منافعی بلندمدت برای اقتصاد ایران

چندی پیش رئیس جمهور کشورمان در رأس یک هیأت بلند پایه به کشورهای فرانسه و ایتالیا سفر کرد. در جریان این سفر، چندین قرارداد و تفاهم نامه همکاری میان ایران و این کشورهای اروپایی به امضا رسید. اما پس از انجام این سفر، تلقی بسیاری این بود که این سفرها و قراردادهای منعقد شده صرفا به مثابه استارت و جرقه یک آغاز رابطه بوده و نمی‌توان آن را به معنای دستاورد بزرگی برای کشورمان قلمداد کرد. در عین حال برخی دیگر معتقدند که این سفرها و قراردادها دستاوردهای بسیار خوبی را برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت.

هر چند که نباید انتظار داشت که نتایج این موضوع در کوتاه‌مدت و در سال آینده ملموس شود و در حدود دو سال آینده به بعد می‌توان آثار و نتایج آن را در کشورمان و در اقتصاد مشاهده کرد. در عین حال کارشناسان بر این باورند که باید تغییراتی در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی دولت برای مشاهده این نتایج ایجاد شود.  «فرصت امروز» در این گزارش سفر اروپایی رئیس جمهور و دستاوردهای آن را مورد بررسی قرار داده است.

***

علی اصغر جمعه‌ای:

قراردادهای منعقد شده  در سطوح مختلف اثرگذار است

علی‌اصغر جمعه‌ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است که اگر احساس امنیت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی ایجاد شود، در شرایطی که بسیاری از محدودیت‌ها و تحریم‌ها لغو شده است، قراردادهای منعقد شده میان ایران و اروپا می‌تواند در سطوح مختلف اثرگذار باشد.

برخی معتقدند که سفر اخیر رئیس‌جمهور و هیأت همراه به فرانسه و ایتالیا که چندی پیش انجام شد، صرفاً به معنای جرقه‌ای برای آغاز یک رابطه است. برخی دیگر نیز بر این باورند که این سفر و قراردادهای منعقد شده دستاوردهای خوبی را برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت. شما با کدام‌یک از این دو نظر موافق هستید؟

همان اندازه که این سفرها برای آغاز یک رابطه میان ایران و اروپا حائز اهمیت است، از نظر دستاوردهای اقتصادی نیز دارای اثراتی است. در واقع قراردادهایی را که میان ایران، فرانسه و ایتالیا منعقد شده است فقط نمی‌توان به مثابه استارت یک آغاز رابطه دانست، بلکه این قراردادها به مباحث عملیاتی منجر خواهد شد و در اقتصاد کشورمان تأثیرگذار خواهد بود. اما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در اقتصاد عامه و اقتصاد متوسط، در سال آینده تغییرات اساسی را به وجود بیاورد اما قطعاً در سطح بنگاه‌های بالادستی تاثیرگذار خواهد بود.

بنابراین معتقد هستید که نمی‌توانیم در سال آینده شاهد اثرات ناشی از قراردادهای منعقدشده میان ایران و اروپا باشیم و باید مدت زمان بیشتری را به این موضوع اختصاص دهیم؟

بله، در سال 95 نمی‌توانیم آثار مشهوری را از این موضوع مشاهده کنیم. بخشی از مباحث مطرح در این قراردادها مربوط به سرمایه‌گذاری است و اگر سرمایه‌گذاران خارجی و حتی سرمایه‌گذاران داخلی تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران داشته باشند، حتماً به این موضوع فکر می‌کنند که در شرایط باثبات و آرامی نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کنند.

یکی از مؤلفه‌های اصلی این موضوع آن است که کشمکش‌های جناحی و گروهی در کشور ما کاهش پیدا کند و اگر سرمایه‌گذاران اطمینان حاصل کنند که این کشمکش‌ها کاهش یافته است و آسیبی به سرمایه‌گذاری آنها وارد نمی‌کند، با خیال آسوده اقدام به این کار می‌کنند و در سال آینده می‌توانیم شاهد افزایش میزان سرمایه‌گذاری در کشور باشیم.

به اعتقاد شما قراردادهای منعقد شده میان ایران و اروپا در درازمدت چه اثراتی در اقتصاد کشورمان و سیاست‌گذاری‌های دولت خواهد گذاشت؟

 اگر مسئله احساس امنیت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی ایجاد شود، در شرایطی که در حال حاضر زمینه لازم فراهم شده و بسیاری از محدودیت‌ها و تحریم‌ها لغو شده است، قراردادهای منعقد شده می‌تواند در سطوح مختلف اثرگذار باشد.

