هم‌نشینی برای تعیین قیمت گاز نیروگاه‌های خصوصی

ارائه سوخت یارانه‌ای به نیروگاه‌ها، فروش برق را به انحصار دولت درآورده‌ است اما مجلس تلاش می‌کند با برگزاری جلسات مشترک و نظرسنجی از بخش خصوصی، برای گاز تحویلی به نیروگاه‌ها قیمتی تعیین کند تا امکان حضور آنها در بازارهای صادراتی فراهم شود. حسین امیری خامکانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از حضور بخش خصوصی تولیدکننده برق در این کمیسیون خبر می‌دهد. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: اعضای سندیکای تولیدکنندگان برق، یکشنبه گذشته در کمیسیون انرژی حضور یافتند. امیری خامکانی هدف از دعوت فعالان بخش خصوصی را تبادل نظر در زمینه تعیین قیمت برای گاز تحویلی به نیروگاه‌ها اعلام می‌کند.

وی بیان می‌کند: در حال حاضر نیروگاه‌های خصوصی از دولت گاز تحویل می‌گیرند و آن را تبدیل به برق می‌کنند، در نتیجه فقط هزینه تبدیل گاز به برق را دریافت می‌کنند. اما باید محصول خود را به دولت بدهند و فروش در انحصار دولت باقی می‌ماند. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه کشور در حال حرکت به سمت اقتصاد آزادتر است، عنوان می‌کند: مجلس تلاش می‌کند با تعریف فرمول قیمت‌گذاری برای گاز تحویلی به نیروگاه‌ها، انحصار فروش برق توسط دولت را از بین ببرد، زیرا اگر بخش خصوصی با هزینه‌های خود نیروگاه ایجاد کند، باید بتواند محصول تولیدی خود را هم صادر کرده یا در بورس انرژی به فروش برساند. وی با مثبت ارزیابی کردن حضور بخش خصوصی در مجلس، این اقدام را گامی به سوی کاهش تصدی‌گری دولت و حضور فعال‌تر بخش خصوصی در عرصه اقتصاد توصیف می‌کند.

امکان صادرات برق بیش از گاز

محمد‌علی وحدتی، مدیرعامل شرکت انرژی‌گستر جم در پاسخ به این پرسش که قیمت مناسب برای گاز تحویلی به نیروگاه‌ها چه رقمی است، به «فرصت امروز» می‌گوید: بستگی دارد که برق تولیدی بخواهد برای مصارف داخلی استفاده شود یا به خارج از کشور صادر شود. وی اضافه می‌کند: در مورد مصارف داخلی از آنجا که دولت به تمام منابع انرژی سوبسید می‌دهد، باید به گاز تحویلی به نیروگاه‌ها هم سوبسید بدهد، زیرا در غیر‌این صورت قیمت تمام شده برق افزایش می‌یابد و به مصرف‌کننده فشار وارد می‌شود. مدیر‌عامل شرکت انرژی‌گسترجم اضافه می‌کند: اگر قرار باشد برق تولیدی صادر شود، دلیلی برای ارائه سوخت یارانه‌ای به چنین نیروگاه‌هایی وجود ندارد. وی با اشاره به قانون برنامه پنجم در رابطه با دریافت سوخت آزاد توسط نیروگاه‌هایی که قصد صادرات برق را دارند، بیان می‌کند: متاسفانه درباره گازوییل و نفت، معیاری برای قیمت سوخت غیریارانه‌ای وجود دارد و بهای این حامل‌های انرژی را با توجه به فوب خلیج‌فارس می‌توان مشخص کرد اما در مورد گاز، قیمت‌ جهانی مشخصی وجود ندارد. 

