از میان باغ‌ها و راغ‌ها

صنعت گردشگری با توجه به اهمیت و جایگاهی که در رشد اقتصادی هر کشوری دارد، هر روز بیشتر از دیروز مورد توجه سرمایه‌گذاران و مسافران به‌عنوان دو سوی معادله توسعه‌، قرار گرفته است. طبیعت، آثار باستانی، محوطه‌های تاریخی، دریا و حتی کویرها نیز عاملی شده‌اند برای جلب‌نظر گردشگران. این درحالی است که یکی از اصلی‌ترین دلایل بستن بار سفر بسیاری از گردشگران در اقصی نقاط دهکده جهانی را می‌توان دامن طبیعت دانست، چون همواره توانسته انسان را با تمام کم و کاستی‌هایش در دل خود جای داده و توجهش را به خود معطوف کند.

اگرچه طبیعت‌گردی و تجربه اقامت در دل طبیعت بدون هیچ قید و شرطی می‌تواند عاملی در توسعه گردشگری بوده و باعث رونق هرچه بیشتر آن باشد اما نباید فراموش کرد حتی چهاردیواری باغ‌ها و پارک‌های محصور نیز توانسته امروزه عاملی برای بستن چمدان گردشگران باشد. ممکن است با دیدن کلمه‌های باغ و گردشگری بدون هیچ مکثی به یاد باغ ارم شیراز خودمان افتاده باشید و انبوهی از گردشگران در تعطیلات نوروز پیش‌رو، اما فراموش نکنیم که این تنها یکی از صدها نمونه از باغ‌های گردشگرپذیر در کشورمان است و «فرصت امروز» قصد بررسی جایگاه ‌این نوع امکان در توسعه صادرات نامرئی را دارد.

اهمیتی انکارناشدنی

به‌طور کلی با توجه به رشد و توسعه شهرنشینی و محصور شدن محل زندگی بشری با سنگ و سیمان و ساختمان، طبیعت و پارک‌ها یا باغ‌های ملی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در سراسر دهکده جهانی شناخته شده‌اند، به‌صورتی که در بسیاری از کشورها از جمله ایران خودمان برای درهم‌ آمیختن مناطق مختلف شهری و توسعه دسترسی شهروندان هنگام طراحی پارک‌ها یا فضاهای سبز هیچ حصار یا در ورودی خاصی برای آن درنظر نمی‌گیرند بلکه اجازه می‌دهند همه به‌صورت نامحدود به فضای سبز مورد نیازشان دسترسی داشته باشند اما این پایان کار نیست چون همین آزادی و سرعت دسترسی باعث شده تا پارک‌های شهری که همه به‌نوعی باغ گیاه‌شناسی هستند محلی برای برگزاری بسیاری از جشنواره‌های موسیقی، تئاتر یا حتی سینماهای روباز باشد؛ عواملی که هرساله میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را وادار به بستن چمدان‌هایشان می‌کند تا در باغ یا پارکی مخصوص برای یک یا دو روز گردهم بیایند و از آنجا و دیگر امکاناتش استفاده کنند.

دکتر رضا ارجمندی در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: مدت‌هاست که باغ‌ها و پارک‌های شهری نه آنچنان که به‌عنوان پارک‌های ملی خارج از شهرها شنیده یا دیده‌ایم، بلکه به مقصدی برای گردشگران بین‌المللی تبدیل شده‌اند. به‌گونه‌ای که برخی کشورها مثل کره‌جنوبی یا مالزی در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند تا علاوه بر طراحی و ساخت مقصدی جدید برای گردشگران منطقه بتوانند نمایی متفاوت از شهرهای مربوطه را به مسافران ارائه دهند.

ارجمندی در ادامه به اهمیت و جایگاه بالای این‌گونه پارک‌ها برای گروه‌های تحقیقاتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: توسعه این‌گونه باغ‌ها در قالب مراکز گیاه‌شناسی یا پارک‌های ملی نه‌تنها در صنعت گردشگری اهمیت بسزایی دارد بلکه در میان محافل علمی نیز می‌توان به آنها استناد کرد و از آنجا که سفر گروه‌های تحقیقاتی و علمی امروزه تاثیر بسیار زیادی در توسعه گردشگری داشته است می‌توان از این منظر نیز به طبیعت باغ‌ها و پارک‌های ملی در اقصی نقاط جهان توجه داشت، درصورتی‌که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به‌خصوص در زمینه گردشگری سرمایه‌گذاری در این باغ‌ها برای جلب نظر گردشگران بسیار گسترده شده است.

