نظام تعرفه‌ای موجود، چشم اسفندیار دولت و صنایع تبدیلی

انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی در مکاتبات متعدد با مسئولان دولتی از جمله معاون اول رئیس‌جمهور، خواستار افزایش تعرفه واردات روغن خام (سویا و کلزا)، پالم و انواع کنجاله شد. اعتراض صنایع روغن‌کشی نسبت به تناسب نداشتن تعرفه واردات دانه‌های روغنی به‌عنوان ماده اولیه این صنعت با حقوق ورودی کنجاله و روغن خام است که در صورت ادامه روند کنونی کارخانه‌های روغن‌کشی را به تعطیلی کامل می‌کشاند.

وابستگی حدود 90 درصدی کشور به واردات دانه‌های روغنی، کنجاله و روغن خام که مغایر با قوانین مصرح و اصل اقتصاد مقاومتی است، اصلاح در نظام تعرفه‌ای صنایع تبدیلی دانه‌های روغنی در کشور را بیش از پیش گوشزد می‌کند. 28 کارخانه روغن‌کشی کشور طی سال‌های (92 و 93) به دلیل سیاست‌های دولت پیشین در واردات روغن خام و کنجاله، با کمترین میزان ظرفیت تولید یعنی4درصد کار کرده‌اند.

این میزان در سال 94 با نگاه نسبتا مطلوب دولت و وضع تعرفه 7 درصدی بر واردات کنجاله، به 20 درصد افزایش یافت و حالا صنایع روغن‌کشی خواستار افزایش تعرفه واردات کنجاله، روغن خام و پالم برای افزایش تولید استفاده از ظرفیت‌های خالی مانده کارخانه‌های خود شده‌اند.

تعرفه 4 درصدی موثر واقع نمی‌شود

اکبر سبقتی، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی، در گفت و گو با «فرصت امروز» می‌گوید: در روغن و کنجاله بیش از 90 درصد وابستگی به واردات داریم و تولید‌کننده نیستیم. بر همین اساس اولویت به تولید محصولات و خدمات راهبردی است و قوانین بالادستی نیز بر حمایت از صنعت و تولید تاکید دارد اما در عمل قوانین مصرح جاری نمی‌شوند. تا سال‌92 که تعرفه کنجاله، دانه و روغن 4 درصد تعیین شده بود عملا کشور را به سمت واردات کنجاله و روغن خام سوق دادند اما امسال وضعیت کمی تغییر کرد و در 10 ماهه نخست، صنایع روغن‌کشی حدود یک میلیون و 200 هزار تن دانه را روغن‌کشی کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد: امسال 84 هزار تن سویا و 46500 تن کلزا در کشور تولید شده است. ظرفیت صنایع روغن‌کشی 6/4 میلیون تن است. با توجه به کاهش قیمت جهانی کنجاله، تعرفه‌های کنونی دیگر موثر نخواهد بود و دولت باید تصمیم استراتژیک اتخاذ کند. ما با محاسبات علمی و کارشناسی و براساس منابع جهانی (ایندکس ماندی و فائو) پیشنهاد داده‌ایم تا تعرفه کنجاله 15 درصد وضع شود. در این صورت تولید برای صنایع سربه سر خواهد شد.

بخشی‌نگری در وضع تعرفه کنجاله و دانه روغنی

سبقتی صنعت روغن‌کشی را صنعت کنجاله‌کشی می‌داند و می‌افزاید: وزارت جهاد کشاورزی به بهانه اینکه امکان دارد افزایش تعرفه کنجاله روی قیمت تمام شده تولید مرغداری‌ها اثرگذار باشد، نگاه وسواسی و غیرکارشناسی به این موضوع دارد. در حالی که می‌توان با وضع تعرفه مناسب میان تولید دانه، کنجاله و روغن خام و فعال شدن کارخانه‌ها توازن برقرار و ارزش افزوده را در کشور ایجاد کرد. به نظر می‌رسد، وزارت کشاورزی اینجا بخشی نگری می‌کند.

