بهبود اقتصاد ایران از نگاه صندوق بین المللی پول بررسی می شود / نگاه متفاوت فعالان اقتصادی به یک پیش بینی

هیأت کارشناسی صندوق بین المللی پول گزارش کارشناسی خود درباره شرایط اقتصادی کشورمان را منتشر کرد. برمبنای این گزارش، شرایط اقتصادی ایران در سال 1395 به میزان قابل ملاحظه ای بهبود می یابد.

براساس این گزارش طی شش ماه نخست سال و به دنبال لغو تحریم ها، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت های واقعی افزایش قابل توجهی را تجربه کرده، رقم تولید و صادرات نفت به سرعت به سطوح پیش از اعمال تحریم ها بازگشته که این امر به خنثی کردن آثار منفی ناشی از کاهش قیمت های جهانی نفت کمک کرده و افزایش فعالیت  در بخش کشاورزی، صنعت خودروسازی، تجارت و خدمات حمل و نقل به بهبود رقم رشد در بخش غیرنفتی منجر شده است.

این در حالی است که برخی فعالان اقتصادی معتقدند که اثرات این بهبود وضعیت اقتصادی را لمس نمی کنند و مسائلی مانند عملکرد اروپایی ها و آمریکایی ها و حرکت ضعیف در رابطه با بانک ها و رفع تحریم ها، مانع از این موضوع شده است.

در همین حال برخی دیگر از فعالان بخش خصوصی رشد صادرات در صنایع کوچک و متوسط و امکان فعالیت واردکنندگان و صادرکنندگان را نشانه ای بر قابل لمس بودن بهبود وضعیت اقتصادی می دانند. «فرصت امروز» در این گزارش نظر فعالان اقتصادی را در مورد پیش بینی صندوق بین المللی پول بررسی کرده است.

***

علی اصغر جمعه ای:

رشد صادرات نشانگر بهبود وضعیت اقتصادی است

علی اصغر جمعه ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است که رشد صادرات در صنایع کوچک و متوسط دلیلی بر آن است که بخش خصوصی از بهبود وضعیت اقتصادی بهره برده و آن را لمس کرده است.

با توجه به پیش بینی صندوق بین المللی پول در مورد بهبود وضعیت اقتصادی ایران، بخش خصوصی تا چه اندازه این بهبود وضعیت را احساس می کند؟

بخش خصوصی قطعا از این موضوع بهره برده است. دلیل هم این است که ما در بخش صنایع کوچک و متوسط رشد صادرات را داشته ایم و از همه مهم تر تا چندی پیش این گشایش های بانکی را نداشتیم و در حال حاضر گشایش بانکی اتفاق افتاده است. البته درست است که بخش مهمی از صادرات ممکن است در صنایع بالادستی و قراردادها و صادرات نفت و میعانات گازی بوده باشد ولی برای بخش خصوصی هم این موضوع قابل حس است.

تعدادی از واحدها در مورد صادرات مشکلاتی داشتند و جالب است که بدانید صادرات کشورمان از نظر وزنی کاهش یافته، اما از نظر دلاری بالا رفته و این به آن معنا نیست که دلار گران شده است زیرا دلار تقریبا حالت ثابتی دارد و این نشان می دهد که کالاهای باکیفیت تری صادر شده است.

تلقی من این است که پیش بینی صندوق بین المللی پول درست است و به تازگی آمریکا مبادلات دلاری ایران را هم آزاد کرده و اینها همه مبین آن است که ما می توانیم رشد و رونق اقتصادی داشته باشیم، اما موضوع حائز اهمیت این است که ما باید در حال حاضر اقداماتی را انجام دهیم.

به عنوان مثال باید در مورد صادرات محصولات کشاورزی برنامه ریزی کنیم و ضمن اینکه فعالیت ها در بخش صنعت و معدن محفوظ است، ولی بخش کشاورزی در حال حاضر می تواند در رابطه با رونق کمک کند و در رابطه با بهبود بسته بندی و رعایت کردن استانداردهای جهانی می تواند نقش آفرین باشد.