این کارشناس ارشد اکوتوریسم با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری در باغ‌های گردشگرپذیر می‌گوید: این مهم را نمی‌توان تنها به‌صورت دولتی در نظر داشت چون هستند افراد زیادی که در برخی مناطق جهان با سرمایه‌های شخصی هکتارها زمین را آباد کرده و علاوه بر کاشت، داشت و برداشت از این طریق و ایجاد جذابیت‌های متفاوت اقدام به کسب درآمد و گردشگرپذیری می‌کنند. این نمونه را حتی در نوستالژی گل‌گشت‌های آخرهفته خودمان در منطقه شمیرانات یا لواسانات داشته‌ایم که برای گذراندن یک روز جمعه در کنار خانواده با اجاره تختی در باغ‌های محلی از آب و هوای تازه آنجا استفاده می‌کردیم، اما متاسفانه در کشورمان به‌رغم امکانات آب و هوایی مناسب این امر به‌صورت سنتی باقی ماند ولی دیگران به سرعت به اهمیت موضوع پی برده و از آن به نفع گردشگری خود بهره‌مند شدند. به‌عنوان مثال پرتغال، فرانسه، ایالات متحده، هلند، انگلستان و استرالیا جزو برترین‌های این نوع گردشگری هستند. ارجمندی در این زمینه می‌گوید: البته نباید فراموش کنیم کلمه باغ در صنعت گردشگری را صرفا برای آنچه در تصور ماست به‌کار نمی‌برند چون امروزه شاهد ظهور کلماتی چون باغ موزه، باغ پرندگان یا چند کلمه مشابه در صنعت صادرات نامریی جهان هستیم که مبنای همه‌ آنها همان طبیعت و سرسبزی است اما در کنارش جاذبه‌ای نوین افزوده شده است تا بتوانند با یک یا دو سوژه میزبان گردشگران باشند.

«کیو» گل سرسبد باغ‌ها

در ادامه ارجمندی با اشاره به سرمایه‌گذاری‌‌های متفاوتی که در این زمینه و در سراسر جهان انجام شده، می‌افزاید: به‌عنوان نمونه درباره سرمایه‌گذاری‌های متفاوت و البته شکل‌گیری جاذبه‌های متفاوت در این زمینه می‌توان به باغ ملی کیو در انگلستان اشاره کرد که به‌عنوان گل سرسبد باغ‌های گردشگرپذیر بین‌المللی نه‌تنها جایگاه بین‌المللی برای خود دست‌ و پا کرده بلکه می‌توان از آن به‌عنوان نمونه‌ای برای سرمایه‌گذاری در باغ‌ها نگریست.

این باغ که در مساحت نزدیک به 120هکتار و در غرب لندن واقع شده است هر ساله میزبان ده‌ها اکیپ تحقیقاتی از سراسر جهان و همچنین صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی بوده است چون امکانات بسیار مناسبی در این زمینه تدارک دیده شده. امکاناتی چون رستوران‌ها، گلخانه‌های متفاوت، نگارخانه‌ها، باغ وحش، باغ پرندگان، موزه‌ها و حتی خانه‌های قدیمی موجود در این پارک اکنون به‌عنوان جاذبه‌ای برای گردشگری تعیین شده است.

وی می‌افزاید: مسئولان پارک از کوچک‌ترین فرصت برای کسب درآمد و اداره این باغ بی‌نظیر در جهان استفاده می‌کنند که یکی از آنها انجام کارهای داوطلبانه است. این‌گونه که متقاضیان چه در سطح عمومی یا در سطح بالای علمی برای کار چند ماهه یا یک‌ساله در این باغ ثبت‌نام می‌کنند و پس از گزینش به‌صورت رایگان در این مکان به‌عنوان یکی از خدمه با توجه به تخصص و حرفه مشغول به کار می‌شوند.

این کارشناس اکوتوریسم با تاکید بر نامحدود بودن سرمایه‌گذاری در این زمینه می‌افزاید: امروزه با توجه به توسعه گردشگری و البته رشد درخواست‌های سفر برای اقامت یا بازدید از اماکن مشابه فرصت‌های گوناگونی برای سرمایه‌گذاری ایجاد شده که می‌توان به انواع باغ وحش‌های خصوصی، باغ‌موزه‌ها، باغ‌های سلامتی یا حتی باغ گیاهان دارویی اشاره کرد. وی در پایان به امتیازهای بسیار مناسب کشورمان در زمینه سرمایه‌گذاری در این‌گونه فرصت‌های جذب گردشگران به‌صورت خصوصی و دولتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: اگر مسئولان گردشگری ایران به اهمیت ساخت و توسعه این نوع اماکن پی برده باشند نه‌تنها برای این منظور بودجه‌های کلانی اختصاص می‌دهند، بلکه با استفاده از مشوق‌های متفاوتی از آنچه تاکنون دیده‌ایم فرصت سرمایه‌گذاری افراد حقیقی را در این شرایط فراهم خواهند کرد.

نمونه‌های وطنی

با کمی تحقیق و وب‌گردی در دنیای مجازی ممکن است به برخی باغ‌های مشابه آنچه تاکنون از آنها یاد شد در خاک کشورمان برخورد کنیم درحالی که بدون تردید بسیاری از ما نمی‌دانیم ممکن است یکی از این مراکز دیدنی در چند کیلومتری نزدیک محل سکونتمان باشد، بنابراین حالا که نزدیک تعطیلات نوروزی هستیم و گروه کثیری از هموطنان مشغول برنامه‌ریزی برای گذراندن تعطیلات خود هستند، بد نیست بسیار خلاصه به برخی از جاذبه‌های این‌چنینی اشاره داشته باشیم تا شاید مقصد سفرتان را تغییر داده و به پیشنهادهای ما به‌صورت اساسی فکر کنید.

• باغ گیاه‌شناسی ملی ایران: اتوبان تهران - کرج، خروجی پیکان‌شهر، خیابان سروناز، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور www.rifr-ac.ir

• باغ گیاهان دارویی فیروز: تهران، بزرگراه آزادگان جنوب – غرب، بین بزرگراه فتح و بزرگراه ساوه، روستای فیروز بهرام www. baghfiruze.com