دبیر انجمن صنفی صنایع روغن‌کشی، با اشاره به سخنان اخیر محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر کمک کارشناسان در مکانیسم تامین مالی خرید تضمینی دانه‌های روغنی، می‌گوید: کشور سالانه حدود 5/2 میلیون تن کنجاله سویا نیاز دارد و پیشنهاد ما به‌عنوان تشکل و صنف این است که بتوانیم 3‌میلیون و 200 تا 300 هزار تن دانه وارد کنیم. در این صورت کل نیاز ما به کنجاله سویا و 35 تا 40 درصد از نیاز ما به روغن وارداتی برطرف می‌شود و چند هزار شغل نیز ایجاد خواهد شد. نگاه ما به این موضوع ملی است و حاضر نمی‌شویم منافع 28 کارخانه را فدای منافع ملی کنیم. وزارتخانه بر این پیشنهاد ما هیچ اشکالی وارد نکرده‌اند تنها منافع واردکنندگان کنجاله در خطر می‌افتد.

با رانت و انحصار مخالفیم

سبقتی به سخنان اخیر وزیر کشاورزی که گفته؛ صنایع با خرید یک کیلوگرم دانه روغنی داخلی می‌توانند 9 کیلوگرم واردات انجام دهند، تصریح می‌کند: این حرف قابلیت اجرا ندارد. از سوی دیگر ما با هر چیزی که باعث انحصار و رانت شود مخالفیم و این موضوع نیز رانت و انحصار بیشتری ایجاد می‌کند. صنعت ما صنعت ضعیفی است و بسیاری از کارخانه‌های ما توان واردات ندارند و از 28 کارخانه تنها سه واحد توان واردات دارند. ایراد دیگری که به وزارتخانه وارد است اینکه چرا در مورد دانه و روغن مانور می‌دهند و از کنجاله حرفی به میان نمی‌آورند؟ چرا به جای واردات روغن خام، دولت بر واردات کنجاله که انحصاری است، تاکید نمی‌کند؟ وزارت کشاورزی حتی در مکاتباتی که انجام می‌دهیم حاضر نمی‌شود نامی از تعرفه کنجاله بیاورد!

انتظار صنایع روغن‌کشی برآورده نشد

با روی کار آمدن دولت یازدهم انتظار می‌رفت تعرفه واردات کنجاله که در سال‌های اخیر به چشم اسفندیار دولت و صنایع روغن‌کشی تبدیل شده بود، سروسامان بگیرد و نوک پیکان نمودار واردات کنجاله به سمت پایین نزول کند و واردات دانه‌های روغنی افزایش یابد. محمد حسین سلمانیان، مدیر عامل شرکت کشت و صنعت خاوردشت گلستان، با بیان این مطلب به «فرصت‌امروز»، می‌گوید: انتظار ما این بود که دولت تعرفه واردات کنجاله را تا 15 درصد افزایش دهد اما در عمل چنین نشده است.

استدلال‌های بی‌پایه به نفع واردکنندگان

موضوع دیگری که تولیدکنندگان روغن خام آن را رد می‌کنند، اثر افزایش تعرفه کنجاله بر صنعت مرغداری است. سروش رفاهی، مدیر عامل شرکت کشت و صنعت سویابین، در گفت و گو با «فرصت امروز»، تصریح می‌کند: این استدلال‌ها کاملا بی‌پایه و اساس است و افزایش 15 درصدی تعرفه کنجاله سویا، بیشتر از 2 درصد روی صنعت مرغداری اثرگذار نیست. ما حاضریم با مستندات آماری در این زمینه با مخالفان گفت‌وگو کنیم.

توسعه کشت دانه‌های روغنی بدون حمایت صنایع امکان ندارد

وی ادامه می‌دهد: این استدلال نادرست از سوی واردکنندگان کنجاله که قدرت لابی‌گری و چانه زنی بالایی دارند، ارائه می‌شود که پشت مرغداران پنهان می‌شوند. این رویه غلط در دولت قبل پایه‌گذاری شد و تعرفه 15 درصدی کنجاله سویا به اسم حمایت از صنعت مرغداری به صفر رسید. حال آنکه در همان زمان کنجاله بالاترین قیمت تاریخ را در کشور شاهد بود.

رفاهی اظهار می‌کند: اگر نظام تعرفه‌ها اصلاح شود، نه تنها صنعت مرغداری ضرر نمی‌کند، بلکه صنایع روغن‌کشی هم جان دوباره‌ای می‌گیرد. توسعه کشت دانه‌های روغنی که از برنامه‌های جدی وزارت جهادکشاورزی است بدون حمایت از صنایع روغن‌کشی امکان‌پذیر نیست.

* ارتباط با کارشناس: molood.gholami@yahoo.com