نیروگاه‌هایی که به‌جای تولید مصرف می‌کنند

سندیکای تولیدکنندگان برق کشور معتقد است که دولت باید یک سوم ظرفیت نیروگاه‌های کشور را به دلیل راندمان پایین تعطیل کند. ابراهیم خوش گفتار، عضو هیأت مدیره سندیکای برق در این باره می‌گوید: بر اساس آمارهای شرکت توانیر، میانگین راندمان نیروگاهی در کشور ما 37 درصد است. وی تأکید می‌کند: استانداردهای فعلی ایران با 10 سال پیش اروپا هم همخوانی ندارد. ما برای تولید هر کیلووات ساعت برق اگر مبنا را پول فروش گاز به کشور گرجستان (یعنی 22 سنت در نظر بگیریم) با توجه به اینکه هر متر مکعب گاز 4 کیلووات ساعت برق تولید می‌کند، حدود 5 تا 6 سنت پول سوخت برای تولید هر کیلووات ساعت برق می‌دهیم که رقم بسیار زیادی است.

راندمان پایین نیروگاه‌های برق، منابع سوخت فسیلی را به هدر داده و ایران را در گروه پرمصرف‌های جهان از نظر سوخت فسیلی قرار می‌دهد. دولت با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها قصد داشت به روند مصرف بیش از حد انرژی در ایران خاتمه دهد. پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، دولت دهم برنامه‌های مختلفی برای کاهش مصرف انرژی در کشور تدوین کرد که چندان موفقیت آمیز نبود. با روی کار آمدن دولت یازدهم، سیاست‌های قبلی پیگیری شد.

حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو در حاشیه نخستین کنگره راهبردی نفت و نیرو که سوم مهرماه سال جاری در هتل المپیک برگزار شد، از رده خارج کردن نیروگاه‌های فرسوده و ایجاد نیروگاه‌هایی با راندمان 58 درصد را یکی از سیاست‌های اصلی وزارت نیرو معرفی کرد. به گفته وی، ایران بازار مناسبی برای حضور شرکت‎های سرمایه‌گذار خارجی است زیرا در کنار نیروگاه‌های فرسوده‌ای که باید در شبکه برق کشور جایگزین شود، سالانه 5/5 درصد به مصرف برق ایران اضافه می‌شود. این به مفهوم نیاز به جذب سرمایه برای ایجاد ظرفیت جدید در صنعت برق کشور است. بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی وزیر نیرو، باید 47 تا 50 هزار مگاوات ظرفیت جدید به زیرساخت‌های برق ایران در افق 1404 اضافه شود. وزیر نیرو اگرچه در سخنان خود از جایگزینی نیروگاه‌های فرسوده در کشور به عنوان یک برنامه اصلی یاد می‌کند اما آمار دقیقی از ظرفیتی که باید جایگزین شود، ارائه نمی‌کند.

اختلاف نظر بخش‌خصوصی و دولتی

هوشنگ فلاحتیان معاون وزیر نیرو در امور برق درباره اینکه چه میزان از نیروگاه‌های کشور فرسوده بوده و نیاز به جایگزینی دارد، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: فرسودگی نیروگاه‌ها بر اساس سن آن تعیین می‌شود. واحدهای بخاری که سن آنها عمدتا بیش از 40 سال بوده و نیروگاه‌های گازی که طول عمر بالای 25 سال و راندمان 20 درصد دارند، در دسته نیروگاه‌های فرسوده قرار می‌گیرند.

وی اضافه می‌کند: این دسته از نیروگاه‌ها نیاز به بازسازی، نوسازی یا جایگزینی دارند تا راندمان آنها افزایش یابد. البته با سیکل ترکیبی کردن نیروگاه‌ها یا تولید همزمان آب و برق هم می‌توان راندمان را به این شکل افزایش داد. معاون وزیر نیرو در امور برق، نیروگاه‌هایی که راندمان آنها کمتر از 30درصد است را نیازمند جایگزینی دانسته و بیان می‌کند: ظرفیت این نیروگاه‌ها در مجموع 4 هزار مگاوات است که برای جایگزینی آنها بسته به نوع نیروگاه، کیفیت و غیره به 5/2 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.

