مدل هایی برای اندازه گیری و گسترش تجارت الكترونیك در ایران

تمام ابعاد و فرآیند بازار را که بتوان با اینترنت و تکنولوژی وب انجام داد، تجارت الکترونیک می گویند. به طور کلی واژه تجارت الکترونیک اشاره به معاملات الکترونیکی دارد که از طریق شبکه های ارتباطی انجام می پذیرد. ابتدا، خریدار یا مصرف کننده به جست وجوی یک مغازه مجازی از طریق اینترنت می پردازد و کالایی را از طریق وب یا پست الکترونیکی سفارش می دهد و در نهایت کالا را تحویل می گیرد. در واقع تجارت الکترونیکی یعنی انجام مبادلات تجاری در قالب الکترونیکی.

می توان به این صورت هم بیان کرد که تجارت الکترونیکی، مبادله الکترونیکی داده هاست.به طور خلاصه می توان گفت که مبادله الکترونیکی داده عبارت است از تولید، پردازش، کاربرد و تبادل اطلاعات و اسناد به شیوه های الکترونیکی و خودکار بین سیستم های کامپیوتری و براساس زبان مشترک و استانداردهای مشخص و با کمترین دخالت عامل انسانی. البته تجارت الکترونیک حیطه ای به مراتب گسترده تر از مبادله الکترونیکی داده دارد و آن یک تحول و انقلاب در عرصه ارتباطات است.

تجارت الکترونیکی در ساده ترین تعریف عبارت از یافتن منابع، انجام ارزیابی، مذاکره کردن، سفارش، تحویل، پرداخت و ارائه خدمات پشتیبانی است که به صورت الکترونیکی انجام می شود. لذا تجارت الکترونیک روشی است که براساس آن اطلاعات، محصولات و خدمات از طریق شبکه های ارتباطات کامپیوتری خریدوفروش می شوند.

تجربه كشورهای پیشرفته در زمینه تجارت الكترونیكی موید نقش غیر قابل انكار این پدیده در رشد اقتصادی است. برای آنكه سیاستگذاران و متولیان توسعه تجارت الكترونیكی بتوانند تأثیر تصمیمات گذشته خود را ارزیابی و برای آینده برنامه ریزی كنند، لازم است مستمرا از اطلاعاتی نظیر میزان استفاده، ضریب پذیرش، حجم مبادلات و زمینه های فعالیت تجارت الكترونیكی آگاهی داشته باشند. موسسات بین المللی هر ساله معیارهایی برای اندازه گیری تجارت الكترونیكی ارائه می كنند.

در كشورهای در حال توسعه مانند ایران به دلایلی نظیر عدم رواج پرداخت الكترونیكی، كامل نبودن قوانین تجارت الكترونیكی، نبود زیرساخت مناسب ارتباطی و نظایر آن استفاده كردن از معیارهای كشورهای پیشرفته نمی تواند نتایج واقعی و مطلوبی را به دست دهد، بنابراین برای اندازه گیری تجارت الكترونیكی در ایران باید از مدلی جدید استفاده كنیم.

در این پروژه پس از مطالعه و بررسی مدل های اندازه گیری موجود، مدلی مناسب برای اندازه گیری تجارت الكترونیكی در ایران ارائه می شود. مدل پیشنهادی با استفاده از نتایج مطالعات میدانی وضعیت تجارت الكترونیكی در ایران ارزیابی می شود. نتایج مطالعات میدانی در ایران نشان می دهد كه بسیاری از شركت ها به دلیل نبود فرهنگ خرید اینترنتی در جامعه تمایلی به راه اندازی تجارت  الكترونیكی ندارند.

یكی از مؤثرترین راه ها برای تغییر فرهنگ خرید در یك جامعه، بازاریابی است. برخی مدل های بازاریابی الكترونیكی مانند پست الكترونیكی، بنرهای تبلیغاتی و موتورهای جست وجو نتایج خوبی را در كشورهای پیشرفته در زمینه گسترش تجارت الكترونیكی داده اند. این مدل ها بازدیدكنندگان اینترنتی را به سمت وب سایت فروشگاه ها جذب می كنند.

در واقع تجارت الکترونیک، انجام تمام فعالیت های تجاری با استفاده از شبکه های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است. تجارت الکترونیک به نوعی تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک، تبادل اطلاعات خریدوفروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها با زحمت کمتر و تبادلات بانک با شتاب بیشتر انجام خواهد شد.

شرکت ها برای ارتباط با یکدیگر، محدودیت های فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می گیرد. ارتباط فروشندگان با مشتریان می تواند به صورت یک به یک با هر مشتری باشد البته با هزینه نه چندان زیاد.