نرخ سود بانکی چند؟

درحالی‌که کاهش نرخ سود بانکی در آستانه طرح در شورای پول و اعتبار قرار دارد، روز گذشته ساختمان خیابان میرداماد میزبان مدیران‌عامل بانک‌هایی بود که گفته می‌شود برخی از این بانک‌ها از متهمان رعایت نکردن نرخ سود بانکی هستند. تا زمان تنظیم این گزارش هنوز خبری از این نشست مخابره نشده بود اما گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن داشت که در این نشست به سازوکارهای اجرایی کاهش نرخ سود بانکی پرداخته خواهد شد و در نهایت پرونده کاهش نرخ سود، به شورای پول و اعتبار ارسال خواهد شد. درواقع این نشست، پیش مقدمه جلسه شورای پول و اعتبار است برای سنجش وفاداری بانک‌ها به کاهش نرخ سود. این در حالی است که پیش از این بانک‌ها موافقت خود را با کاهش نرخ سود تا میزان 20درصد اعلام کرده بودند. 

رییس کل بانک مرکزی در همین ارتباط گفته است: «این امر که بانک‌ها پیشنهاد داده‌اند نرخ‌های سود سپرده ٢ واحد درصد کاهش یابد، حرکتی مورد استقبال بانک مرکزی است. اصولاً در تفاهم‌های قبلی و دستورالعمل مورد اشاره نرخ‌های موردنظر به‌عنوان حداکثر مجاز تعیین شده‌اند و بدون نیاز به هر اقدام دیگری، بانک‌ها می‌توانستند نرخ‌ها را متناسب با واقعیت‌های اقتصادی تعدیل کنند ولی متأسفانه شرایط ناشی از رقابت غیرسازنده موجود وضع را بر عکس کرده است. این بعضی از بانک‌ها هستند که از تفاهم‌شان عدول کرده‌اند. بابت تخلفات گذشته نیز هم‌اکنون چند پرونده در هیات انتظامی بانک‌ها در حال رسیدگی و اتخاذ تصمیم است. از نظر این بانک، تفاهم بانک‌ها در مواردی که مطابق سیاست‌های پولی باشد فی‌النفسه مطلوب است، لیکن نکته مهم‌تر اجرای مطلوب و دقیق این تفاهم است و بانک‌ها باید نشان دهند در اجرای آن مصمم و پایبند هستند.» اما با وجود این اظهارات برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند این میزان کاهش نرخ سود نمی‌تواند روی متغیرهای اقتصادی تأثیر‌گذار باشد.

نرخ 20 درصدی سود بانکی، یعنی هیچ!

احمد جعفریان، کارشناس اقتصادی در این باره به «فرصت امروز» گفت: نرخ سود بانکی و نرخ تورم تابعی از یکدیگر هستند. ضوابط اقتصادی حکم می‌کند که تناسبی منطقی میان این دو متغیر رعایت شود. با بالا رفتن نرخ تورم، نرخ سود بانکی هم باید افزایش پیدا کند و با کاهش تورم، نرخ سود بانکی باید کاهش پیدا کند. در چند سال گذشته درحالی‌که همراه با موج خیزشی تورم، شاهد افزایش نرخ سود بانکی بوده‌ایم اما در یک سال گذشته اقدامی برای کاهش نرخ سود نشده است. گفته می‌شود بانک‌ها با کاهش نرخ سود بانکی به 20 درصد موافقت کرده‌اند و این‌گونه که از قرائن معلوم است، نرخ مصوب شورای پول و اعتبار هم در همین حدود خواهد بود. اما نکته مهم این است که در مقابل تورم 15 درصدی، نرخ سود بانکی 20 درصدی چه توجیهی دارد؟ این کاهش نرخ سود قرار است چه تأثیری بر متغیرهای اقتصادی کشور داشته باشد؟

وی افزود: یکی از اهدافی که برای نرخ سود 20درصدی عنوان می‌شود، خروج نقدینگی از بانک‌ها و حرکت آنها به سوی بازارهای مولدی مثل بخش تولید یا بازارهایی که نقش تأمین سرمایه بخش تولید را دارند، اعلام شده است اما به این نکته پرداخته نمی‌شود که با کاهش 2 درصدی نرخ سود بانکی، اتفاق مهمی در بازدهی سپرده‌های بانکی نمی‌افتد. با نرخ 20 درصدی، سپرده‌های بانکی همچنان گزینه‌ای جذاب و بدون ریسک برای سرمایه‌گذاری باقی می‌مانند.

این کارشناس تأکید کرد: بازار سرمایه هم که از آن به‌عنوان مقصد بعدی نقدینگی نام برده می‌شود با ریسک‌های متعددی روبه‌رو است. اکنون شرکت‌های بورسی شروع به انتشار گزارش‌های سه‌ماهه خود کرده‌اند. از سویی با توجه به افق مبهم توافق هسته‌ای، هرگونه گزارشی به‌خصوص در صنایع مرتبط با تحریم‌ها، تحت تأثیر آن قرار خواهد گرفت و از سوی دیگر ممکن است تخلفات برخی شرکت‌ها در عدم ارائه گزارش شفاف از عملکرد مجموعه‌شان مانند آنچه در سال 93 رخ داد دوباره تکرار شود.

وی اظهار کرد: مذاکرات هسته‌ای با وجود همه تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده، مذاکره‌ای سخت، دشوار و پیچیده است و معلوم نیست با سنگ‌اندازی‌های کنگره و صهیونیست‌ها، سرانجام در توافق نهایی چه مواردی لحاظ می‌شود و اصلاً آیا توافقی در کار خواهد بود یا نه؟ همه این عوامل موجب می‌شود ریسک بازار سرمایه افزایش پیدا کند درحالی‌که سپرده‌های بانکی به دور از هر ریسکی سود مطمئنی را در اختیار سپرده‌گذاران قرار می‌دهد. تنها نتیجه نرخ سود بانکی 20 درصدی می‌تواند از دست رفتن بخشی از درآمدهای بانک‌ها باشد که نسبت به آثار و تبعات ضعیف آن به صرفه نیست و به نظر من اگر قرار است نرخ 20درصد در شورای پول و اعتبار تصویب شود، همان بهتر که تصویب نشود.

هزینه تولید کاهش می‌یابد

کریم غلامی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: کاهش نرخ سود بانکی قطعاً آثار مثبت اقتصادی در پی خواهد داشت. یکی از اهداف دولت کاهش فشار‌های قیمتی در جامعه است و کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند به تحقق این هدف کمک کند. وی افزود: با کاهش نرخ سود بانکی، تولیدکنندگان به تسهیلات ارزان‌تری دست می‌یابند و به دنبال آن هزینه تولید هم کاهش می‌یابد، بنابراین می‌توان این چشم‌انداز را دید که کاهش نرخ سود بانکی قدمی در راه ثبات قیمت‌ها باشد. این کارشناس تأکید کرد: همه بازار‌هایی که می‌توانند بالقوه نقدینگی را جذب کنند در وضعیت رخوت به سر می‌برند. بازار سرمایه هم در شرایطی به سر می‌برد که معلوم نیست توان جذب همه نقدینگی‌هایی را که از بانک‌ها خارج می‌شود داشته باشد. ریسک بازار سرمایه زیاد است و در این شرایط نقدینگی ترجیح می‌دهد در بانک‌ها با سود کمتر باقی بماند. البته بخشی از این نقدینگی که ریسک‌پذیر است راهی بورس می‌شود اما در مجموع بانک‌ها همچنان بیشتر نقدینگی را در خود حفظ می‌کنند.