پول ارزان ارمغان بانک‌های خارجی

در حالی که مدت کوتاهی از لغو تحریم‌ها می‌گذرد، آثار آن به تدریج در اقتصاد کشورمان نمایان می‌شود.یکی از تصمیماتی که پس از این اتفاق رخ داده تصمیمی است که در مورد تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد گرفته شده است. به این ترتیب گشایشی در سیستم بانکی مناطق آزاد پدید خواهد آمد و امکان اتصال به شبکه‌های مالی خارجی فراهم می‌شود. این‌گونه که مسئولان شورای عالی مناطق آزاد می‌گویند هدف اصلی از تاسیس شعب بانک‌های خارجی این است که منابع لازم برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری یا پروژه‌های زیرساختی تامین شود و بتوان از طریق ایجاد این بانک‌ها پول‌های ارزان‌ قیمت را وارد کشور کرد و به طور مستقیم در پروژه‌ها این پول‌ها را مورد استفاده قرار داد.

 این در حالی است که به گفته فعالان اقتصادی تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد موجب توسعه صادرات از کشورمان، جذب سرمایه‌گذاری و در مجموع توسعه مناطق آزاد و کشورمان می‌شود. «فرصت امروز» در این گزارش تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد و آثار آن را مورد بررسی قرار داده است.

***

محمد صادق مبرهن:

شرکت‌های بین‌المللی به همراه بانک‌های خارجی می‌آیند

محمد صادق مبرهن، دبیر اجرایی شورای هماهنگی و همکاری فعالان اقتصادی مناطق آزاد معتقد است که اگر موسسات مالی و اعتباری و بانک‌های خارجی در مناطق آزاد اقدام به ایجاد شعبه کنند، به دنبال آن شرکت‌های بین‌المللی و دارای برند نیز وارد این مناطق می‌شوند.

به نظر شما آیا می‌توانیم در مورد ایجاد شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد کشور خوش‌بین باشیم و تاسیس آنها را به مثابه مولفه‌ای برای توسعه مناطق آزاد و توسعه اقتصادی کشور در نظر بگیریم؟

اگر فلسفه وجودی مناطق آزاد را در نظر بگیریم، این مناطق جایی برای تمرین ورود به بازارهای جهانی هستند. اگر قصد داریم که وارد سازمان تجارت جهانی شویم، باید ساختارهای اقتصادی خود را متناسب با بازارهای جهانی تنظیم کنیم. یکی از اهداف بلندمدت ایجاد مناطق آزاد این بود که در این مناطق مقدمات ورود ایران به سازمان تجارت جهانی فراهم شود و در آنجا الگویی ساخته شود که به سرزمین اصلی تسری پیدا کند.

اگر کشورمان قصد ارتباط با دنیا و عضویت در سازمان تجارت جهانی را دارد، اساس کار این است که موسسات مالی و اعتباری کشورمان هماهنگ با دنیا باشند. این در حالی است که امروزه هیچ بانکی را در داخل کشور نداریم که دارای این چارچوب‌ها باشد. در بیش از 20 سال اخیر هم که بانک‌های خارجی به مناطق آزاد کشورمان و به‌خصوص جزیره کیش مراجعاتی داشتند، اقدام به تهیه مقدمات لازم برای راه‌اندازی شعب خود کردند.

البته زمانی که برای اخذ مجوز اقدام کردند، طبق قانون باید مجوزی را از بانک مرکزی دریافت می‌کردند اما بانک مرکزی چارچوب‌هایی را برای این بانک‌ها تعیین می‌کرد که در تعارض با استانداردهای دنیا بود که در نتیجه بسیاری از بانک‌های معروف دنیا از ایجاد شعبه در مناطق آزاد ایران منصرف شدند.

پس به نظر شما اگر به دنبال رشد و توسعه اقتصادی در مناطق آزاد هستیم، باید برای ایجاد تمایل هر چه بیشتر در بانک‌های خارجی چارچوب‌ها و موازین بین‌المللی را بپذیریم؟

بله، اگر قرار است اقتصاد خودمان را با اقتصاد دنیا پیوند بزنیم، باید چارچوب‌های اصلی بین‌المللی را بپذیریم و اگر اصرار به شرایط داخلی خودمان داشته باشیم، به طور حتم نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. مناطق آزاد باید دارای برند بین‌المللی شوند و اگر دارای برند بین‌المللی نباشند، هیچ کمکی به اقتصاد کشور نمی‌توانند انجام دهند.

