بعضی واژهها و اصطلاحات در بازار کار و تولید و بهطور کلی اقتصاد ایران اینقدر نخنما شدهاند که نوشتن از آنها به نوعی عبث و بیهودهکاری است. بوروکراسیهای اداری، کالای قاچاق، مالیات، بیمه و. . . اما نوشتن یک گزارش در مورد ریسکهای سرمایهگذاری در صنعت نساجی بههیچ عنوان بدون این اصطلاحات نخنما امکانپذیر نیست، چون مشکلات اینچنینی کماکان بهقوت خود باقیاند و در گفتوگو با مسئولان مرتبط با این صنعت معمولا مطرح میشوند. بههمین دلیل وقتی گلناز نصراللهی حرفهایش را با قاچاق و بوروکراسی اداری در این حوزه شروع میکند نباید تعجب کنیم. اما سوال این است که بالاخره چه نهادی و دقیقا از چه زمانی باید فکری به حال این وضعیت بکند؟ سوالی که بهنظر نمیرسد جواب سرراستی برایش وجود داشته باشد. نصراللهی در جواب این سوال میگوید: یکی از مهمترین موانع سرمایهگذاری در حوزه نساجی قاچاق است. قاچاق نوعی ناهنجاری و فساد است.
شما در هیچ کجای دنیا نمیبینید که تولید داخلی بدون حمایتهای تعرفهای باشد. نصراللهی که خود در وزارتخانهای عریض و طویل مسئولیت دارد و چشم امید صنایع این حوزه به امثال او است، با بیان این جملات ادامه میدهد: حمایتهای تعرفهای در بخش نساجی و بازار پوشاک تا 200درصد هم میتواند باشد تا فساد و نااطمینانی از وضع موجود تعدیل شود و از بین برود و سرمایهگذاران ریسک سرمایهگذاری در این بخش را بپذیرند.
چون تولیدکننده نمیتواند کالای خود را بدون حمایتهای تعرفهای عرضه کند. نصراللهی ادامه میدهد: در حال حاضر هم با وجود قاچاقهای میلیارددلاری پوشاک و سایر کالاهای مرتبط با نساجی، باز هم ورود به این صنعت و تولید در این زمینه توجیه اقتصادی دارد. حالا اگر با حمایتهای تعرفهای از این صنعت دفاع شود و تولیدکنندگان به بازار و خواست مشتری توجه کنند، ظرفیتهای این صنعت خود را نشان میدهد.
قاچاق، مالیات و بیمه؛ ریسکهای سرمایهگذاری
قاچاق در بازار پوشاک و کالاهای نساجی ریسک سرمایهگذاری در این حوزه را بالا میبرد. نصراللهی در مورد راهحلهایی که برای این معضل اتخاذ کردهاند، میگوید: ما در بحث قاچاق و در رابطه با جلوگیری از آن مستقیما دخیل نیستیم. ولی با سازمانها و ارگانهای مختلف هماهنگی کردهایم و باید از ارگانها و سازمانهایی که مسئولیت مستقیم دارند، پیگیری شود، چون قاچاق یک ناهنجاری است و با همه گستردگیاش باید با آن مبارزه شود. از طرفی تولیدکنندگان معمولا خواستار معافیتهای مالیاتی هستند.
نصراللهی در این مورد میگوید: قانونهای مالیاتی و بیمه برای شرایط خاص فضای کسب وکار است و باید تجدیدنظرهایی رویشان انجام شود.مثلاً در حال حاضر مالیات بر ارزش افزوده را واحدهای تولیدی میپردازند و نه مصرفکننده. درحالیکه مدنظر قانونگذار بوده که مصرفکننده بپردازد. از دلایل این امر هم میتوان به توزیع سنتی نساجی اشاره کرد که موجب میشود مالیات بر ارزش افزوده هم بر دوش تولیدکننده باشد.
وی در ادامه اضافه میکند: سازمانهای دخیل باید بررسی کنند که مثلاً چه میزان مالیات بر ارزش افزوده از این صنعت گرفته میشود و چقدر حق بیمه تامیناجتماعی گرفته میشود و حساب دودوتای اقتصادیاش را بکنند که مثلا اگر کاهش یابد یا برداشته شود، چه اتفاقی میافتد. حل این مسائل صاحبان سرمایه را به سرمایهگذاری تشویق میکند. در مرحله بعد میتوان بررسی کرد که با برداشتن موانع چقدر سرمایه جذب شده و چه میزان تولید و چه تعداد اشتغالزایی صورت گرفته است.
برجام فضا را شفاف کرده است
فضای پسابرجام محیط را شفافتر میکند. در زمان تحریم، فضای کسبوکار بر ما تنگ شده بود و مراودات بینالمللی کاهش یافته بود. این مقام مسئول با بیان این جملات ادامه میدهد: هر چند ممکن است برگشتن به شرایط عادی زمانبر باشد، اما امیدها را زنده کرده است. اتفاق خوب دیگر در شرایط پساتحریم این است که با برقراری ارتباطهای جدید یا از سرگیری روابط سابق میتوان نگرانیها را در زمینه تأمین مواد اولیه این صنعت کاهش داد.
