قطارهای ایران روی ریل توسعه

پس از توافق‌های روزهای گذشته با فرانسه و ایتالیا حالا نوبت به کشورهایی مانند آلمان، اتریش و سوییس رسیده تا به‌عنوان گزینه جدی همکاری ریلی با ایران مطرح شوند. اگر حال و روز فعلی صنعت ریلی ایران را با آنچه در سال‌های گذشته اتفاق افتاده مقایسه کنیم، تغییرات امروز به یک انقلاب ساختاری می‌ماند.

صنعت ریلی ایران که طبق اعلام رئیس شرکت راه‌آهن در طول 10 سال گذشته تنها موفق شده بود دو فاینانس برای طرح‌های پرشمار خود به دست بیاورد، این روزها به شکلی مداوم سر میز مذاکره با شرکت‌های اروپایی قرار دارد که هر یک به نحوی قصد ورود به ایران را دارند. خبری که قائم‌مقام آخوندی داده و اعلام کرده این قراردادها در چارچوب اقساط معوق ایران نهایی خواهد شد. فخریه‌کاشان گفته «ما قسط‌های معوقه‌ای در دوران تحریم داشته‌ایم و مذاکراتی برای چگونگی پرداخت این اقساط با کشورهای مختلف در جریان است که تا این لحظه با ایتالیا و فرانسه به توافق رسیده‌ایم و پیش‌بینی می‌کنم تا چند هفته آینده توافق با کشورهای آلمان، اتریش و سوییس نیز حاصل شود تا به این ترتیب یکی از موانع برقراری فاینانس در کشور برداشته شود.»

صحبت‌های جدید قائم‌مقام آخوندی در جلسه‌ای مطرح شده که به یکی از بزرگ‌ترین فاینانس‌های ریلی ایران در سال‌های گذشته اختصاص داشته است، طرح راه‌آهن سریع‌السیر تهران – قم – اصفهان که نخستین برنامه ایران برای ورود به عرصه قطارهای نوین جهانی به حساب می‌آید در طول سال‌های گذشته به دلیل محدودیت‌های بانکی که بر سر انتقال پول به ایران وجود داشت نتوانست فاینانس مدنظر خود را دریافت کند و با وجود گمانه‌زنی‌های مختلف پس از اجرای نهایی توافق توانست بخشی از منابع مالی مدنظر خود را دریافت کند؛ طرحی که تنها یک آغاز خواهد بود بر عصر جدید ریلی ایران که در آینده بخش قابل توجهی از توان راه‌آهن را به خود معطوف خواهد کرد.

با وجود اهمیت جذب منابع مالی جدید برای طرح‌های زیرساختی اما به نظر می‌رسد وزارت راه تلاش کرده حرکت خود در مسیر مذاکرات پسابرجام با طرف‌های خارجی را براساس اولویت‌بندی طرح‌ها پیش ببرد و در این راستا اینکه چه طرحی با چه روشی تامین سرمایه شود، سوالات مهم پیش روی صنعت ریلی کشور را می‌سازند.

استفاده از فناوری‌ها روز در کنار انتقال دانش

با توجه به اهمیت بسیاری بالایی که فضای به وجود آمده پیش روی ایران در ارتقای جایگاه ریلی کشور قرار داده، چگونگی بهره‌گیری از توان کشورهای خارجی در این فضا اصلی‌ترین نکته مدنظر مذاکره‌کنندگان ایرانی را به وجود می‌آورد. معاون ساخت و توسعه راه‌آهن شرکت ساخت در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از نگاه دقیق ایران به فضای پس از تحریم‌ها گفت و تاکید کرد: قطعا طرح‌هایی مانند راه‌آهن سریع السیر تهران – اصفهان که از نوین‌ترین شیوه‌های ریلی استفاده شده در جهان بهره می‌گیرد در کنار استفاده‌های ناوبری، می‌تواند از نظر انتقال فناوری‌های روز به کشور و بومی‌سازی آنها از اهمیتی بالا برخوردار باشد.

نصر آزادانی ادامه داد: هرچند در حال حاضر بخشی از این فناوری‌ها در کشور وجود ندارد اما راهبرد اصلی ما این است که در چارچوب مذاکرات با طرف‌های خارجی، کار تنها به پیمانکاری ختم نشود و با وارد کردن متخصصان داخلی و آموزش آنها تمام این برنامه‌ها بومی‌سازی شود.

هرچند تا نهایی نشدن این طرح‌ها و انعقاد قراردادشان نمی‌توان ارزیابی دقیقی از چگونگی وارد شدن متخصصان داخلی به این برنامه‌ها داشت، اما با توجه به نظر کارشناسان شاید استفاده حداکثری از شرایط پساتحریم تنها در چارچوب توجه به توان داخلی ممکن باشد. محمد سعیدی فعال حوزه ریلی در گفت و گو با «فرصت امروز»، اعلام کرد: فشارهای اقتصادی که در سال‌های گذشته به صنعت ریلی ایران وارد شده قدری میان توانایی کشور با برنامه‌های روز فاصله انداخته است، اما لغو تحریم‌ها و بحث درباره اجرایی کردن طرح‌هایی چون راه‌آهن سریع‌السیر و برقی‌سازی خطوط می‌تواند ایران را بار دیگر به تمام این توان‌های نوین مجهز کند.

به گفته وی، در صورتی که سرمایه‌های جدید و تکنولوژی‌های روز با توان شرکت‌های داخلی ترکیب شوند، می‌توان انتظار داشت در فاصله‌ای نه چندان دور ایران خود در این حوزه به استقلال برسد، زیرا کشور از نظر نیروی متخصص داخلی جایگاه قابل قبولی دارد و برخی شرکت‌ها مانند واگن‌سازها نیز پیشرفت‌هایی داشته‌اند که با استفاده از توان روز قطعا برای ایران مفید خواهد بود.

وزیر راه و شهرسازی چند روز قبل اعلام کرد مذاکرات با ایتالیا و فرانسه تنها یک نقطه آغاز برای کلید خوردن فضای پساتحریم بوده است و در فاصله تنها چند هفته از اجرای برجام باید همچنان برای نهایی شدن قراردادهای جدید صبر به خرج داد. مطرح شدن نام پنج کشور اروپایی در کنار هم برای راه‌آهن ایران نوید‌دهنده دورانی جدید است که می‌تواند پس از نزدیک به یک قرن اوضاع این صنعت مهم را متناسب با نیاز اقتصاد ایران تنظیم کند.