اشاره کردید که بخش خصوصی اثرات بهبود وضعیت اقتصادی را احساس کرده است، اما به نظر می رسد همچنان بسیاری از مشکلات فعالان اقتصادی پابرجاست و بخش خصوصی گلایه مندی هایی دارد. پس علت این موضوع چیست؟

گلایه مندی بخش خصوصی این است که آنطور که در شعار و حرف درباره این بخش می گویند، زمینه های لازم فراهم نشده ولی اگر بگوییم مطلقا هیچ فرقی نکرده دور از انصاف است، اما صادراتی که افزایش پیدا کرده فقط در صنایع بالادستی نیست و در صنایع کوچک و متوسط هم اثراتی داشته است ولی این متناسب با برخی انتظارات نیست.

نکته دیگر این است که فعالان بخش خصوصی نسبت به مسائل مالیاتی انتقاد دارند و دولت نتوانسته است حتی 10درصد فراریان مالیاتی را شناسایی و از آنها مالیات دریافت کند و فقط روی واحدهای شناخته شده و شناسنامه دار تمرکز می کند و این موضوع نمی گذارد که این واحدها نفس بکشند.

با توجه به اینکه حدود پنج ماه تا پایان سال باقی مانده است، می توانیم در مورد بهبود وضعیت اقتصادی امیدوار باشیم؟

بله، این امیدواری وجود دارد. فارغ از مقوله قیمت نفت با توجه به اینکه سیگنال هایی در مورد بهبود روابط دنیا با کشورمان می رسد، این امیدواری وجود دارد که شاهد بهبود وضعیت اقتصادی باشیم.

***

محمود تولایی:  

وضعیت تولید داخلی مطلوب نشده است

محمود تولایی، رئیس اتاق بازرگانی کاشان معتقد است حرکتی که در رابطه با بانک ها و رفع تحریم ها باید انجام می شد، ضعیف است و هر چند که واردکنندگان و صادرکنندگان تا حدودی از فشار خارج شده اند، ولی آنچه به تولید داخل و رفع رکود مربوط می شود، مطلوب نشده است.

به نظر شما کارشناسان صندوق بین المللی پول چه دلایل و عواملی را برای پیش بینی بهبود اقتصادی ایران در نظر گرفته اند؟

آن چیزی که صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده است بر مبنای همان رشد اقتصادی است که دولت اعلام می کند و این رشد اتفاق افتاده است. این رشد اقتصادی حاصل فروش نفت است و ما نباید فراموش کنیم که هنوز رشد صنعت در کشور ما منفی است و وقتی که رشد صنعت منفی باشد، به این معنی است که بنگاه های کوچک با رکود مواجه هستند و رشد منفی دارند.

بنابراین تا زمانی که این رشد در صنعت اتفاق نیفتد، ما شاهد بهبود وضعیت عمومی کشــور، دادوستدها و رفع تنگناهای معیشتی نخواهیم بود. بعضا هم این مشاجره وجود دارد که چرا فلان مبلغ داده می شود اما وضعیت بهبود نمی یابد. این در حالی است که هر بخشی از اقتصاد که زمینگیر و گرفتار شده، میزان آن از نظر اعداد و ارقام بسیار بزرگ تر از این است که با تزریق منابع کوچکی حل و فصل شود.

در همین رابطه و برای حل این مشکل امیدواریم دولت تصمیمی در زمینه شوک حرکتی به اقتصاد بگیرد، زیرا حرکتی در اقتصاد ما اتفاق نیفتاده و رکود مزمن داریم و در عین حال اگر رشد اقتصادی رخ داده، حاصل فروش نفت است.

بنابراین صندوق بین المللی پول هم بر همین مبنا پیش بینی هایی را در مورد بهبود وضعیت اقتصادی ایران انجام داده است؟

بله، کارشناسان این صندوق بر مبنای شاخص های کمی این موضوعات را پیش بینی می کنند. واقعیت این است که ما در شاخص هایی مانند کاهش رشد بیکاری و توسعه صنعتی وضعیت مطلوبی نداریم و اینها شاخص هایی است که توسط صندوق بین المللی پول در نظر گرفته می شود.

به زعم شما در حال حاضر فعالان اقتصادی و بخش خصوصی، بهبود وضعیت اقتصادی را لمس می کنند؟

بخش های اقتصادی متفاوت هستند. بخش هایی که با بیرون در ارتباط بودند، پس از برجام وضعیت مبادلاتی شان بهتر شده است. البته انتظاراتی هم که داشتیم برآورده نشد و طرف های ما در برجام، ملاحظه طرف های قدیمی خود را بیشتر مدنظر قراردادند تا توافقاتی که با ما انجام داده اند. بنابراین حرکتی که در رابطه با بانک ها و رفع تحریم ها باید انجام می شد، ضعیف است و واردکنندگان و صادرکنندگان تا حدودی از فشار خارج شده اند ولی آنچه به تولید داخل و رکود مربوط می شود، هنوز مطلوب نشده است.