علاوه ‌بر این باید مسئله رقابت میان سرمایه‌گذاران در کشور جاری باشد و نهادهای وابسته به دولت از تصدی‌گری در موضوعات مختلف دست بکشند و برخی از امور به بخش‌خصوصی واگذار و زمینه برای ورود رقبای خارجی به عرصه اقتصاد کشورمان فراهم شود. اگر چنین شرایطی محقق شود، قطعا این قراردادها تأثیرات بسیار ارزنده‌ای را در بر خواهد داشت.

***

احمد اثنی عشری:

دانش و تکنولوژی بین ایران و اروپا مبادله شود

احمد اثنی‌عشری، عضو هیأت رئیسه انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی معتقد است آنچه پس از سفرهای اروپایی رئیس جمهور موجب رونق اقتصادی می‌شود، مبادله دانش و تکنولوژی است و سرمایه‌گذاری‌های مشترک این روند را تسهیل و تسریع می‌کند.

به نظر شما سفرهای اروپایی رئیس جمهور و هیأت همراه به کشورهای اروپایی و قراردادهای منعقد شده را باید به مثابه جرقه‌ای برای آغاز یک رابطه اقتصادی میان ایران و اروپا قلمداد کرد یا می‌توان آن را دستاورد بزرگی برای کشورمان دانست؟

امروز در دنیا اقتصاد حرف اول را می‌زند و کشورهایی قدرتمند محسوب می‌شوند که از توان اقتصادی برتر برخوردار هستند. به عبارت دیگر، قدرت در اقتصاد متبلور می‌شود و نه قدرت نظامی و تسلیحاتی. کشور ما به علت تحریم سال‌ها از دسترسی به تولیدات پیشرفته و فناوری‌های روز محروم بود و ناگزیر بوده‌ایم تکنولوژی‌های کم‌دوام چینی، هندی و روسی را جایگزین کنیم که هم فاقد کیفیت بوده و هم به واسطه تحریم، بسیار گران بوده‌اند. مسافرت رئیس‌جمهور به اروپا آغازی بر پایان ایران‌ستیزی غرب بود.

اقدامات پسندیده رئیس‌جمهور در به سرانجام رساندن مذاکرات هسته‌ای و تصویب برجام تا حدی در منطقه موجب حسادت همسایگان و بدخواهان شده است و این حاکی از شکل گرفتن قدرت منطقه‌ای کشورمان است.اکنون شاهد حضور داوطلبانه کشورهای اروپایی و آسیایی برای حضور در عرصه سرمایه‌گذاری و مبادلات اقتصادی با کشورمان هستیم و با جاذبه‌هایی که بازار 80 میلیونی ایران دارد، اگر هوشمندانه عمل کنیم می‌توانیم در جذب و انتقال تکنولوژی توفیق داشته باشیم و این منجر به شکوفایی اقتصادی و صنعتی کشور خواهد شد. آنچه موجب رونق اقتصادی می‌شود، مبادله دانش و تکنولوژی است و سرمایه‌گذاری‌های مشترک این روند را تسهیل و تسریع می‌کند.

سفرهای رئیس جمهور به ایتالیا و فرانسه چه پیام‌هایی را برای طرف‌های اروپایی داشت؟

سفرهای رئیس‌جمهور به اروپا یک پیام داشت، چهره با لبخند ایشان حاکی از آن بود که به دنبال اعتماد و تنش‌زدایی هستیم و مایلیم در دنیا نقش سازنده‌تری ایفا کنیم و جهان‌ستیزی در برنامه‌های ما وجود ندارد و به تعهدات بین‌المللی خود پایبند هستیم. قطعاً با فراهم شدن امکان معادله مجازی آن هم به صورت خط اعتباری، روابط خارجی ما را استحکام می‌بخشد و بستر توسعه اقتصادی را فراهم می‌کند.

این موضوع که ایران قراردادهایی را در زمینه خرید هواپیما و حضور خودروسازان بزرگ خارجی در کشورمان منعقد کرده است، چه دستاوردهایی را برای تحول در اقتصاد کشورمان خواهد داشت؟

مردم ما سال‌هاست که از دسترسی به هواپیمای نو، ایمن و راحت محروم هستند و هواپیماهایی را در اختیار داریم که اکثراً اجاره‌ای و دست دوم و با عمر بالا هستند. قطعاً هیچ کشوری نمی‌تواند ادعا کند از سوزن تا هواپیما را خود تولید می‌کند. امروز حتی چین به‌عنوان غول اقتصادی هنوز وارد صنعت هواپیماسازی تجاری نشده است.

