برای رسیدگی به اوضاع هواپیماهای زمینگیر و در صورت لزوم امحای آنها، دومین گام جدی است که در طول هفته‌های گذشته برای بهبود اوضاع ایرلاین‌های ایرانی برداشته می‌شود. ایرلاین‌هایی که در حوزه کفایت سرمایه باید خود را به حد استانداردهای بین‌المللی برسانند و ناوگان‌شان را نیز ارتقا دهند تا در کنار دیگر پیش‌شرط‌ها شانس رقابت با خارجی‌ها را به دست بیاورند، خارجی‌هایی که در طول سال‌های نبود ایران در بازار پروازهای منطقه جولان داده‌اند.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com