همکاری روسیه و ژاپن در زمینه توسعه زیرساخت‌های LNG

هفته گذشته الکسی میلر، مدیرعامل شرکت گازپروم میزبان کن کوبایاشی مدیرعامل و مدیر اجرایی شرکت «Mitsubishi Corporation» بود. براساس گزارش‌های منتشر شده از سوی گازپروم، طرفین در این دیدار احتمال همکاری‌های دوجانبه را در زمینه ساخت خط سوم نیروگاه تولید گاز ال ان جی ساخالین 2 مورد بحث و بررسی قرار دادند. در همین رابطه و حاشیه کنفرانس اقتصادی سنت پترزبورگ در روسیه، شرکت‌های گازپروم و شل در 18 ژوئن سال جاری میلادی موافقت‌نامه‌ای در زمینه همکاری‌های استراتژیک به امضا رساندند. بر اساس این موافقت‌نامه میدان گازی ساخالین3 با ظرفیت 7میلیارد و 400 میلیون متر مکعب گاز طبیعی قرار است در سال 2021 به بهره برداری برسد و این میدان به همراه قطارهای انتقال گاز LNG حجمی معادل 20 میلیارد و 600 میلیون مترمکعب را تأمین خواهند کرد.

اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که با وجود آنکه ساخالین 2 تنها پالایشگاه تولید گاز ال ان جی در روسیه است، اما یکی از موفق‌ترین پروژه‌های صادرات LNG به شمار می‌رود که بازار هدف آن منطقه آسیا – پاسیفیک است. گفتنی است، رمز موفقیت این پروژه در یکپارچگی آن نهفته است. مدیریت ساخالین2 بر عهده شرکت انرژی ساخالین بوده و شرکت‌های گازپروم، شل، میتسویی و میتسوبیشی سهامداران این پروژه هستند. بنابراین و با توجه به وجود نوسان موجود در بازار، مذاکره گازپروم با شرکای خود در این پروژه در جهت توسعه آن اجتناب ناپذیر به نظر می‌رسد.

با این وجود و پس از وقوع حادثه فوکوشیما در ژاپن که طی آن خسارات جبران ناپذیری به نیروگاه هسته‌ای این شهر وارد شد، هم‌اکنون بازار انرژی ژاپن از ظرفیت قابل توجهی برای استفاده از گاز LNG تولید شده در ساخالین 2 برخورداراست. علاوه بر این همکاری با ژاپن که باعث سرمایه‌گذاری خارجی قابل توجهی در روسیه همزمان با چرخش این کشور به سوی شرق، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این راستا حتی اگر مدل تجاری ساخالین 3 نیز مورد توجه و علاقه ژاپنی‌ها قرار داشته باشد، هرگونه ارتباط در حوزه انرژی میان مسکو و توکیو پرسش‌های بسیاری را مطرح خواهد کرد، مثلا اینکه آیا تقاضای موجود در بازار انرژی ژاپن انتظارات روسیه را برآورده خواهد کرد یا خیر.

ژاپن در سال 2014 میلادی برنامه استراتژیک خود را در حوزه انرژی به تصویب رساند. با وجود این موضوع و وقوع فاجعه در نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما، به نظر می‌رسد انرژی هسته‌ای به زودی به سبد انرژی ژاپن باز خواهدگشت. در همین رابطه راه‌اندازی مجدد رآکتورها از جمله چالش‌های اصلی به شمار می‌رود. نیروگاه هسته‌ای سندای تا به امروز تنها نیروگاهی است که مجددا راه‌اندازی شده و چنانچه اغلب نیروگاه‌های هسته‌ای ژاپن مجددا راه‌اندازی شوند، در آن صورت میزان تقاضا برای انرژی در بازار ژاپن با افت‌ قابل توجهی مواجه خواهد شد. بازگشت به استفاده از انرژی هسته‌ای و همچنین استفاده پایدار از انرژی‌های تجدید‌پذیر از جمله برنامه‌های دولت این کشور جهت ایجاد ترکیبی از انرژی‌های مختلف به شمار می‌رود.

علاوه بر این ظرفیت قابل توجهی برای تولید گاز طبیعی مایع در سطح جهان وجود دارد که ژاپن می‌تواند از آنها جهت تأمین انرژی مورد نیاز خود استفاده کند. در حال حاضر، تلاش توکیو در جهت کاهش اختلال در عرضه انرژی و تنوع بخشیدن به آن است. کانادا، استرالیا، آمریکا و حتی شرق آفریقا از جمله رقبای روسیه در زمینه تأمین گاز مورد نیاز ژاپن به شمار می‌رود. لازم به ذکر است که پروژه ساخالین2 تنها 10 درصد از گاز مورد نیاز ژاپن را تأمین می‌کند اما از سوی دیگر بازار ژاپن تنها بازار ال ان جی روسیه در آسیا به شمار می‌رود. البته در این میان گزینه احداث خط لوله با توجه به نزدیکی ژاپن و روسیه به لحاظ جغرافیایی و کاهش قیمت نفت، گزینه مناسبی برای ژاپن به شمار می‌رود، همچنین این گزینه برای روسیه نیز یک انتخاب ایده‌آل است، چرا که در این صورت گازپروم می‌تواند با صادرات گاز ارزان به ژاپن سایر رقبای روسیه در حوزه صادرات گاز ال ان جی را از میدان خارج کند.

با وجود دشواری‌های روسیه در بازار آسیا و خصوصا ژاپن، دو کشور همچنان به یکدیگر نیاز دارند. در این رابطه دکتر کن‌کویاما اقتصاددان ارشد و مدیر مؤسسه اقتصاد انرژی ژاپن معتقد است پس از حادثه‌ای که برای نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما ژاپن رخ داد، ژاپن نیازمند تأمین امنیت انرژی مورد نیاز خود بوده و روسیه نیز بر اساس شرایط موجود در بازارهای اروپا و آسیا، به وجود تقاضا برای گاز صادراتی خود نیازمند است. بنابراین همکاری‌های دو کشور در حوزه انرژی برای طرفین سودمند خواهد بود. همچنین سطح همکاری‌های دو طرف کاملا بستگی به روسیه دارد که باید خود را با شرایط بازارهای در حال تغییر آسیا وفق دهد. دکتر کویاما بر این عقیده است که روس‌ها باید به جای سرمایه‌گذاری روی احداث خط لوله‌های گران قیمت انتقال گاز، به دنبال توسعه زیرساخت‌های ال ان جی خود باشند.

منبع: مجله گاز طبیعی اروپا