مذاکرات چند ماهه حمل‌و‌نقل در آستانه به بار نشستن

آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، صربستان، هلند، دانمارک و اسلوونی تنها بخشی از فهرست بلندبالای ملاقات‌ها و مذاکرات وزارت راه و شهرسازی ایران در طول چند ماه اخیر را تشکیل می‌دهند، مذاکراتی که تحت تأثیر به ثمر نشستن گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و شش کشور قدرتمند جهان آغاز شد و برای نهایی شدن چشم به روزی بست که برجام به اجرای نهایی خواهد رسید؛ روزی که سرانجام بعد از بیش از دو سال انتظار و پیگیری از راه می‌رسد. براساس اعلام سازمان انرژی اتمی، ایران تقریباً تمام مراحل عملی مورد نظر در مسیر اجرای برجام را نهایی کرده تا با رسیدن آخرین گزارش بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و تأیید نهایی آن، تمام تحریم‌های وضع شده علیه ایران در طول 10 سال گذشته برداشته شوند،

موضوعی که می‌تواند با عملکرد مناسب فعالان اقتصادی به یک پیروزی مهم در مسیر رشد و توسعه کشور بدل شود. در بین تمام عرصه‌های اقتصادی کشور، شاید بتوان بخش حمل‌و‌نقل را جزو صنایعی دانست که بیشترین ضربه و محدودیت را از محل تحریم‌های گذشته تحمل کرده و حالا نیز با لغو قطعی تمام محدودیت‌ها این امید را دارد که بیشترین سود را ببرد؛ موضوعی که به خوبی از رفتارهای اخیر وزارت راه و شهر‌سازی قابل درک است. 

عباس آخوندی، وزیر راه جزو نخستین وزرایی بود که با سفر به فرانسه آن هم چند هفته قبل از نهایی شدن مذاکرات هسته‌ای، عزم جدی خود را برای ایجاد تغییر در روند حرکتی حمل‌و‌نقل آغاز کرد تا در ماه‌های پس از امضای برجام نیز ساختمان دادمان به‌ یکی از اصلی‌ترین مــحـل‌هـای رفــت‌و‌آمـد سرمایه‌گذاران خارجی بدل شود، رفت‌و‌آمدهایی که نقطه اشتراک تمام آنها انتظار برای اجرای قطعی برجام بوده است.

از طرح‌های گسترده ریلی تا نیاز مبرم به هواپیما

محدودیت جدی در تأمین منابع اعتباری لازم شاید اصلی‌ترین معضلی بوده که صنعت حمل‌و‌نقل ایران در طول سال‌های گذشته با آن دست و پنجه نرم کرده است. طرح‌هایی که برای تکمیل آنها براساس اعلام وزارت راه به بیش از 100 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
طرح‌های گسترده ریلی که شامل ساخت خطوط جدید، احیا و بازسازی خطوط قدیمی و واردات واگن نوساز می‌شود از یک سو و نیاز کشور به توسعه شبکه آزادراهی به دو برابر آنچه در حال حاضر در دسترس قرار دارد تنها بخشی از این نیازهاست. اگر به این دو محور نیاز مبرم دریاهای کشور به جذب سرمایه‌گذاران جدید برای تبدیل شدن به قدرت دریایی منطقه در افق 1404 را نیز اضافه کنیم شرایط ویژه صنعت حمل‌و‌نقل در لزوم جذب سرمایه‌گذاران خارجی جدید بیشتر به چشم می‌آید.

البته بومی‌سازی و نگاه ویژه به قدرت گرفتن بخش‌خصوصی داخلی نیز هدف بسیار مهم دیگری است که در برنامه‌های وزارت راه با قدرت پیگیری می‌شود. تا جایی که آخوندی رسماً اعلام کرده یکی از عمده‌ترین شرط‌های نهایی شدن قراردادها با طرف‌های خارجی، تهیه و تنظیم قرارداد شراکت یا مشارکت دادن بخش‌خصوصی داخلی است تا در آینده موجبات انتقال فناوری‌های نوین به کشور فراهم شود.

در کنار نیاز مبرم به سرمایه‌گذاری در عرصه‌های زیرساختی، بهبود اوضاع صنعت هوایی ایران از اصلی‌ترین مسائلی است که لغو تحریم‌ها دریچه‌ای بزرگ از تحول به روی آن خواهد گشود. زمینگیری حدود 40 درصد از هواپیماهای مسافرتی کشور در کنار وضعیت نه چندان خوشایند پرنده‌هایی که هنوز پرواز می‌کنند باعث شده وزارت راه از برنامه‌ریزی برای خرید 400 هواپیمای جدید سخن بگوید و در این بین لغو تحریم‌ها و باز شدن امکان مذاکره مستقیم با غول‌هایی مانند ایرباس و بویینگ قطعاً شرایط را نسبت به گذشته به‌طوری جدی متحول خواهد کرد.

بکر بودن بازار حمل‌و‌نقل ایران و امکان رقابت گسترده‌ای که بر سر این بازار بسیار مهم وجود دارد وزارت راه را نیز به‌طور جدی امیدوار کرده بخش قابل توجهی از نیاز به تأمین منابع مالی از این طریق برطرف شود. امیر امینی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصاد حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به برگزاری همایش معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران اشاره کرده و معتقد است فضای پس از تحریم‌ها به بسیاری از سرمایه‌گذاران اجازه خواهد داد شانس خود را در ایران امتحان کنند.

به گفته وی، ایران در همایش اخیر سرمایه‌گذاری 118 طرح عمرانی خود را پیشنهاد کرده که اعتبار تقریبی آنها برای سرمایه‌گذاری 98 هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. امینی تأکید کرد: این طرح‌ها به هیچ عنوان به معنی تمام بستر موجود برای سرمایه‌گذاری در عرصه حمل‌ونقل ایران به حساب نمی‌آید. برگزاری این همایش یک آغاز بود تا ایران شرایط مطلوب خود را نشان داده و شرکت‌های بین‌المللی که به شکل عملی پیگیر ورود به ایران هستند را شناسایی کند.

برگزاری همایش مهر ماه تهران باعث شد بسیاری از کشورها برنامه‌های خود برای حضور در اقتصاد حمل‌و‌نقل ایران را به شکلی شفاف ارائه کنند و دیدار‌های صورت گرفته به شکلی دقیق و هدفمند پیگیری شود. ورود بزرگ‌ترین شرکت مدیریت هتلداری اروپا و مشهورترین شرکت مشاوره فرودگاهی به فرودگاه امام، مذاکره با زیمنس برای استفاده از توان آن در صنعت ریلی و ایرباس برای خرید پرنده‌های جدید تنها بخشی از این برنامه‌ها را به نمایش می‌گذارد؛ مذاکراتی که شرط نتیجه‌بخش شدن آنها لغو تحریم‌هایی بود که می‌توان زمان نهایی شدن آنها را در صحبت‌های اصغر فخریه کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در دیدار با مقامات اسلوونیایی پیدا کرد. فخریه کاشان گفته «از شنبه تحریم‌های ایران رفع می‌شود و شما می‌توانید بدون هیچ دغدغه‌ای در زمینه‌های مورد نظر خود سرمایه‌گذاری کنید.»