پروژه‌ های انتقال آب، خوزستان را به مرحله فاجعه می‌رساند

احمد لاهیجان‌زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان در ارتباط با تاثیر پروژه‌های انتقال آب روی محیط زیست استان خوزستان گفت: به طور کلی هر پروژه‌ای که روی سرشاخه‌های رودخانه‌های کرخه، دز، کارون، مارون و زهره اجرا شود، به طور قطع به استان خوزستان به‌خصوص به بحث کشاورزی و تالاب‌هایش آسیب‌های شدیدی وارد می‌کند، زیرا در چند سال گذشته آورد این رودخانه‌ها بسیار کم شده و در مرحله‌ای قرار داریم که تحمل اکولوژیکی منطقه به حداکثر رسیده و هر تغییری که رخ دهد به مرحله فاجعه می‌رسد، بنابراین هیچ طرحی در این حوزه نباید اجرا شود.

من شنیده‌ام که پیش از عید طرح‌هایی مانند طرح بهشت‌آباد، وجود داشته که با وجود نداشتن مجوز به مرحله اجرا رفته بوده که سازمان حفاظت محیط‌زیست در مورد آنها پیگیری توقف داشته است، همچنین طرح دیگری وجود دارد که می‌خواهند آب را از استان چهارمحال و بختیاری به سمت استان کرمان ببرند یا اینکه طرح‌هایی وجود دارد که آب را در خود استان به منطقه دیگری می‌برند که سبب می‌شود آب به پایین دست نرسد که همه این گونه طرح‌ها آسیب‌های شدیدی را به استان خوزستان وارد می‌کند.

او در پاسخ به اینکه آیا این مشکلات می‌تواند سبب تشدید ریزگردها در استان خوزستان شود، گفت: قطعا می‌تواند موجب این مسئله شود. توفان گرد و خاکی که در بهمن سال 93 و در بهمن سال 94 اهواز و بخش بزرگی از استان خوزستان را به‌شدت مورد هجوم قرار داد و شدت بی‌سابقه‌ای در استان داشت که حتی افراد مسن همچنین توفان‌های خاکی را به یاد نداشتند، یکی از دلایلش این بود که شرق استان خوزستان همواره در گذشته‌ای نزدیک حتی تا حدود 10سال پیش با طغیان رودخانه‌های مارون، جراحی و زهره زیر آب می‌رفت و بحث رسوب گذاری، تثبیت خاک منطقه و ایجاد مرتع اتفاق می‌افتاد اما اکنون اصلا از این سیلاب‌ها نداریم و تمامی اراضی آنجا به دلیل کاهش بارش و کاهش آورد رودخانه به خاطر برداشت بی‌رویه آب در بالادست و خشکسالی تبدیل به کانون گرد و غبار شدند، در حالی که این اراضی قبلا مرتع بوده و قابلیت کشاورزی داشتند اما اکنون همین اراضی در حال تبدیل شدن به کانون ریزگرد هستند. اگر آب کارون، کرخه، مارون و جراحی کم شود، سبب می‌شود که حقابه تالاب‌های هورالعظیم و شادگان کم شود،

همین اکنون نیز ما عمده حقابه‌ها را از دست دادیم و ممکن است حتی به صفر برسیم، در حالی که این دو تالاب به‌ویژه هورالعظیم نقش اساسی در مهار ریزگرد دارند. این تالاب‌ها هم از طریق آورد و جریان رودخانه‌ای تامین آب می‌کردند و هم در مواقعی که طغیان رودخانه را داشتیم آب آنها تامین می‌شد، اما به دلیل سدسازی‌های زیادی که صورت گرفته است، ما عملا طغیان‌ها را از دست دادیم و فقط آورد رودخانه مانده است. این تالاب‌ها تنها با جریان‌های معمولی رودخانه پر نمی‌شود و پیش از این طغیان‌های رودخانه تالاب را پر می‌کرد و جریان‌های معمولی رودخانه آن را پر نگه می‌داشت و فقط در تابستان آب آن کم می‌شود، اما اکنون دیگر طغیانی نیست و جریان‌های معمولی نمی‌تواند آب را تامین کند و البته همین جریان‌ها را نیز دیگر نداریم. کرخه در گذشته در میانگین درازمدت 5/5 میلیارد متر مکعب آورد داشت و برخی سال‌ها آورد آن به 11میلیارد هم می‌رسید، اما اکنون آورد آن رسیده به 2.4میلیارد رسیده است.

او در پایان گفت: مطالعات وزارت نیرو نشان می‌دهد 13 تا 15درصد علت این کاهش آورد خشکسالی بوده، اما کاهش 49درصدی آورد رودخانه کرخه عمدتا به دلیل برداشت آب بی‌رویه و حفر چاه‌های خیلی زیاد غیرمجاز و مجاز غیرکارشناسی در کنار رودخانه و همچنین برداشت آب از رودخانه‌ها بوده است. همین اتفاق برای کارون و دز نیز در حال رخ دادن است و برای مارون آنقدر زیاد شده که دبی (آبدهی) آن در زمستان 93 به 5 متر بر ثانیه رسید و زهره در زمستان خشک شد.