وقتی تنوع نادیده گرفته می‌شود

حدود 70 سال گذشت تا پلاستوفوم در ساختمان‌های ایران استفاده شود. البته حدود یک دهه یا کمی بیشتر از این اتفاق در ایران می‌گذرد؛ اما سابقه استفاده از یونولیت عمری حدود هفت دهه در صنعت جهان دارد که البته تنها مصرفش ساختمانی نیست و در صنایع بسته‌بندی، عایق‌های حرارت، صدا و. . . مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال هم‌اکنون این محصول بخش جداناشدنی صنعت ساختمان ایران است و با توجه به افزایش ساخت‌و‌ساز تقاضا نیز پایین یا بالا می‌رود. با نگاهی به تولید این ورق‌های سفید رنگ با چگونگی سرمایه‌گذاری‌اش در ایران آشنا خواهیم شد.

پلاستوفوم در ایران به نام یونولیت شناخته می‌شود؛ اما نام اصلی آن پلی‌استیرن انبساطی Expanded Polystyrene یا EPS است. در بسیاری از کشورهای آمریکا شمالی این محصول را استایرفوم Styrofoamمی‌نامند. پلاستوفوم، نوعی پلیمر سفید رنگ و عایق رطوبت و صدا و دما است که از فرآیندهای پتروشیمی تهیه می‌شود.

این فناوری در سال ۱۸۳۹ توسط ادوارد سیمون کشف شد و در سال ۱۹۵۹ به‌وسیله کمپانی «کوپر» پلی استایرن انبساطی تولید شد و برای عایق‌سازی، ساخت وسایل نیازمند عایق حرارتی و بسته‌بندی ابزار حساس الکتریکی، الکترونیکی و مکانیکی استفاده می‌شود و با توجه به نوع کاربرد، چندین نام تجاری و علمی برای آن استفاده می‌شود که از رایج‌ترین آنها می‌توان به  «پلی‌فوم» و  «استایروفوم» اشاره کرد.

محصولی با کاربرد‌های متنوع

استفاده از ورق‌های پلاستوفوم تا ابعاد 100×200 سانتی‌متر و ضخامت‌های گوناگون از 4 تا 1000 میلی متر به‌عنوان پس زمینه انواع تابلوها، مانند تابلوی اعلانات، ورق و بلوك‌های پلاستوفوم در بسته‌بندی‌های خاص و شكل دهی با دستگاه برش، ورق یا دانه‌های فوم  (گرانول) جهت ساخت اشكال، انواع طرح‌ها و حروف فارسی و انگلیسی، ساخت ماكت، تهیه تابلوهای تبلیغاتی و تزیینی و به‌عنوان فوم ریخته‌گری و فوم گُل‌سازی، عایق ساختمان و بلوك‌های سقفی پلاستوفوم به‌عنوان جایگزین بلوك‌های سیمانی یا سفالی در صنعت ساختمان به کار گرفته می‌شود.

در واقع از یونولیت در سردخانه‌ها، استودیوهای صدابرداری و ایزولاسیون صدا در فضاهای دارای آلودگی‌های بالای صوتی و همچنین ساخت ماکت، تابلوهای تبلیغاتی موقت و دکوراسیون‌ها استفاده می‌شود.همچنین در صنعت ساختمان کاربرد دارد و استفاده از این فرآیند در اندازه‌های مختلف و استاندارد به‌عنوان بلوک‌های سقفی کاربرد دارد. ماده اولیه‌اش (استایرن) در پتروشیمی به دست می‌آید.

ماشین‌آلات مورد نیاز
برای تولید پلاستوفوم مانند دیگر صنایع قطعا به ماشین‌آلات نیازمندیم. برای تولید این عایق نیز نیاز به تهیه خط تولیدی با دستگاه‌های زیر هستیم.

یک: دیگ بخار الزاما استاندارد

دو: دستگاه موادپز پلاستوفوم

سه: دستگاه خشک کن مواد پلاستوفوم

چهار: دستگاه بلوکر پلاستوفوم

پنج: دستگاه برش  (میز برش)پلاستوفوم

شش: آسیاب مواد زائد پلاستوفوم

البته غیر‌ از این به تجهیزات جانبی دیگری نیز نیاز است که برخی از آنها به شرح زیر است:

یک: سختگیری جهت محافظت از دیگ بخار و افزایش عمر ماشین‌آلات پلاستوفوم

دو: مخزن کندانس جهت صرفه‌جویی در هزینه سوخت و آب مصرفی

سه: سیلوی مواد پخته شده و سیستم‌های شوتینگ و انتقال موادپلاستوفوم

چهار: تأسیسات و شیرهای بخار.

