لبخند 2016 به اقتصاد ایران

سال نو میلادی مشکل اقتصادی کم داشت، ‌حالا باید گزارش نگران‌کننده بانک جهانی را هم به آن اضافه کرد. بانک جهانی همین هفته در گزارشی پیش‌بینی‌هایش را از شرایط اقتصادی دنیا در سال جدید منتشر و البته نگرانی‌ها را از گذشته بیشتر کرد. بحران در اقتصاد و بازارها در چین، از سال گذشته خودش را به 2016 رساند و جشن سال نو در این کشور و البته سراسر دنیا با دلهره بدتر شدن شرایط اقتصادی این کشور برگزار شد. وضع اقتصادی چین نه تنها بهتر نشد که بیشتر و بیشتر به سمت بحران پیش رفت. همین شرایط، پیش‌بینی کارشناسان اقتصادی از شرایط دنیا را سیاه کرده بود تا اینکه گزارش بانک جهانی، آینده را حتی تیره‌تر ترسیم کرد.

اقتصاددانان بانک جهانی فکر می‌کنند که میانگین رشد اقتصادی دنیا در سال جدید، 2.9‌درصد خواهد بود که 0.4‌درصد پایین‌تر از پیش‌بینی اولیه این سازمان جهانی در گزارش ماه ژوییه سال گذشته خود است.مهم‌ترین دلیل بدبینی بیشتر بانک جهانی، تداوم شرایط نامناسب اقتصادی در اقتصادهای عمده در حال رشد مانند چین است. گزارش بانک جهانی، در حالی چشم‌انداز تاریکی را در سال جدید ترسیم کرده که بر اصل درست‌بودن این گزارش تردیدهایی وارد است.

کارشناسان زیادی هستند که گزارش‌های این سازمان را مرجع رسمی برای تحلیل شرایط اقتصادی نمی‌دانند. سعید لیلاز یکی از کارشناسانی است که معتقد است گزارش‌های بانک جهانی مرجع واقعیت‌های اقتصادی دنیا نیستند: «این آمار اعتبار زیادی ندارند. بانک جهانی این اطلاعات را از خود کشورها می‌گیرد.» او همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که برخی مواقع، آمارهای ارائه شده توسط بانک جهانی در تضاد با واقعیت‌های اقتصادی هستند.

لیلاز با وجود چشم‌انداز تیره و تار شرایط اقتصادی در چین، روزنه‌هایی از بهبود می‌بیند: «اقتصاد چین از نفس افتاده ‌است و شادابی سابق را ندارد و در این شرایط به‌زودی شاهد تغییرچشمگیری نخواهد بود. بازار صادرات چین به دلیل رکود اقتصاد جهانی افت پیدا کرده است. اما چون قیمت نفت و مواداولیه سقوط کرده، این امیدواری وجود دارد که در سال 2017 رشد اقتصادی چین باافزایش روبه‌رو باشد.»

رشد اقتصادی چین از این رو در اقتصاد جهانی مهم است که کشورهای در حال توسعه زیادی به رشد این کشور وابسته هستند. هرچه تولید و کارهای زیرساختی در این کشور بیشتر باشد، کشورهای در حال توسعه دیگر مواد معدنی و خام بیشتری تولید خواهند کرد و به چین خواهند فرستاد و در مقابل رکود در چین، تولید مواد خام را کاهش خواهد داد و بر اقتصاد کشورهای وابسته به تولید این محصولات اثر خواهد گذاشت.

براساس گزارش جدید بانک جهانی، نرخ رشد اقتصاد چین در سال جدید همچنان زیر 7‌درصد خواهد بود: 6.7 درصد. این یعنی آنها از رقیب سنتی خود هند، عقب خواهند افتاد. بانک جهانی گفته است که هند بیشترین نرخ رشد اقتصادی را در سال جدید خواهد داشت و نرخ رشد بزرگ‌ترین دموکراسی دنیا را 7.8درصد اعلام کرده است. بعد از این کشور، چین و همین‌طور بنگلادش (6.7 درصد) قرار دارند.

