مدیریت تأمین کالا بدون قدرت خرید فاقد ارزش است

سازندگان تجهیزات صنعت نفت، شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت را شرکتی غیرضروری می‌دانند که در حمایت از ساخت داخل کار مؤثری را انجام نداده است؛ بااین وجود آنچه برای این بخش اهمیت دارد علاوه بر خرید محصولات تجمیعی واگذاری کرسی تصمیم‌گیری در مدیریت ایجاد شده است. شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت ایران در ابتدای سال‌جاری با واگذاری به بخش‌خصوصی منحل و به جای آن مدیریت پشتیبانی ساخت و تأمین کالاهای شرکت مالی نفت ایران ایجاد می‌شود. این اقدام از سوی نمایندگان مجلس با واکنش تندی مواجه شد اما حمایت جدی بیژن زنگنه، وزیر نفت از این اقدام موجب شد تا همه این انحلال را بپذیرند. مهم‌ترین فعالیت این شرکت منحل شده در مواجهه با تأمین کالای مورد نیاز و تعامل با بخش‌خصوصی، سازندگان و تجهیزات داخل بود که بدون شک با انحلال نحوه حمایت از این بخش می‌تواند قوی و حتی تضعیف شود.

از این رو نظرهای کارشناسان این صنعت را جویا شدیم. حمیدرضا طیبی، رییس جهاد دانشگاهی و عضو هیأت رییسه انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت با بیان اینکه شرکت کالا زمانی می‌توانست در حمایت از تولید ملی و بخش‌خصوصی مؤثر باشد که خرید پروژه‌های در حال بهره‌برداری و در حال ایجاد به‌صورت متمرکز توسط این شرکت انجام می‌شد، به «فرصت امروز» می‌گوید: «با این کار علاوه بر استانداردسازی مناسب و تنوع زدایی در کاهش تعداد محصولات، می‌توانست بازار خوبی برای تولید داخل برنامه‌ریزی کند حتی می‌توانست در صورت نیاز با همکاری شرکت‌های خارجی به تولید دانش فنی در تجهیزات مورد نیاز اقدام کند. البته شرایط اقتصادی کشور برای قراردادهای داخلی نیز مؤثر است.‌»‌

وی با تأکید بر اینکه وقتی کالای مورد نیاز توسط کارفرما تهیه می‌شود وجود شرکت کالا ضرورتی ندارد، می‌افزاید: «‌واگذاری این شرکت به بخش‌خصوصی هم معنایی ندارد زیرا عموم پروژه‌های صنعت نفت دولتی و غیردولتی است و در این شرایط بخش‌خصوصی اثرگذاری لازم را ندارد.‌»‌طیبی تأکید می‌کند زمانی مدیریت پشتیبانی ساخت و تأمین کالا در شرکت ملی نفت می‌تواند موفق و مؤثر باشد که قدرت خرید داشته باشد و حتی از سازندگان داخلی حمایت جدی کند اما در شرایط کنونی جزو بدنه نفت شده است و می‌توان با تجمیع محصولات و خرید آن از صنعت داخل حمایت کرد. به گفته طیبی تغییرات کنونی در ساخت و تأمین کالا نیز اگر با همان سیاست‌های گذشته باشد، مشکلات بخش‌خصوصی را حل نمی‌کند؛ با این وجود تأمین 10 قلم کالای اساسی در داخل کشور اقدام مؤثری است.

انحلال شرکت کالای نفت و سردرگمی در قراردادها

اما در این میان سیامک صمیمی دهکردی، نایب رییس هیات‌مدیره و سازنده شرکت تجهیزات درون چاهی صنعت نفت درباره انحلال این شرکت نگاه متفاوتی دارد و با اشاره به اینکه شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت ایران در زمان وزارت زنگنه در دولت اصلاحات ایجاد شده است به «فرصت امروز» می‌گوید: «هدف از ایجاد این شرکت حمایت از ساخت داخل بود و در این مدت نیز تجربیات زیادی برای شناسایی تولیدکنندگان داخلی کسب کرد که با انحلال آن تمامی این تلاش‌ها رها شد، زیرا سال‌ها مطالعه شده تا تولیدات داخلی در عرصه نفت شناسایی شده است.‌»‌

وی با اشاره به اینکه شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت ایران به یک‌باره بدون مطالعه انحلال و تبدیل به مدیریت پشتیبانی ساخت و تأمین کالا در شرکت ملی نفت شده و هم‌اکنون زیرمجموعه شرکت ملی نفت است، می‌افزاید: «شرکت منحل شده روابط خوبی را با سازندگان برقرار کرده بود و دید مثبت به بخش‌خصوصی داشت به‌طوری که نتیجه این تعاملات حمایت جدی و تولید 10 قلم کالای اساسی در صنعت نفت است به همین دلیل قراردادهای متعددی با تولیدکنندگان تجهیزات داخل منعقد شده است.‌»‌وی با بیان اینکه با انحلال شرکت قراردادها و توافقات انجام شده رها شده است، می‌گوید: «تصمیم عجولانه‌ای گرفته شد و شرکت‌های داخلی در شرایط کنونی نگران وضعیت خود هستند. بدون شک با توجه به عدم انتقال تجربیات این شرکت به مدیریت جدید سازندگان داخلی در شرایط خاص قرار می‌گیرند.‌»‌

واگذاری کرسی به بخش‌خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها

همچنین در این خصوص، فارس هاشم‌زاده مدیرعامل شرکت ارتعاشات صنعتی ایران و عضو هیات‌مدیره انجمن حمایت از سازندگان داخل (استصنا) به «فرصت امروز» می‌گوید: «برای بخش‌خصوصی فرقی نمی‌کند که این شرکت منحل شده یا به معاونت یا مدیریت تبدیل شود، ‌آنچه اهمیت دارد این است که چقدر فضای کار برای بخش‌خصوصی فراهم خواهد شد. هم‌اکنون باوجود اعلام حمایت از تولیدکنندگان داخلی آمارها بیانگر این است که درصد زیادی از تجهیزات صنعت نفت از خارج از کشور تأمین می‌شود.‌»‌

وی با اشاره به اینکه قضاوت درباره عملکرد مدیریت پشتیبانی ساخت و تأمین کالا در شرکت ملی نفت هنوز زود است، می‌افزاید: «‌مقاومت در برابر هر تغییراتی امری طبیعی است اینکه این شرکت به جای واگذاری منحل شده نیز نشأت گرفته از این اصل است، برای بخش‌خصوصی آنچه اهمیت دارد این است که نماینده‌ بخش‌خصوصی در تصمیم‌گیری شرکت نفت حضور و اعمال نظر داشته باشد. این تصمیمات باید در سطح کلان و خرد باشد.‌»‌

هاشم‌زاده ابراز امیدواری کرد که مدیریت جدید در پشتیبانی ساخت و تهیه کالای نفت کارآمد باشد و تصمیمات نهایی این مدیریت جدید علاوه بر حمایت واقعی از سازندگان تجهیزات داخلی از رانت‌های موجود نیز جلوگیری کند.