در چنین شرایطی ما چگونه انتظار داریم بتوانیم در داخل کشور هواپیما بسازیم، علاوه بر آن بحث صرفه‌جویی در مقیاس نیز مطرح است. ساخت هواپیمای داخلی برای مصرف داخلی اقدامی کاملاً غیراقتصادی است. ما نباید انتظار داشته باشیم با وجود گذشت بیش از 40 سال حضور در صنعت خودرو که هنوز نتوانسته‌ایم یک خودروی کاملا ملی بدون وابستگی خارجی با استاندارد روز جهانی تولید کنیم، هواپیما بسازیم.

***

جلیل افشارنژاد:

آثار قرارداد با اروپایی‌ها دو سال دیگر نمایان می‌شود

جلیل افشارنژاد، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری پارت‌سازان معتقد است که آثار قراردادهای منعقد شده با کشورهای اروپایی طی دو سال آینده آثار خود را در اقتصاد کشورمان نمایان خواهد کرد.

سفرهای اروپایی رئیس جمهور و هیات همراه و قراردادهای منعقد شده در جریان این سفرها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

تلاش‌هایی که دولت در سفرهای اروپایی انجام داد ممکن است به صورت یک پیش‌نویس باشد، اما اگر به قرارداد تبدیل شود و این رویه ادامه پیدا کند، در مجموع اتفاق خوبی خواهد بود. آنچه مسلم است رفتاری است که دولت در ارتباط با کشورهای اروپایی در پیش گرفته و بسیار خوب است. این در حالی است که اگر دولت با کشورهای اروپایی تعامل و ارتباط نداشته باشد، اتفاق خوبی نخواهد بود. در شرایط پساتحریم ارتباط و تعامل ما با کشورهای قدرتمند در زمینه اقتصاد رویدادی است که می‌تواند برای کشورمان نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد.

بنابراین می‌توانیم بگوییم که سفر رئیس‌جمهور و هیأت همراه به کشورهای فرانسه و ایتالیا دستاوردهای واقعی و ملموسی برای اقتصاد کشورمان خواهد داشت؟

بله همین‌طور است، اما نمی‌توان گفت به شکل بسیار سریع آثار آن را در کشورمان لمس و مشاهده خواهیم کرد.

به نظر شما آثار قراردادهای منعقد شده را می‌توانیم سال آینده در اقتصاد کشورمان مشاهده کنیم؟

قراردادهایی که شرکت‌های خارجی در زمینه نفت و گاز با ایران منعقد می‌کنند، اقتصاد کشور را به حرکت وامی‌دارد، البته نه به صورت خیلی سریع. اما پیش‌بینی من این است که آثار قراردادهای منعقد شده با کشورهای اروپایی طی دو سال آینده آثار خود را در اقتصاد کشورمان نمایان کند. در واقع می‌توانیم بگوییم به تدریج و از اواخر سال آینده آثار ناشی از این قراردادها در اقتصاد کشورمان بروز و ظهور خواهد کرد، اما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در طول سال 95 شاهد این آثار باشیم.

در واقع اگر دولت بخواهد رویه فعلی را در مورد ارتباط با کشورهای اروپایی ادامه دهد، باید تغییری در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی خود اعمال کند. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اگر تمایل دولت برای تغییر در این سیاست‌گذاری‌ها نبود، در حال حاضر شاهد سفر رئیس‌جمهور و هیأت همراه به کشورهای اروپایی و قراردادهای منعقد شده در این زمینه نبودیم. از زمانی‌که برجام به امضا رسید، زمینه‌های لازم برای تغییر در این سیاست‌گذاری‌ها ایجاد شده است.

البته از نظر اقتصادی کشورمان به انعقاد چنین قراردادهایی نیاز داشت و در شرایطی که اقتصاد کشورمان با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو است، اگر قرار باشد اقدامات سریع و فوری انجام شود، ممکن است تورم تا 50 درصد رشد کند. بنابراین باید در مورد اقتصاد به شکل آهسته اقدامات لازم را انجام داد تا ناگهان میزان تورم جهش زیادی نداشته باشد.

قراردادهای منعقد شده با کشورهای اروپایی و استمرار آنها، چه تأثیری در رفع رکود و کاهش میزان تورم خواهد داشت؟

در برخی موارد افزایش میزان تورم اتفاق خوبی است، اما زمانی‌که تولید و تجارت راه می‌افتد میزان تورم کاهش پیدا می‌کند و اگر عرضه و تقاضا تعیین‌کننده موضوعات اقتصادی و قیمت‌ها باشد دیگر نیازی به دخالت دولت وجود نخواهد داشت.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com