پول‌های چاق و ایده‌های داغ

از ماه‌ها پیش از لغو تحریم‌ها و در طول مذاکرات، یکی از موضوعات مورد بحث در نشریات مختلف بررسی این نکته بود که اگر لغو تحریم‌ها رنگ واقعیت به خود بگیرد، پول‌های بلوکه شده ایران که طی دوران تحریم مسدود شده بودند آزاد شده و مبالغ میلیارد دلاری روانه حساب‌های دولت ایران می‌شود. براین‌اساس گمانه‌زنی و پیش‌بینی‌های متعددی درخصوص احتمال اینکه این پول‌ها در کدام بخش از اقتصاد ایران مصرف خواهند شد، ارائه می‌شد؛ گمانه زنی‌هایی که هنوز هم ادامه دارد و هر یک نقطه نظری متفاوت دارند.

زیرساخت‌های بخش انرژی

وب‌سایت خبری تحلیلی فورچن، در جدیدترین مقاله خود، به اهمیت نفت و گاز در ایران و صادرات این انرژی‌ها به کشورهای همسایه تأکید می‌کند و معتقد است، با توجه به اینکه ایران بخش بزرگی از درآمد‌های صادراتی خود را مرهون بخش نفت و گاز است، تجهیز زیرساخت‌های این بخش باید جزو ضروری‌ترین موارد مصرف پول‌های آزاد شده باشد. بسیاری از تأسیسات حمل و انتقال انرژی در ایران، به تجدید و نوسازی نیاز دارند و در بخش‌های استخراج نفت و تأسیس دکل‌های نفتی، می‌توان از ماشین‌آلات مدرن و کارآمد‌تری بهره گرفت که نیاز به صرف هزینه زیادی دارد. اما آنچه در این تحلیل به آن تأکید می‌شود، وابستگی فعلی ایران به صنعت نفت و در نتیجه ناگزیر بودن صرف هزینه در این بخش است.

توسعه ساختار نظامی و جنگ افزارها

نشریه بیزینس اینسایدر، در گزارشی، با اشاره به مدت زمان طولانی که ایران در شرایط تحریم قرار داشته و محدودیت‌هایی که در تهیه سلاح و ادوات نظامی متحمل شده، یکی از اهداف ایران برای مصرف پول‌های آزاد شده را به روز کردن ادوات نظامی می‌داند. بنا بر این گزارش، ایران در طول سال‌های گذشته موفق شده چهره با ثباتی از خود در طول بحران‌های منطقه‌ای نشان دهد، به‌ویژه در مورد پدیده تروریستی و نوظهور داعش، ایران تاکنون مجال قدرت‌گیری این نیروها را در داخل خاکش نداده است، افزون بر این، برای مبارزه با نیروهای داعش، نیروی کمکی به کشورهای مجاور ارسال کرده و در این راه موفقیت‌هایی هم به دست آورده است. بر این اساس، آنچه برای ایران در اولویت است، تجهیز هرچه بیشتر نیروهای نظامی‌است.

سرمایه‌گذاری‌های خارجی و واردات

خبرگزاری رویترز، در مورد وضعیت پول‌های آزاد شده ایران، علاوه بر بخش‌های نظامی و انرژی، به بخش واردات و صادرات توجه دارد. طبق گزارش رویترز، ایران در طول سال‌های تحریم، موفقیت چشمگیری در جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری در ایران نداشته، این در حالی‌است که اکنون می‌توان با به کار بستن پول‌های به دست آمده در بخش‌های صادرات و واردات، اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی را جلب کرد. براساس برخی گمانه‌زنی‌ها، دولت برای پیشگیری از برخی ریسک‌های احتمالی، تمامی پول‌های آزاد شده را وارد کشور نکند و بخشی از پول را به‌طور موقت در بانک‌های معتبر خارجی سرمایه‌گذاری کند این شاید روش خوبی برای جلب اعتماد شرکای خارجی در پروژه‌های مختلف باشد.

از سوی دیگر، واردات کالاهای صنعتی و پایه برای به راه انداختن چرخ صنعت تولید در ایران می‌تواند روش خوبی برای بازده بخشی پول‌های آزاد شده باشد. در واقع، این یک فرصت است تا ایران، واردات مناسب و سپس صادرات موفق را تجربه کند. گرچه، چنین راهکاری، دوراندیشی و برنامه‌ریزی دقیق می‌طلبد.

زیرساخت‌ها و بخش کشاورزی

وب‌سایت دیلی نیوز، در مقاله‌ای مفصل به بررسی هر آن‌چه که ایران می‌تواند با سرمایه جدیدش انجام دهد پرداخته است. در این گزارش بخش‌هایی مثل نفت مورد بررسی قرار گرفته‌اند اما به دو بعد، بیش از سایر ابعاد توجه شده است:

*زیرساخت‌های اقتصادی: ایران ظرفیت‌های زیادی برای تغییر و پیشرفت دارد. اما وجود بستر‌های ناقص اقتصادی، مانند یک بن‌بست، مسیر پیشرفت را در ایران مسدود کرده‌اند، زیرساخت‌های اقتصادی در بخش‌های مختلف از انرژی و کشاورزی گرفته تا صادرات و واردات باید مورد اصلاحات جدی ساختاری قرار گیرند. تا زمانی که این اصلاحات صورت نگیرند، احتمال به هدر رفتن هزینه‌های دولت در بخش‌های مختلف وجود خواهد داشت.

*بخش کشاورزی: ایران کشوری است که ظرفیت‌های کشاورزی و حتی صادرات عمده کشاورزی را دارد. برای توسعه در این بخش، دولت باید بودجه قابل توجهی به بخش کشاورزی اختصاص دهد. بسیاری از روستا‌ها و مناطق محروم در ایران، هنوز نیاز به اصلاح الگوهای کشت و زرع و حمایت‌های مالی برای تهیه بذر، کود، ابزارآلات و. . . دارند.