موسسات غیر‌مجاز با سپرده‌های مردم چه می‌کنند؟

نبود شفافیت در عملکرد و ضعف در دانش و تجربه عملیات بانکی، شیوه و محل مصرف منابع را در موسسات اعتباری غیرمجاز به‌شدت پرخطر کرده است. به گزارش خبر آنلاین موسسات پولی و اعتباری معمولا دل خوشی از آشکار شدن سرمایه‌گذاری‌هایشان ندارند. مدیران این موسسات بیشتر ترجیح می‌دهند مشارکت یا سرمایه‌گذاری‌های‌شان را دور از چشم جامعه و پنهان از نگاه رسانه‌ها نگه دارند. دلیل این میل به مخفی ماندن هم چندان مبهم نیست؛ آشکار بودن حوزه‌های فعالیت و سرمایه‌گذاری، جامعه را نسبت به نرخ و کیفیت خدمات ارائه شده توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری حساس‌تر می‌کند.

این رویه اما یکی دو سالی است که دچار تغییراتی شده است، برخی از بانک‌ها و موسسات اعتباری اعم از مجاز و غیرمجاز، نه تنها اصراری برای استتار مشارکت یا مالکیت‌شان در پروژه‌های بزرگ ساختمان‌سازی ندارند، بلکه تبلیغ و نمایش این نوع فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها را نقطه قوت و مایه مباهات خودشان هم می‌دانند. به عبارت دیگر در حالی که بانکداران باسابقه به تجربه دریافته‌اند که هرقدر در جامعه ایران به اصطلاح «آهسته بروند و بیایند» عاقلانه‌تر است، نسل جدید بانکداران که شاید خود را در امنیت کامل می‌دانند، بر تبلیغ و به رخ کشیدن سرمایه‌گذاری‌هایشان اصرار دارند.

تبلیغات گسترده و پرفشار یکی از بانک‌های کشور در مورد مجتمع تجاری بزرگی که در یکی از گران‌ترین نقاط تهران در دست ساخت دارد، از جمله این موارد است. چنین مواردی البته همیشه از سوی خود این قبیل موسسات اعلام نمی‌شود و گاهی درز اطلاعات مالی آنها و آشکار شدن تسهیلات پرداختی توسط یک موسسه یا بانک به پروژه ساختمانی و... زمینه‌ساز دردسرهای بزرگی نیز می‌شود.نمونه معروف این اتفاق، موسسه اعتباری میزان بود که پس از انتشار اخبار مربوط به مبالغ تسهیلات پرداختی آن به پروژه پدیده شاندیز، با هجوم سپرده‌گذاران برای دریافت پول‌هایشان عملا زمینه را برای اعلام انحلال این موسسه فراهم کرد. 

جالب اینجاست که پروژه پدیده شاندیز همچنان سرپا است، اما موسسه میزان قربانی حواشی ایجاد شده برای پروژه‌ای شد که به آن تسهیلات پرداخت کرده بود. رویه قدرت‌نمایی بانک‌ها و موسسات در شهرستان‌ها بسیار پررنگ‌تر است. اگر در تهران بسیاری از بانک‌ها علاقه خاصی به خرید یا اجاره شعبه در گران‌ترین پاساژها، مال‌ها و خیابان‌های شهر دارند، در بعضی شهرستان‌های کشور این قدرت‌نمایی جلوه‌های جدیدتری پیدا کرده و خود را در قالب ساخت برج‌های بلندمرتبه تجاری مسکونی نشان می‌دهد.

گشت‌و‌گذاری کوتاه در مشهد مقدس به‌عنوان زادگاه اصلی بسیاری از تعاونی‌ها و موسسات اعتباری کافی است تا به نمونه‌های متعددی از این قبیل ساخت‌و‌سازها برخورد کنیم. برج‌هایی که نام برخی موسسات اعتباری را با افتخار رویشان حک کرده‌اند تا شاید البته به نهادهای ناظر و بانک مرکزی این پیام را منتقل کنند که بر سرمایه‌گذاران این پروژه‌ها چندان سخت نگیرند.

با این حال اما تجربه انحلال موسسه میزان و سرگردانی سپرده‌گذاران آن نشان داد که در صورت برخورد قاطع با موسسات غیرمجاز که از اندوخته قانونی لازم نزد بانک مرکزی برخوردار نیستند، دارایی‌های غیرمنقول این موسسات در قالب ملک و مجتمع‌های تجاری و ساختمانی و... نمی‌تواند چندان پشتوانه محکمی برای بازپرداخت پول سپرده‌گذاران باشد.