نقض حقوق شهروندی با ارسال پیامک‌ های تبلیغاتی

«بی‌اجازه وارد خانه کسی نمی‌شوند.» این عبارتی است که برای همه ما کاملا آشناست، زیرا ما ایرانی‌ها از همان دوران کودکی و پیش از آنکه پا به نوجوانی بگذاریم بارها از والدین و بزرگ‌ترها به این امر انسانی و اخلاقی توصیه می‌شویم و آن را آویزه گوش قرار می‌دهیم. با این همه، اما چند سالی است این اصل انسانی از سوی مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد. در واقع این شرکت‌ها برخلاف همه جای دنیا که هنگام درخواست سیم‌کارت از سوی افراد از آنها می‌پرسند که آیا مایل به دریافت پیامک‌های تبلیغاتی هستند یا خیر، ابتدا برای مشترکان خود پیامک می‌فرستند و سپس از آنها تقاضا می‌کنند اگر تمایلی به دریافت این نوع پیامک‌ها ندارند، درخواست خود را به فلان شماره پیامک کنند. این اقدام را به‌نوعی می‌توان مصداق آشکار ورود بی‌اجازه به خانه اشخاص و نقض آشکار حریم خصوصی آنان دانست. موضوعی که مدتی است داد بسیاری از کاربران را در آورده و حتی بعضی از آنها را به اعلام شکایت واداشته است.

درخواست هنگام ثبت‌نام

اکنون بیشتر اپراتورهای دنیا فارغ از اینکه در چه کشوری هستند و چه سطحی از مسؤولیت اجتماعی در آنجا پذیرفته‌اند یا تا چه اندازه به حقوق شهروندی احترام می‌گذارند، روشی را در ارتباط با ارسال پیامک‌ها اجرا می‌کنند که تقریبا در کشور ما پیاده می‌شود، البته با این تفاوت اساسی که در کشورهای دیگر، افراد زمانی که می‌خواهند برای سیم‌کارت ثبت‌نام کنند از آنها خواسته می‌شود آیا خواستار دریافت پیامک‌های تبلیغاتی و انبوه هستند یا نه. در این صورت اگر کسی تمایل به دریافت نداشته باشد از فهرست کسانی که مشمول دریافت پیامک‌ها هستند خارج می‌شود.

نقض آشکار حقوق شهروندی

ارسال پیامک‌های تبلیغاتی و انبوه بدون درخواست یا حتی کسب اجازه مشترکان یکی از مسائل و مشکلات در بحث حریم خصوصی افراد جامعه است و پیامک‌های تبلیغاتی از نظر حقوقی، جامعه‌شناسی و روانشناسی مخاطب بسیار مهم و قابل بحث است. اپراتورها برای ارسال پیامک‌های تبلیغاتی باید به سه جنبه یاد‌شده توجه داشته باشند اما هم‌اکنون چنین نیست، بنابراین اپراتورها در این زمینه مقصر هستند، زیرا حقوق عمومی و فردی را نقض می‌کنند. در تمام کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه قوانین و مقررات خاصی برای پیامک‌های تبلیغاتی وجود دارد که باید از سوی فرستنده‌ها رعایت شود، طبق قانون ورود به خانه هرشخصی باید با اجازه صاحب خانه یا با مصوبه قانونی باشد. ارسال پیامک‌های تبلیغاتی هم مانند ورود به خانه و حریم خصوصی افراد است و باید با مجوز وارد این حریم شد. اماهم‌اکنون تبلیغات پیامکی از مباحث حقوقی، جامعه‌شناختی و روان‌شناسی فردی و حریم خصوصی به‌صورت غیرمجاز عبور می‌کند و خود را به مشترکان می‌رساند، اینها مانند برچسب‌های تبلیغاتی هستند که هرچه مردم فریاد می‌زنند اما باز به در و دیوار خانه‌ها و مکان‌های مسکونی آنها چسبانده می‌شوند، این درحالی است که این‌گونه موارد حریم و حدودی دارد و کسی یا سازمانی نباید آنها را نادیده بگیرد.

بی‌توجهی به آیین‌نامه پیامک‌ها

با این همه و به دنبال اعتراض‌های گسترده مشترکان و کارشناسان حوزه ارتباطات اقدام‌هایی برای ساماندهی پیامک‌ها از سوی وزارت ارتباطات، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و شورای عالی فضای مجازی از ۳ سال پیش برداشته شده اما این تلاش‌ها هنوز به نتیجه موردنظر که بتواند حقوق کاربران تلفن همراه را تامین کند، نرسیده است. در سال ۹۰ طرح ممنوعیت ارسال پیامک‌های تبلیغاتی بدون اجازه مشترکان تصویب و در اواخر همان سال هم به اپراتورها اعلام شد که به دنبال آن اپراتورها در یک فراخوان عمومی با ارسال پیامکی از مشترکان خواستند اگر راضی به دریافت پیامک‌های تبلیغاتی و انبوه نیستند شماره موردنظر را پیامک کنند. افزون بر آن، چندی پیش در شورای عالی فضای مجازی طرح ساماندهی پیامک‌ها مطرح و کلیاتش تصویب و قرار شد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آیین‌نامه کاملی را در این زمینه تدوین کند تا مشترک از جاهایی که نمی‌خواهد پیامک انبوه دریافت کند از سوی اپراتورها برایش ارسال نشود.

به شکایات رسیدگی می‌شود

مصوبه ممنوعیت پیامک‌های تبلیغاتی، لازم الاجراست، بنابراین اگر مشترکی اعلام کرده پیامک‌های تبلیغاتی را نمی‌خواهد اما همچنان برایش ارسال می‌شود باید پیگیر شود و سازمان تنظیم مقررات هم به این‌گونه شکایات رسیدگی می‌کند.