علاوه بر آن شرایطی مهیا شده که عمده فعالان بخش خصوصی از وضعیت فعلی ناراضی هستند و همچنین فشار سازمان امور مالیاتی در وصول مطالبات بیشتر بر تولیدکنندگانی است که حتی پول کافی برای پرداخت حقوق کارمندان خود را ندارند یا نیمه فعال هستند و این مسئله هم مزید بر علت شده است.

***

علیرضا چتری:  

عملکرد خارجی ها مانع از لمس آثار بهبود اقتصادی است

علیرضا چتری، مدیر عامل باربد تجارت معتقد است که به دلیل عملکرد طرف های اروپایی و آمریکایی، اثرات بهبود اقتصادی برای فعالان بخش خصوصی ملموس نیست و این در حالی است که باوجود برخی سنگ اندازی ها حرکت و اجماع از طرف دولت یازدهم برای این موضوع وجود دارد.

با توجه به پیش بینی هایی که کارشناسان صندوق بین المللی پول در مورد بهبود وضعیت اقتصادی ایران داشته اند، آیا این مسئله برای فعالان اقتصادی قابل لمس است؟

حداقلش این است که در مورد کالاهای خاص و صادراتی این اتفاق نیفتاده و حتی وضعیت بدتر هم شده است یعنی در سال 94 وضعیت بهتر بود و ما از ابتدای سال 95 هیچ گونه گشایشی را در اقتصاد و صادرات و واردات ندیده ایم.

به نظر شما دلیل اصلی این موضوع که بخش خصوصی این بهبود و رونق را احساس نمی کند، چیست؟

به عنوان نمونه در خصوص کالاهایی مانند فلزات رنگین علاوه بر اینکه قیمت آنها در تجارت جهانی بالا رفته است، در کل دنیا و نه فقط ایران، تجارت آن با رکود مواجه است و زمانی که قیمت آن پایین بود، تجارت جهانی این فلزات بهتر و روند صادرات آنها سریع تر بود.

به عنوان مثال در سال 94 حدود 35 هزار تن انواع فلزات رنگین را صادر کردم اما از ابتدای امسال تا امروز در مجموع 5هزار تن صادرات این فلزات را هم نداشته ام. همین موضوع را می توانیم به سایر صادرکنندگان هم تعمیم دهیم. از همین رو از دید من نه تنها رونق و بهبودی نبوده، بلکه رکود هم بیشتر شده است و شاید حداقل موضوع این که ما این رونق را مشاهده نمی کنیم.

به نظر می رسد که کارشناســان صنـدوق بین المللی موضوعاتی مانند لغو تحریم ها و برجام را به عنوان دلایل خود برای پیش بینی بهبود وضعیت اقتصادی در نظر گرفته اند بنابراین به نظر شما صرفا اینها نمی تواند دلایلی برای این موضوع باشد؟

استدلال شخصی من این است که با برجام گشایش هایی حاصل شده است و شرکت های بزرگ به سرمایه گذاری در کشورمان علاقه پیدا کرده اند ولی در عمل واقعا هیچ اتفاقی نیفتاده است. این موضوع عنوان می شود که دیگر در زمینه سوییفت مشکلی وجود ندارد و سوییفت ها باز شده، اما چنین اتفاقی رخ نداده است. اینکه در عمل این اتفاق بیفتد، بسیار مهم است.

در برجام هم گفته شده که تمام تحریم ها برداشته شده است، اما در حقیقت این اجماع وجود ندارد که در کشور رونقی اتفاق بیفتد. این هم برمی گردد به طرف های اروپایی و آمریکایی زیرا صرفنظر از برخی سنگ اندازی ها حرکت از طرف دولتمردان و وزارت امور خارجه وجود دارد و این اجماع در داخل دیده می شود.

در هر حال اگر اجرایی هم شود، اثر آن به این زودی به بخش خصوصی نمی رسد که از نزدیک این را لمس کند. البته ممکن است برخی فعالان بخش خصوصی به دلیل نوع کار و فعالیت شان اثرات آن را احساس کرده باشند، اما در مورد همه اینطور نیست.