کارخانه یونولیت سقفی

اگرچه می‌توان در شاخه‌های مختلف تولید یونولیت سرمایه‌گذاری کرد؛ اما نوع بسیار رایج آن تولید یونولیت‌های سقفی است که در کنار یونولیت‌هایی که برای بسته‌بندی تولید می‌شود از بازار بیشتری برخوردار است. برای تولید یونولیت سقفی ابتدا به زمینی نیازمندیم تا سوله‌ای در آن بنا کنیم که با فرض در اختیار داشتن زمین به ازای هر مترمربع حدود 300 هزار تومان (بسته به نوع مصالح) باید سرمایه‌گذاری کرد.

مرحله بعدی برای تولید در اختیار گرفتن ماشین‌آلات است. می‌توان ابتدا بلوک‌های آماده را خرید و صرفا با یک دستگاه CNC برش داد و به بازار فرستاد؛ اما در صورت در اختیار داشتن منابع مالی می‌توان بلوک‌ها را هم تولید کرد که البته ناگفته پیداست سرمایه بیشتری را می‌طلبد.

یک نمونه نسبتا مناسب برای سرمایه‌گذاری

با توجه به مقدار سرمایه می‌توان کارگاه‌های بزرگ یا کوچکی راه‌اندازی کرد؛ اما برای راه‌اندازی یک کارگاه معمولی به سرمایه‌ای حدود 700 میلیون تومان نیاز دارید که البته این مبلغ منهای هزینه‌های تأمین زمین است برای شروع باید زمینی حدود 800 مترمربع در اختیار داشته باشید. یک‌سوله 400 متری برای راه‌اندازی کارخانه در نخستین قدم کافیست که حدود 200 تا 250 میلیون سرمایه نیاز دارد.

علاوه بر این در حدود 100 متر فضای اداری و 20 متر سرایداری و نگهبانی نیاز دارید که 100 میلیونی برایتان آب می‌خورد هزینه‌های تأسیسات برق، گاز، آب و. . . . را هم باید در نظر داشته باشید، در آخر ماشین‌آلات تولید که رقمی در حدود 300 میلیون تومان را بالغ می‌شود. چنین مجموعه‌ای را با 10 نیروی کار می‌توانید اداره کنید.

مزایای استفاده از پلاستوفوم در ساختمان

یک: سبک‌سازی و کاهش بار مرده ساختمان به میزان 200 کیلوگرم در هر مترمکعب

دو: ضربه‌پذیری و پایداری در برابر زلزله به دلیل انعطاف

سه: عایق مطلوب برای سرما، گرما و رطوبت

چهار: نصب سریع و صرفه‌جویی قابل توجه در مصرف میلگرد و بتن

پنج: سبک وزن بودن و حمل آسان در طبقات

مجوز‌ها و حمایت‌های دولتی

برای راه‌اندازی کارگاه تولید پلاستوفوم نیاز به اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت است که البته چندان زمان‌بر نیست و پس از اخذ مجوز نیز می‌توان از تسهیلات بانکی مناسب استفاده کرد. تولید پلاستوفوم با ظرفیت ٣٥٠٠ تن در سال، در حالت حرفه‌ای منجر به اشتغال‌زایی برای ٤٠ نفر خواهد شد و حدود ٤٠٠٠ مترمربع زمین مورد نیاز است که در صورت تهیه امکانات اولیه، تولیدکنندگان از حمایت‌های بانکی بهره‌مند خواهند شد.

توصیه‌های پایانی

آنچه در تولید پلاستوفوم محسوس به نظر می‌رسد؛ در نگاه اول تنوع در قیمت‌هاست. به سبب نوع کار می‌توان مواد اولیه را به‌صورت خام تهیه کرد و پس از تبدیل به ورق‌های مورد نیاز آنها را به ابعاد یا اشکال موردنظر درآورد و به مصرف‌کننده عرضه کرد. اما درصورتی‌که سرمایه محدودتری در اختیار داشته باشیم می‌توانیم مواد اولیه فرآوری شده را به‌صورت‌های ورق در ابعاد مختلف خریداری و با استفاده از دستگاه CNC تبدیل به اشکال مختلف کرده و به بازار بفرستیم.

نگاهی کوتاه به بازار ماشین‌آلات نشان می‌دهد، تفاوت قیمت همین دو شکل تولید چیزی حدود یک میلیارد تومان است. باید اضافه کرد غیر‌از ماشین‌آلات نو که از کشورهایی نظیر چین وارد می‌شود، این روزها در بازار ماشین‌آلات دست دوم نیز در بازار موجود است که با توجه به مقدار سال‌های کارکرد و سلامت دستگاه، قیمت‌های متفاوتی دارد. سرمایه‌گذاری در تولید یونولیت به دلیل اهمیت آن در ساختمان‌های امروزی، همچنین استفاده در بسته‌بندی به نظر می‌رسد.