با وجود این همه پیش‌بینی‌های بد از وضع اقتصاد دنیا، این گزارش برای ایران دلگرم‌کننده است. براساس این گزارش، رشد اقتصادی ایران با جهشی بزرگ 5.8‌درصد پیش‌بینی شده است. برآوردها از رشد اقتصاد ایران در سال گذشته میلادی چیزی بین منفی 0.5 و مثبت 0.5‌درصد بوده است. بانک جهانی گفته است که رشد اقتصادی ایران محصول رشد چشمگیر تولید نفت است. با اجرای توافق هسته‌ای، تحریم‌های هسته‌ای علیه اقتصاد ایران برداشته خواهد شد و بازگشت شرکت‌های بزرگ انرژی به کشور، به ایران فرصت افزایش تولید نفت را خواهد داد.

آن‌طور که بانک جهانی اعلام کرده، تولید ایران که در سال 2015 روزی 2.8‌میلیون بشکه بوده است، بین 500 تا 700‌هزار بشکه افزایش خواهد یافت. در گزارش بانک جهانی بانام «‌دورنمای اقتصادی جهان: سرریز اقتصادی و رشدضعیف»‌ ‌گفته شده است که سرریزشدن سرمایه به ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌، احتمالا بخش گازطبیعی ایران را هم تقویت خواهدکرد. اینها به علاوه آزادشدن پول‌های بلوکه شده ایران، باعث خواهد شد تا رشد اقتصادی در کشور بیشتر شود.

 «اقتصاد دوباره جان گرفته ایران روی کشورهای دیگر منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هم در سطوح متفاوت اثر خواهد گذاشت. رشد سریع در تولید نفت ایران، رشد اقتصادی در دیگر کشورهای تولیدکننده نفت را تعدیل خواهد کرد و درکشورهای واردکننده نفت، (بازگشت ایران) رشد اقتصادی را بهبود خواهد بخشید.»این گزارش همچنین پیش‌بینی کرده است كه رشد اقتصادی درمنطقه خاورمیانه و شمال آفریقا افزایش خواهد یافت.

براین اساس رشد اقتصادی این منطقه در سال 2015، 2.5‌درصد بوده است اما در سال جدید، به 5.1‌درصد خواهد رسید. دلیل افزایش رشد اقتصادی در سال جدید، ثبات احتمالی در قیمت نفت خواهد بود. با این حال لیلاز، معتقد است که این رقم هم منعکس‌کننده واقعیت‌های اقتصادی در این منطقه نیست: «اگر منظور از خاورمیانه کشورهایی چون مصر و رژیم اشغالگر باشد می‌توان رشد اقتصادی 5‌درصدی رابرای این منطقه پیش‌بینی کرد اما اگر کشورهایی چون ایران، لبنان و عربستان را در نظر بگیریم این آمار نمی‌تواند درست باشد. کشورهای تولیدکننده نفت در خاورمیانه با بحران اقتصادی روبه‌رو هستند.»

اینکه این آمار درست باشند یا نه، هیچ چیزی از واقعیت تلخ اقتصاد- دست‌کم در بخش شرقی دنیا- نمی‌کاهد. در هفته‌های منتهی به سال جدید میلادی، اعلام خبر افزایش نرخ بهره در دنیا برای نخستین بار بعد از بحران اقتصادی در سال 2008، نشان از رشد اقتصادی در ینگه دنیا می‌داد اما حالا چین، چنان دنیا را نگران کرده که همه پیش‌بینی‌ها نقش بر آب شده است.

***

5.8درصد پیش‌بینی بانک جهانی از نرخ رشد ایران در سال جدید میلادی

700هزار بشکه بانک جهانی پیش‌بینی کرده است تولید روزانه نفت ایران در سال جدید 700هزار بشکه زیاد شود