همیشه پای سیاست‌گذاری در میان است

بازار چرم ایران از جمله بازارهای ارزآوری است که در سال‌های گذشته وضعیت پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. از یک طرف سیاست‌های دولت و از طرف دیگر وضعیت نامطلوب کارخانجات قدیمی موجب شده که این صنعت در حالت بحرانی قرار بگیرد. از طرفی مطابق آمار و ارقامی که منتشر می‌شود، ایران در ردیف چهار کشور بزرگ صادرکننده چرم و سالامبور در سطح جهان است که طی سالیان گذشته به کمک این صادرات توانسته ارز آوری مناسبی داشته باشد. البته نباید این نکته را از نظر دور داشته باشیم که صادرات چرم در مرحله سالامبور، صادرات چرم خام محسوب می‌شود و اگر امکانات تبدیلی آن به محصول نهایی در کشور وجود داشته باشد، ارزآوری چندین برابری خواهد داشت. البته برخی مسئولان، صادرات چرم در مراحل سالامبور و وت بلو را چرم خام محسوب نمی‌کنند. از طرفی بسیاری از تولیدکنندگان نظری برخلاف آنها دارند.

تبدیل کنیم یا صادر؟
با همه این تفاسیر در ماه‌های اخیر، ایران کم‌کم رتبه چهارم جهانی در صادرات چرم را از دست داده است. فعالان این بازار و مسئولان این حوزه دلایل مختلفی برای این مساله برشمرده‌اند. نبود تجهیزات مدرن تبدیلی و سیاست‌های دولت مبنی بر ممانعت از صادرات چرم خام، عمده‌ترین دلایل کاهش صادرات این کالا بوده است. بر هیچ کس پوشیده نیست که صادرات کالای نهایی تولید شده از چرم، ارزآوری بیشتری به همراه خواهد داشت، اما صادرکنندگان عدم داشتن تمکن مالی برای خرید تجهیزات و عدم حمایت‌های دولتی را دلیل اصلی روی‌آوری آنها به صادرات می‌دانند.

فعالان بازار چه می‌گویند؟
فتح‌الله فتحی از کارخانه‌داران چرم و سالامبور در این ارتباط به «فرصت امروز» می‌گوید: وضعیت تولید چرم در ایران مناسب نیست و در نتیجه وضعیت صادرات آن نیز مطلوب نیست. وی در ادامه دلیل خوب نبودن وضعیت تولید در ایران را تجهیزات قدیمی و فرسوده این صنعت می‌داند و اظهار می‌کند که تنها چند کارخانه محدود مانند چرم ممتاز که سرمایه مناسبی دارند، توانسته‌اند تجهیزات خوبی وارد کنند و تولید خوبی داشته باشند، اما سایر تولیدکنندگان تجهیزات مناسبی ندارند. فتحی در مورد کیفیت چرم تولیدی ایران اضافه می‌کند: چرم تولیدی ایران قدرت رقابت با نمونه‌های خارجی را ندارد چون کیفیت لازم را دارا نیست.
همچنین محمد حلاجی، مدیرعامل شرکت «پی‌اندپی» که تولیدکننده کفش چرمی است، در مورد قیمت چرم در بازار داخلی به «فرصت امروز» گفت: امسال هفت تا هشت درصد افزایش داشته است و به نسبت با سال گذشته که 100تا 200درصد افزایش داشتیم، بازار پرتنشی را شاهد نبوده‌ایم. ولی این افزایش سال قبل تاثیر خود را گذاشته و بازار را راکد کرده است. البته این گرانی بر محصولات چرمی نیز تاثیر گذاشته است هرچند که بعضی کالاها مانند پالتو افزایش چند برابری و بعضی کالاها مانند کفش افزایش کمتری داشته‌اند، ولی در هر صورت تاثیر خود را روی محصولات داشته است. حلاجی درباره تجهیزات شرکت خود می‌گوید: در یکی دو سال گذشته اقدام به ورود تجهیزات جدید برای کارخانه خودمان کردیم و توانستیم تولید خوبی داشته باشیم ولی همکاران ما نتواستند این افزایش تولید را داشته باشند. وی حمایت دولت را برای تجهیز بخش‌های زیربنایی تولید ضروری می‌داند.

سیاست‌های دولت، صادرات را کاهش داد
صادرات چرم در سال 92 نسبه به سال گذشته 9/28درصد کاهش داشته که یکی از دلایل آن عوارض صادرات بوده است. در همین رابطه نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور و چرم ایران در گفت‌وگو با «فرصت امروز» بحث رکود در بازار را یک اپیدمی در کشور دانسته و دلیل این رکود در صنعت چرم را این‌گونه مطرح می‌کند: در صنعت چرم و سالامبور به دلیل تصمیم‌گیری‌های نادرست مسئولان کشور، رکود بیشتر شده و در حال حاضر شرایط نامساعدی بر این بازار حاکم شده است.  محمد لاهوتی می‌افزاید: تولیدکننده‌ها در وضعیت استیصال قرار گرفته‌اند. به طور مثال در ماه‌های گذشته شایعه شد که عوارض صادرات سالامبور زیاد خواهد شد و تولیدکنندگان مجبور به صادرات بیشتر شدند و وقتی مشتریان آنان در کشورهای هدف متوجه این وضعیت نامساعد صادرکنندگان ایرانی شده‌اند، از آنها سوء‌استفاده کرده و کالاها را پایین‌تر قیمت مقرر خریداری کرده‌اند. در واقع صادرکنندگان با ترس از عوارض نامشخص، با ضرر 15 تا 20درصدی کالاهای خود را فروختند.
وی ادامه می‌دهد: در دولت دهم، پنج درصد عوارض صادرات به سالامبور تعلق گرفت، اما در دولت یازدهم این عوارض دو برابر شد یعنی 10درصدی شد. هر چند در آن زمان اندک، 30میلیارد تومان عوارض گرفتند، ولی صادرات افت شدیدی را تجربه کرده که در واقع ارزآوری را کاهش داده است. البته در یکی دو ماه گذشته دولت با هدف حمایت از بازار این عوارض را حذف کرد، اما شایعات برقراری عوارض بالا بر بازار سایه انداخته و این بازار را رها نمی‌کند.
وی دلیل اعتراض به عوارض بر چرم صادراتی را این گونه بیان می‌کند: سالامبور 20 تا 25درصد پروسه تولید را طی می‌كند و كالای خام محسوب نمی‌شود و تا حدودی ایجاد ارزش افزوده می‌كند. بنابراین نباید عوارض صادراتی برای آن تعیین شود. لاهوتی در پایان اظهار می‌کند: در کشور 25میلیون استحصال پوست داریم که هفت میلیون آن پوست بزی است که صادرات آن ممنوع است و 10درصد نیز در داخل مصرف می‌شود و مابقی به خارج صادر می‌شود. بنابراین این صنعت ارزآوری خوبی برای کشور دارد و جا دارد که دولت و تیم اقتصادی و بازرگانی دولت از این صنعت حمایت کنند.