همچنین از آنجا که تولید امری روزآمد است و شیوهها و ماشینآلات نوینی پیوسته به عرصه تولید دنیا وارد میشوند، در این شرایط امکان خریداری و واردات ماشینآلات مدرن با برندهای سطح اول جهان مهیا شده است که خود این امر در کاهش مصرف انرژی، کاهش هدررفت مواد اولیه و کاهش مصرف زمان بسیار کمککننده است. بهویژه در بحث ماشینآلات با کمبود مواجه هستیم. تحریمها موجب افت ورود ماشینآلات مدرن با برندهای برتر دنیا شده بود. نصراللهی اضافه میکند که این فضا هم به جذب سرمایهگذار کمک میکند.
پارچه مشکی تولید داخل به بازار میآید
مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه و در مورد تولید پارچه مشکی در ایران میگوید: یک واحد تولید چادر مشکی در چهارمحال و بختیاری با ظرفیت تولید سالانه 10میلیون متر مربع راهاندازی شده که در این واحد برای خرید دانش فنی هم هزینه شده است، ولی به هر حال دانش فنی چادر مشکی چیز دستنیافتنی نیست. مهم این است که سرمایهگذاران به تولید در این حوزه روی بیاورند و سرمایهگذاری کنند.
وی در مورد موفقیت در جذب سرمایهگذاران به این بخش میگوید: بهرغم همه پیشنهادهایی که در این زمینه به سرمایهگذاران دادهایم اما هنوز بخشخصوصی جذب نشده است. اما امیدواریم با شروع به کار قطعی این واحد تولیدی در شهرکرد و ورود کالای این کارخانه به بازار، سرمایهگذاران هم رغبت بیشتری به تولید در این زمینه داشته باشند.
نصراللهی کارخانه حجاب شهرکرد را تنها تولیدکننده پارچه مشکی و چادر مشکی نمیداند بلکه اضافه میکند در این واحد تولیدی قرار است پارچههای مرغوب لباسهای زنانه که تاکنون تولید جدیای در ایران نداشتهاند هم تولید شود. وی ادامه میدهد که این کارخانه راهاندازی اولیه شده و تولیداتش تا اوایل سال آینده به صورت انبوه وارد بازار میشود.
25میلیون دلار؛ سرمایه اولیه
این مقام مسئول در مورد سرمایههای اولیه برای راهاندازی چنین واحد تولیدی میگوید: این کارخانه ماشینآلاتی از قبل داشته و تنها بابت روزآمد کردن و اضافه کردن دانش فنی و بعضی از دستگاههای مدرن دیگر حدود 25میلیون دلار هزینه کرده است اما بهطور کلی سرمایهگذاری در حوزه تولید کالاهای نساجی متنوع و متفاوت است. مثلاً طرح چادر مشکی براساس ظرفیت تولیدی که انتخاب میشود، براساس اینکه تولید از مرحله نخ باشد یا از مرحله بافت یا مرحله رنگرزی و چاپ، بسیار متفاوت است و سرمایه و نیروی انسانی و فضای متفاوتی را میطلبد.
همچنین اینکه ماشینآلات از چه کشوری خریداری شود و بهطور کلی براساس طرح توجیهی و اقتصادی که تهیه میشود، سرمایه متفاوتی لازم است. اما حداقل 25میلیون دلار سرمایه اولیه است. به هر حال ظرفیت 10میلیون متر در سال یا 20میلیون متر در سال و غیره پیشنهادهایی است که ممکن است سرمایهگذاران داشته باشند، ولی ما این آمادگی را داریم که از هر مرحلهای که بخواهند کار را آغاز کنند، کمکشان کنیم و وزارتخانه در زمان مناسب برای حمایت از تولید داخلی ورود میکند.
ریسکهای حضور در بازاری 100درصد وارداتی
نصراللهی در ادامه و در پاسخ به این مطلب که باید قبول کنید سرمایهگذاری در بازاری که تاکنون 100درصد وارداتی بوده و براساس جنس وارداتی اداره شده و بنابراین هستند افرادی که به نوعی سردمدار این واردات هستند، بسیار سخت است و به نوعی مبارزه با این واردات هم هست، میگوید: من هم قبول دارم که ورود به چنین بازاری بسیار سخت است اما وقتی بحث تولید ملی باشد که دولت هم سخت بر آن تأکید میکند، پس هیچ کسی نیست که از تولید داخلی ناراحت باشد و با نوعی خوشبینی ادامه میدهد که تاجران قدیمی هم از این بابت خوشحال خواهند بود و به جای توزیع جنس خارجی در بازار کالای ایرانی را توزیع میکنند.
بنابراین اگر فعلا سرمایهگذاران زیادی رغبت نشان نمیدهند شاید به این دلیل است که میخواهند تولیدات حجاب شهرکرد و نوع استقبال از آنها را در بازار ببینند، بنابراین موفقیت حجاب شهرکرد با تولید پارچههای ساده و طرحدار با کیفیت مرغوب میتواند نمونه موفق باشد برای دیگر سرمایهگذاران.نصراللهی در پایان بر فرهنگسازی برای حمایت از تولید داخلی تأکید میکند و معتقد است این کار کمک میکند که از فضایی رعبآور و پر از قاچاق به فضایی شفاف و کم استرس وارد شویم تا ریسکهای سرمایهگذاری کاهش یابد.