بر خلاف نظر فلاحتیان، ابراهیم خوش گفتار، عضو سندیکای تولیدکنندگان برق در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» ظرفیت نیروگاه‌های فرسوده نیازمند جایگزینی را 14 هزار مگاوات اعلام می‌کند. وی تعریف دیگری از نیروگاه‌های فرسوده دارد. به عقیده خوش‌گفتار، در دنیا نیروگاه‌ها با راندمان بالای 60 درصد ساخته می‌شوند و عموما به دلیل قیمت بالای سوخت، نیروگاه‌هایی با راندمان 53-52 درصد از چرخه تولید حذف می‌شوند. بنابراین ایران هم باید خود را به این استانداردها نزدیک کرده و بسیاری از نیروگاه‌های خود را از رده خارج کند اما با وجود راندمان پایین بسیاری از نیروگاه‌های ایران همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

نیروگاه‌های پرمصرف ایران

خوش‌گفتار وضعیت نیروگاه‌های ایران را این‌گونه تشریح کرد: نیروگاه‌های بخار 21درصد شبکه را تشکیل می‌دهند و راندمان این نیروگاه‌ها 31 درصد است. وی ادامه داد: راندمان نیروگاه‌های گازی به طور میانگین 32 درصد است و این دسته از نیروگاه‌ها 36 درصد شبکه برق را شامل می‌شوند. 25 درصد شبکه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی هستند که راندمان آنها به طور میانگین 44 درصد بوده و نیروگاه‌های دیزلی با راندمان کمتر از 34 درصد، فقط یک درصد شبکه را به خود اختصاص می‌دهند.

عضو سندیکای تولیدکنندگان برق تأکید می‌کند: صنعت برق در سایر کشورهای جهان این همه به سوخت فسیلی وابستگی نداشته و از سایر منابع مثل انرژی هسته‌ای یا غیره برق تولید می‌کنند. نیروگاه‌های ایران عموما از نظر آب پرمصرف هستند به‌ویژه نیروگاه‌های مازوت‌سوز بنابراین اگر از نگاه آب به مسائل نگاه کنیم، در بخش‌های مرکزی ایران باید بخشی از نیروگاه‌های بزرگ تعطیل شوند.

وی ادامــه مـی‌دهـد: نیروگاه‌های بخاری در سایر نقاط جهان بیشتر اتمی یا زغال‌سنگی است زیرا ارزان‌تر تمام می‌شود و در هیچ جای جهان با سوخت فسیلی نیروگاه بخار ایجاد نمی‌کنند. خوش‌گفتار بخش عمده‌ای از نیروگاه‌های ایران را در رده نیروگاه‌های فرسوده دسته‌بندی کرده و می‌گوید: نیروگاه بعثت در تهران راندمان 29 درصد داشته و بسیار آلاینده‌است. این نیروگاه باید جمع شود. راندمان نیروگاه برق آلستوم هم 15 درصد است.

وی با تأکید بر اینکه تنها راه نوسازی نیروگاه‌های فرسوده استفاده کردن از توان بخش‌خصوصی است، بیان می‌کند: در حال حاضر نیروگاه‌های خصوصی 10هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارند. بنابراین تمایلی به حضور در عرصه نوسازی نیروگاه‌ها ندارند. زیرا دولت برای مطالبات معوق هیچ جریمه‌ای پرداخت نمی‌کند اما بخش‌خصوصی برای بیمه معوق پرسنل یا اقساطش به سازمان خصوصی‌سازی یا بانک‌ها جریمه پرداخت می‌کند.

به گفته عضو سندیکای تولیدکنندگان برق، در سال 84-83 مشوق‌های زیادی برای ایجاد نیروگاه توسط بخش‌خصوصی وجود داشت اما در حال حاضر شرایط کاملاً برعکس شده‌است. وی اضافه می‌کند: تنها راهکار بازسازی شبکه استفاده از فاینانس خارجی، تقویت مپنا به عنوان یک سرمایه ملی و یکی از شش کشور سازنده توربین‌های کلاس F و H همچنین اصلاح قیمت برق است زیرا برق ارزان سبب شده که مصرف بی‌رویه ادامه یابد و بدهی دولت هم به بخش خصوصی روند صعودی به خود بگیرد.