نفت، مالیات و مشکلات اقتصادی روسیه

کشور روسیه با شرایط بسیار نابسامانی روبه‌رو است، شرایط بسیار بدی که سبب شده مسکو آینده را فدای نجات از بحران کنونی کند. وزارت دارایی روسیه برای حمایت از بودجه این کشور، به دنبال بالا بردن مالیات‌های صنعت نفت روسیه است. اقتصاد انقباضی و روند کاهشی قیمت نفت، ضربه شدیدی به اقتصاد کشور روسیه وارد کرده است و مقامات این کشور به دنبال کسب درآمد بیشتر از شرکت‌های انرژی داخلی هستند. این موضوع می‌تواند عواقب سیاسی وخیمی به دنبال داشته باشد. این طرح شاید به نظر کرملین، راه حلی کوتاه‌مدت به نظر بیاید، اما کارشناسان بر این باورند که در نهایت می‌تواند منجر به فلج شدن صنعت نفت در سال‌های آینده شود. 

لائورن گودریچ، تحلیلگر ارشد موسسه ژئوپولیتیک Stratfor می‌گوید اگر طی دو سال آینده سرمایه‌گذاری‌های جدید در منابع انرژی روسیه صورت نگیرد، این کشور با کاهش شدید تولید نفت روبه‌رو خواهد شد. چاه‌های قدیمی نفت خالی می‌شوند، بدون آنکه چاه‌های جدیدی اضافه شوند. با وجود تحریم‌ها که مانع سرمایه‌گذاری شرکت‌های غربی شده است و عقب کشیدن سرمایه‌گذاران چینی، شرکت‌های انرژی داخلی بهترین امید روسیه برای کاهش نیافتن میزان تولید نفت این کشور در بازار رقابتی جهان هستند. گودریچ می‌گوید: «صنعت انرژی روسیه نیازمند دریافت سرمایه است، چه این سرمایه از شرکت‌های خارجی تامین شود، یا داخلی.»

به دلیل تحریم‌های اعمال شده از سوی غرب، قیمت پایین نفت و هزینه‌های بالای نظامی و دولتی، اقتصاد روسیه با مشکلات قابل توجهی مواجه شده است. آمارهای دولتی روسیه نشان می‌دهد که اقتصاد این کشور در سال 2015 نسبت به سال قبل از آن با 3.7 درصد انقباض روبه‌رو بوده است. در این میان ارز روسیه، (روبل) از سال 2014، کاهش ارزش 55 درصدی در مقابل دلار داشته است.

اما با وجود تمامی این فشارها و مشکلات، شرکت‌های نفتی روسیه وضع مساعدی دارند. به دلیل کسب سود ودرآمد به دلار و پرداخت هزینه داخلی به روبل، عملکرد شرکت‌های بزرگ انرژی روسیه حتی بهتر از برخی شرکت‌های بین‌المللی بوده است. با این حال، دولت روسیه مالیات تصاعدی را به قیمت نفت گره زده است. براساس طرح جدید مالیات تصاعدی، شرکت‌های نفتی باید مالیاتی بیش از پیش بپردازند.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، پیش از این وعده داده بود که تا سال 2018 مالیات دریافتی از بخش‌های اقتصادی افزایش پیدا نخواهد کرد، ولی دولت روسیه به دلیل فشار بر بودجه این کشور، مجبور به تغییر در تصمیم‌گیری شد. مالیات‌های دریافتی از بخش نفتی، در مجموع حدود 50 درصد از درآمد حاصل از مالیات روسیه در سال 2014 را به خود اختصاص داده بود.

با وجود پرداخت مالیات تصاعدی، شرکت‌های نفتی روسیه هنوز قادر هستند روی هر بشکه نفت، یک یا 2 دلار سود کسب کنند. اما در صورت ایجاد تغییرات جدید، امکان از دست دادن این میزان سود هم وجود دارد. ویلیام کورتنی، سفیر سابق آمریکا در قزاقستان و گرجستان می‌گوید: «با توجه به قیمت فعلی نفت و سود تک رقمی حاصل از فروش هر بشکه نفت و شرایط غیر‌قابل پیش‌بینی قیمت نفت در آینده، این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان سود به دست آمده از فروش نفت را خرج کرد یا نه.»

برخلاف تحلیلگرانی که معتقدند مالیات تصاعدی چشم‌انداز آینده روسیه را فلج خواهد کرد، برخی بر این باورند که که این طرح تاثیر چندانی بر اقتصاد این کشور نخواهد داشت. ایلدار داولتشین، تحلیلگر نفت وگاز مستقر در لندن معتقد است در صورتی که قیمت نفت زیر بشکه‌ای 50 دلار بماند، دولت روسیه بر میزان مالیات خواهد افزود و همین باعث خواهد شد تولید نفت شرکت‌های نفتی کاهش پیدا کند. به عقیده وی، کوچک‌ترین کاهش در میزان تولید نفت تولید‌کننده بزرگی چون روسیه، باعث بالاتر رفتن قیمت نفت خواهد شد. در پی افزایش قیمت نفت، درآمد روسیه نیز افزایش خواهد یافت و دولت این کشور می‌تواند از درآمد به دست آمده در جهت کاهش اتکای اقتصاد این کشور به نفت و روآوردن به فناوری‌های دیگر استفاده کند.

به نظر می‌رسد لابی قدرتمند انرژی روسیه به هر نوع افزایش مالیات در ماه‌های آینده واکنش نشان دهد و جلوی آن بایستد. گودریچ می‌گوید: نظریات مربوط به کارآمد بودن افزایش مالیات و خارج شدن اقتصاد روسیه از تک اقتصادی بودن و وابستگی به نفت به هیچ عنوان منطقی نیست. «روسیه از زمان امپراتوری تزارها یک اقتصاد نفتی بوده و تا به حال هم تغییری دراین روند صورت نگرفته است.»

* منبع: CNBC