وحدتی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیروگاه‌های بخش خصوصی ادعا می‌کنند که قیمت گاز تحویلی به آنها باید مشابه پتروشیمی‌ها باشد. زیرا در این دو مجموعه گاز به کالایی برای صادرات تبدیل می‌شود. وی بر این باور است که ارقام اعلام شده توسط وزارت نفت برای بهای گاز تحویلی به نیروگاه‌ها منطقی نیست و قیمت تمام شده تولید برق را افزایش می‌دهد. در نهایت صادرات برق هم متوقف می‌شود. این فعال حوزه انرژی، در پاسخ به کسانی که نگران جایگزین شدن صادرات برق با گاز هستند، تاکید می‌کند: در بسیاری از کشورها از‌جمله عراق، امکان صادرات برق برای ایران وجود دارد اما قادر نیستیم به این کشور گاز صادر کنیم. در مورد افغانستان هم امکان صادرات گاز نداریم و هنوز خط لوله گاز پاکستان تکمیل نشده‌ است. وی در پاسخ به این پرسش که مناسب‌ترین قیمت برای تولید برق صادراتی چه رقمی است، می‌گوید: به‌عنوان یک کارشناس معتقدم اگر پایه‌ای را که برای قیمت خوراک پتروشیمی‌ها گذاشته‌اند بپذیریم و با یک تعدیل مختصر آن را اصلاح کنیم، می‌تواند ملاک مناسبی برای قیمت گاز نیروگاه‌ها باشد.

مقایسه برق و محصول پتروشیمی خطاست

ایمان فرجام‌نیا، کارشناس اقتصاد انرژی برخلاف تولیدکنندگان برق که شرایط نیروگاه‌ها را مشابه پتروشیمی‌ها توصیف می‌کنند، بر این باور است که مقایسه این دو صنعت با یکدیگر یک قیاس‌مع‌الفارق است. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: کالای انرژی و برق تفاوت‌های فاحشی با محصولات پتروشیمی دارد. نخستین تمایز بین این دو صنعت، عدم امکان ذخیره‌سازی برق تولیدی در نیروگاه‌هاست. فرجام‌نیا اضافه می‌کند: برق تولیدی باید وارد مدار شبکه شده و استفاده شود، اما کالاهای پتروشیمی قابلیت ذخیره‌سازی دارند. ضمن آنکه در قیمت‌های تمام شده محصول برق برخی عوامل دخالت داشته و در مورد قیمت محصولات پتروشیمی، عوامل دیگری تاثیرگذار است.

وی تاکید می‌کند: کالای برق با پتروشیمی تفاوت ماهوی دارد و یکسری ریزفاکتورهایی در فرآیند تبدیل گاز به برق وجود دارد که این ریزفاکتورها در پتروشیمی نیست. یعنی صنایع تبدیلی گاز به برق یا پتروشیمی با یکدیگر تفاوت دارند، در نتیجه خروجی‎ها هم تفاوت ماهوی دارد. به اعتقاد این کارشناس انرژی، برای قیمت‌گذاری گاز نیروگاه‌ها باید به چند شاخص مهم توجه کنیم. باتوجه به رابطه مبادلاتی انرژی ایران با کشورهای همسایه نظیر ارمنستان، پاکستان، عراق و افغانستان به منظور حفظ توان رقابتی شرکت‌های تولیدکننده و صادرکننده برق، لازم است که به نرخ‌گذاری گاز توجه جدی داشته باشیم.

وی ادامه می‌دهد: در قیمت‌گذاری گاز باید در نظر داشته باشیم که توان رقابتی شرکت‌های تولیدکننده و صادرکننده برق اگر ارتقا نمی‌یابد، حداقل حفظ شود. فرجام‌نیا عنوان می‌کند: در رابطه با مبادلات انرژی باید به سیاست‌های ارزی کشور توجه شود. نباید با‌توجه به سیاست ثبات نرخ ارز که فعلا در اقتصاد ایران رایج است، بهایی برای گاز در نظر بگیریم که قیمت تمام شده تولید برق در نیروگاه‌ها را افزایش دهد. وی تاکید می‌کند: در این زمینه باید نظر سندیکای تولیدکنندگان برق را داشته باشیم، چون آنها با واحدهای تولیدی متعددی سر و کار داشته و قیمت‌های اعلامی از سوی دولت و هر نهاد دیگری را به نوعی راستی‌آزمایی می‌کنند.