بنابراین حداقل انتظار از مجلس، دولت و بانک مرکزی این است که چارچوب‌های بین‌المللی را حداقل در سطح مناطق آزاد بپذیرند. در چنین شرایطی اگر موسسات مالی و اعتباری و بانک‌های خارجی در مناطق آزاد اقدام به ایجاد شعبه کنند، به دنبال آن شرکت‌های بین‌المللی و دارای برند نیز وارد این مناطق می‌شوند.

پس آن طور که از صحبت‌های شما متوجه شدم، فعالان اقتصادی از ایجاد شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد رضایت دارند؟

بله ، اگر این شرایط در 20 سال گذشته مهیا می‌شد، می‌توانستیم از این فرصت استفاده کنیم و بسیاری از مشکلاتی را که در دوران تحریم‌ها به‌وجودآمده بود، دور بزنیم. در واقع در آن شرایط می‌توانستیم از پتانسیل بانک‌های خارجی استفاده کنیم اما یک فرصت خوب را از دست دادیم.

به نظر شما با تاسیس بانک‌های خارجی در مناطق آزاد، بانک‌های داخلی دچار مشکل نمی‌شوند؟

بانک‌های داخلی باید خود را مطابق شرایط روز دنیا ارتقا دهند و قرار نیست بانک‌ها همیشه متکی به دولت باشند و باید قدرت رقابت پیدا کنند.

***

رحمان سادات نجفی:

بانک‌های خارجی موجب توسعه صادرات می‌شوند

رحمان سادات نجفی، عضو هیات‌مدیره شورای هماهنگی و همکاری فعالان مناطق آزاد ایران معتقد است تاسیس شعب بانک‌های خارجی یکی از مولفه‌های بسیار مهم و حیاتی در زمینه توسعه صادرات از مناطق آزاد است.

به نظر شما ایجاد شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد چه تاثیری در رشد و توسعه این مناطق و همچنین رشد و توسعه کشور دارد؟

زمانی که مناطق آزاد به ‌وجود آمد و قوانین مرتبط با آن تهیه و تدوین شد، پیش‌بینی‌ها این بود که مناطق آزاد حلقه واسط بین اقتصاد ملی و اقتصاد بین‌المللی باشند و طرح‌های بزرگ اقتصادی در این مناطق به‌صورت پایلوت در جهت تسری دادن به سرزمین اصلی اجرا شود.

به عبارت دیگر هدف این بود که مدل‌های اقتصادی کوچک‌تر در مناطق آزاد پیاده‌سازی شود، مورد تجربه قرار بگیرد، ایرادات آن برطرف شود، سپس به سرزمین اصلی تسری داده شود و از این جهت این مناطق موجب توسعه افتصادی کشور شوند اما متاسفانه از آنجا که بسیاری از قوانین مناطق آزاد و ظرفیت‌های موجود در آن، ابتر مانده و بالفعل نشده، این اهداف تاکنون اجرایی نشده است.

البته تحریم‌ها هم اجازه نداد بسیاری از قوانین وضع شده اجرا شود. همچنین این امکان فراهم نشد که بانک‌های خارجی در مناطق آزاد حضور پیدا کنند، ولی لغو تحریم‌ها فرصت بسیار مناسبی برای مناطق آزاد کشورمان است، زیرا بانک‌های خارجی ترجیح می‌دهند که در شرایط پس از لغو تحریم‌ها برای حضور در ایران ابتدا در مناطق آزاد حضور پیدا کنند، از این جهت که در مناطق آزاد معافیت‌های مالیاتی وجود دارد و این مناطق دارای زیرساخت‌های لازم برای آغاز به کار بانک‌های خارجی هستند.

استدلال برخی کارشناسان این است که اگر بانک‌های خارجی منابع مالی را به مناطق آزاد نیاورند، نمی‌توانند تاثیری در توسعه اقتصادی این مناطق داشته باشند. فکر می‌کنید این استدلال تا چه اندازه صحیح است؟

باید به این نکته اشاره کنم که ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری که در کشورمان وجود دارد، برای بانک‌های خارجی بسیار جذاب است و به همین دلیل در مدت کوتاهی که از لغو تحریم‌ها می‌گذرد، بسیاری از بانک‌های معتبر خارجی برای تاسیس شعب خود در مناطق آزاد اعلام آمادگی کرده‌اند.

به نظر من باید از این فرصت به خوبی استفاده و زمینه و بستر لازم را برای فعالیت این بانک‌ها آماده کنیم. در همین رابطه باید بانک مرکزی سیاست‌گذاری‌های لازم را انجام دهد تا بتوانیم از حضور شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد به سود اقتصاد کشورمان استفاده کنیم.

