نیویورک پست: «خاویار» می‌تواند اقتصاد ایران را قدرتمند کند

روزنامه نیویورک پست آمریکا در خبری به‌عنوان «صادرات ارزشمند ایران نفت نیست؛ خاویار است»، نوشت: در سواحل دریای خزر، پروژه‌ای برای تولید غذای لذیذ ارزشمندی به نام خاویار در دست اجراست که می‌تواند پس از لغو تحریم‌ها اقتصاد ایران را قدرتمند کند. به گزارش ایرنا به نقل از روزنامه یاد شده، ایران که روزی بزرگ‌ترین صادرکننده این غذای لوکس بود، در سال 2000، بیش از 40 تن تخم ماهی خاویار صادر کرد، اما به دلیل کاهش ذخایر ماهی دریای خزر و نیز تحریم‌های اقتصادی تحمیل شده، این صادرات در سال گذشته به یک تن کاهش یافت.

پس از توافق تاریخی ایران با قدرت‌های جهانی در مورد برنامه هسته‌ای این کشور، برخی در ایران روی احیای صنعت خاویار کار می‌کنند. اسحاق اسلامی مدیر مزرعه خصوصی پرورش ماهی خاویار قره برون در روستای گلدشت در ساحل دریای خزر گفت: امیدواریم با لغو تحریم‌ها و از سرگیری تعاملات ایران با جهان، راه برای صادرات محصولات ما به خارج از کشور باز شود و درآمد ارزی برای کشور به همراه آورد.

این مزرعه و امکانات نزدیک آن سالانه 500‌هزار ماهی آزاد خاویاری پرورش می‌دهد. اسلامی در سال 2005 این پروژه 100‌میلیون دلاری را شروع کرد اما دست‌کم 12 سال طول می‌کشد تا ماهی خاویار بالغ شود و خاویار تولید کند. حدود 110‌هزار نوع ماهی خاویاری وجود دارد که تخم‌های نقره‌ای- خاکستری ارزشمندی تولید می‌کند که گران‌ترین خاویار جهان محسوب می‌شود. این مزرعه پرورش ماهی قصد دارد در مدت سه سال، 30 تن خاویار شور و 2‌هزار تن گوشت خاویار صادر کند.

اسلامی پیش‌بینی می‌کند براساس قیمت متوسط یک‌هزار و 360 دلار در هر پوند خاویار، سالانه 90‌میلیون دلار درآمد کسب کند. آمریکا، اروپا و ژاپن به طور سنتی بزرگ‌ترین بازارهای صادرات خاویار ایران بوده‌اند. وی افزود: پیش‌بینی ما این است که در سال 2018 درآمد ارزی ما از محل صادرات خاویار معادل دو روز صادرات نفت خام کشور خواهد بود. هم‌اکنون که هر بشکه نفت خام آمریکا به قیمت کمتر از 42 دلار در هر بشکه معامله می‌شود، ایران روزانه حدود یک‌میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند.

تولید خاویار همسو با برنامه دولت ایران برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و متنوع‌سازی صادرات است. به‌عنوان بخشی از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) تحریم‌های تجاری و بانکی تحمیل شده بر ایران لغو خواهند شد و آمریکا واردات برخی کالاهای مشخص از ایران مانند فرش، پسته و خاویار که از سال 2010 متوقف شده بود را از سر خواهد گرفت.

ناصر اکتایی تحلیلگر مسائل اقتصادی در ایران به نیویورک پست گفت: لغو تحریم‌ها به‌ویژه تحریم‌های بانکی، صادرات خاویار را آسان‌تر خواهد کرد و موجب شکوفایی این صنعت خواهد شد. وی ادامه داد: آمریکا به طور مشخص یکی از بزرگ‌ترین بازارهای واردات خاویار در جهان است که صادرات آن از ایران به این بازار خون تازه‌ای به رگ‌های اقتصاد این کشور تزریق و درآمد ارزی آن را تقویت می‌کند.

مزرعه 860‌هزار فوت مربعی «قره برون» یکی از سه پروژه اجرا شده توسط اسلامی برای پرورش ماهی خاویار است؛ ماهی‌ای که به دلیل صید بیش از حد، آلودگی آب دریا و تخریب مکان‌های تخم ریزی، در خطر انقراض قرار دارد. این عوامل موجب کاهش ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر شده که مکان تولید 90‌درصد خاویار جهان است. قانون منع موقت خریدوفروش خاویار وحشی به دلیل ترس از انقراض ماهی خاویار در سال 2001 به اجر درآمد. اکنون با توجه به اینکه پنج کشور واقع در حاشیه دریای خزر با هدف جایگزین شدن ذخایر وحشی ماهی خاویار با تمدید ممنوعیت ماهیگیری تجاری موافقت کرده‌اند، صادرات ماهی خاویار توسط این کشورها در آستانه سهمیه‌بندی است. 

مزرعه گلدشت که یکی از چندین مجتمع پرورش ماهی در ایران است، در 310 کیلومتری شمال تهران واقع است. یک ماهی خاویاری به طول دو متر در استخر بزرگ بتنی این مزرعه که با آب تیره دریا پر شده است با تنبلی شنا می‌کند و از غذایی که کارگران با دست برایش پرتاب می‌کنند، می‌خورد.

حسن حبیب‌نژاد مدیرکل شیلات استان مازندران گفت: این مزرعه 200 شغل ایجاد کرده است. ما امیدواریم این مزرعه به پایتخت خاویار جهان تبدیل شود. اسلامی، برنامه بزرگ‌تری برای مزرعه پرورش ماهی خود دارد. وی گفت: علاوه بر صادرات خاویار و گوشت ماهی خاویار، ما روغن و لوازم آرایشی نیز تولید خواهیم کرد. از پوست ماهی خاویار نیز می‌توان چرم خوب تولید کرد.وی اضافه کرد: ما همچنین قصد داریم این مزرعه را به یک جاذبه گردشگری تبدیل کنیم؛ جایی که مشتریان می‌توانند خودشان خاویار و سایر محصولات را از مزرعه خریداری کنند. 

در چند سال اخیر، تعدادی مزرعه کوچک پرورش ماهی خاویار در سراسر ایران دایر شده است، از جمله یکی در شهر کویری ایران واقع در مرکز این کشور و دیگری در قم. هر یک از آنها امیدوارند با از سرگیری صادرات خاویار، سهمی از بازار ببرند. محمد تقی برخورداری، از مزرعه پرورش ماهی خاویار قم که استخر مزرعه‌اش پر از آب شور چاه است، گفت: بانک‌ها به من وام ندادند. . . اما ایده من نتیجه داد. اگر بخواهیم و اراده کنیم، غیرممکن وجود ندارد.