به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های کشورمان برای سرمایه‌گذاری اشاره کردید. به زعم شما ایجاد شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد چه تاثیری در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در این مناطق و در کشورمان دارد؟

در حال حاضر یکی از چالش‌هایی که در مناطق آزاد وجود دارد و هزینه‌هایی را به این مناطق تحمیل می‌کند، این است که در این مناطق، بسیاری از اهدافی که قانون‌گذار تعیین کرده و یکی از آنها توسعه صادرات بوده، محقق نشده است.

این در حالی است که تاسیس شعب بانک‌های خارجی یکی از مولفه‌های بسیار مهم و حیاتی در زمینه توسعه صادرات است. برای تحقق این هدف باید صنایع مونتاژ را در مناطق آزاد جذب کنیم و در این مناطق آزاد تولیدات صنعتی داشته باشیم و این تولیدات را صادر کنیم. به عبارت دیگر اگر برندها یا شرکت‌هایی قصد وارد شدن به بازار کشورمان را دارند، باید در مقابل امتیازاتی را از آنها دریافت کنیم.

***

ناصر خرمالی:

بانک‌های خارجی پول ارزان به کشور می‌آورند

به گفته ناصر خرمالی، مدیر بانک و بیمه شورای عالی مناطق آزاد هدف اصلی از تاسیس شعب بانک‌های خارجی این است که منابع لازم برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری یا پروژه‌های زیرساختی تامین شود و بتوان از طریق ایجاد این بانک‌ها پول‌های ارزان‌‌قیمت را وارد کشور کرد و به طور مستقیم در پروژه‌ها این پول‌ها را مورد استفاده قرار داد.

بانک‌های خارجی خارج از قوانین کشورمان می‌توانند در مناطق آزاد شعبه ایجاد کنند و از این جهت محدودیتی ندارند یا اینکه باید تابع قوانین بانکی کشور ما باشند؟

براساس دستورالعمل ابلاغی شورای پول و اعتبار، بانک‌های خارجی و بین‌المللی می‌توانند در مناطق آزاد شعبه ایجاد کنند. همچنین دستورالعمل بانکداری برون‌مرزی در سایت شورای عالی مناطق آزاد درج شده است. بنابراین می‌توانیم بگوییم فرصت خوبی برای بانک‌های خارجی ایجاد شده است که در مناطق آزاد کشورمان حضور پیدا کنند.

با توجه به اینکه در شرایط پس از لغو تحریم‌ها قرار گرفته‌ایم، پس از تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد، فعالان اقتصادی کشورمان می‌توانند از تسهیلات این بانک‌ها استفاده کنند؟

هدف اصلی از تاسیس شعب بانک‌های خارجی این است که منابع لازم برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری یا پروژه‌های زیرساختی تامین شود و بتوانیم از طریق ایجاد این بانک‌ها پول‌های ارزان‌قیمت را وارد کشور کنیم و به طور مستقیم در پروژه‌ها از این پول‌ها استفاده کنیم.

به نظر شما تاسیس شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد کشورمان چه تاثیری در توسعه اقتصادی این مناطق دارد و به چه میزان به تحقق اهداف تعیین شده برای مناطق آزاد کمک می‌کند؟

البته مناطق آزاد به‌عنوان پیشران توسعه قلمداد می‌شوند و ایجاد بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری و توسعه نیاز به منابع ریالی یا ارزی دارد. لذا با توجه به اینکه در حال حاضر بانک‌های داخلی به مباحث بنگاه‌داری مشغول هستند، عملا منابع آنها محدود شده است و بانک‌ها قادر نیستند منابع لازم را برای توسعه زیرساخت‌ها یا اجرای پروژه‌ها تامین کنند و اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند.بنابراین بانک‌های خارجی می‌توانند منابع مورد نیاز را برای توسعه زیرساخت‌ها و پیشرفت پروژه‌ها تامین کنند که این موضوع می‌تواند توسعه را به دنبال داشته باشد.

در شرایط پساتحریم کشور ما شدیدا نیازمند جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است. به نظر می‌رسد ایجاد شعب بانک‌های خارجی در مناطق آزاد می‌تواند بخش خصوصی را به سرمایه‌گذاری تشویق کند؟

بله، دقیقا همین‌طور است. نکاتی که در مورد پیشران توسعه بودن مناطق آزاد مطرح کردم، در این راستا بود که در منشور اقتصاد مقاومتی برای مناطق آزاد این هدف‌گذاری انجام شده است که منابع را از خارج کشور وارد کنند. به این معنی که ما بتوانیم از طریق مناطق آزاد برای سرزمین اصلی منابع مالی را تهیه و تامین کنیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com