ایرادات و اشکالات برنامه ششم توسعه بررسی می شود / قرار نیست برنامه معجزه کند

در حالی برنامه ششم توسعه برای بررسی و تصویب به مجلس رفته و هیأت رئیسه و اعضای کمیسیون تلفیق هم مشخص شده اند که برخی از نمایندگان و کارشناسان ایراداتی را به این برنامه وارد می کنند. برخی از کارشناسان معتقدند که اعداد و ارقام پیش بینی شده در برنامه ششم توسعه قابل تحقق نیست و هزینه های مازادی را برای دولت به وجود خواهد آورد.

در عین حال برخی دیگر از صاحبنظران بر این باورند که ایرادات و اشکالاتی در این برنامه وجود دارد که قابل رفع نیست، اما در مقابل برخی معتقدند از آنجا که برنامه ششم هنوز قطعی و حتمی نیست، این ایرادات قابل رفع خواهد بود. در همین حال گفته می شود تا زمانی که انضباط اقتصادی وجود نداشته باشد، نمی توان نتیجه لازم را از برنامه های توسعه گرفت و بنابراین لازمه اجرای درست برنامه های توسعه انضباط اقتصادی است.

البته در این میان نباید این نکته اساسی را فراموش کرد که به دلیل نبود آمار صحیح و قابل اتکا، بعضا تصمیمات غلطی گرفته می شود که این موضوع شامل حال برنامه های توسعه ای و از جمله برنامه ششم هم هست. «فرصت امروز» در این گزارش ایرادات و اشکالات برنامه ششم توسه و راهکارهای تهیه و تصویب برنامه های کاربردی و عملیاتی را مورد بررسی قرار داده است.

***

مهدی پازوکی:

برنامه های توسعه بدون انضباط اقتصادی بی نتیجه هستند

مهدی پازوکی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است تا زمانی که انضباط اقتصادی وجود نداشته باشد، نمی توان نتیجه لازم را از برنامه های توسعه گرفت.

ایراداتی به برنامه ششم توسعه در مورد اینکه اعداد و ارقام پیش بینی شده در آن واقعی و قابل تحقق نیستند، وارد شده است. نظر شما در رابطه با ایرادات و اشکالات مطرح شده در مورد برنامه ششم توسعه چیست؟

قبل از هر چیزی باید به این موضوع توجه کنیم که سایر برنامه ها هم صددرصد تحقق پیدا نکرد. من اعتقاد عمیق دارم که برنامه های چهارم و پنجم توسعه تحقق پیدا نکرد و حتی نیمی از این برنامه ها محقق شد. این در حالی است که بهترین برنامه ای که پس از انقلاب اجرا شده برنامه سوم توسعه بوده که حدود 60 تا 70 درصد اهداف این برنامه تحقق پیدا کرد. بهترین برنامه ای هم که پس از انقلاب روی کاغذ نوشته شده، برنامه چهارم توسعه است، البته احمدی نژاد اعتقادی به اجرای برنامه چهارم نداشت و مخالف آن بود.

بنابراین برنامه در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران سندی است که دولت ها نیاز دارند به تایید پارلمان ها برسانند تا چارچوب فعالیت آنها مشخص شود. این در حالی است که در دنیای امروز که قرار است بخش خصوصی فعالیت کند، دولت فقط باید سیاست گذاری کلان اقتصادی را انجام دهد و راهنمای اقتصاد باشد و نباید تصدی گری اقتصادی داشته باشد.

بنابراین قرار نیست برنامه معجزه کند و برنامه ششم هم برنامه ای است مانند سایر برنامه ها و مجلس حق دارد که در آن اصلاحاتی را انجام دهد. مهم این است که ما در شرایط فعلی اقتصاد ایران، انضباط اقتصادی را برگردانیم و این انضباط اقتصادی در واقع دارای سه بعد انضباط پولی، انضباط مالی و انضباط اداری است.

بنابراین معتقدید که اگر انضباط اقتصادی وجود نداشته باشد، نمی توانیم از برنامه ها نتیجه درستی بگیریم؟

مشکلی که در سال های اخیر اقتصاد ایران با آن مواجه بوده این است که به شدت بی انضباطی اقتصادی آن را تهدید می کند و نتیجه بی انضباطی پولی را می توان در میزان بدهی فزاینده دولت و بخش خصوصی به سیستم بانکی ملاحظه کرد.

همچنین می توان بی انضباطی مالی را در سند بودجه مشاهده کرد که در حال حاضر قسمت هایی از دولت پول دریافت می کنند و این در حالی است که نباید این پول را دریافت کنند. همچنین بی انضباطی اداری در ادارات موجب شده است که شاهد پدیده ای به نام فیش های حقوقی نجومی برخی از مدیران باشیم و قانون خدمات کشوری فقط شامل حال کارمندان مظلوم دولت است و برخی از بخش های دولتی از قانون خدمات کشوری مستثنی هستند و این نشان دهنده بی انضباطی اداری در سیستم اقتصادی ایران است.

رئیس مرکز پژوهش های مجلس این موضوع را مطرح کرده است که در برنامه ششم توسعه به مسائل اساسی اقتصادی توجه نشده و این برنامه کاستی هایی دارد که قابل رفع نیست. شما این نظریه را قبول دارید؟

خیر، این گونه نیست. به نظر من برخی از نمایندگان مجلس با برنامه ششم توسعه برخورد سیاسی می کنند. مشکل اصولا برنامه های توسعه ای نیست.

***

حسینعلی حاجی دلیگانی:

مسائل مورد نیاز کشور لحاظ نشده است

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون تلفیق برنامه ششم معتقد است باید برنامه ای در اختیار مجلس قرار می گرفت که تمام مسائل مورد نیاز کشور در این مقطع در آن لحاظ شده باشد و در راستای دستیابی به افق 1404 باشد، اما این اتفاق رخ نداده است.

بعضا نمایندگان مجلس و کارشناسان این موضوع را مطرح می کنند که ایرادات و اشکالاتی در برنامه ششم توسعه وجود دارد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

مهم ترین منشا این نوع ایرادات و ابهامات این است که یک کتابچه یا جزوه ای به عنوان برنامه که از یک جا شروع شود و در جایی به پایان برسد، نداریم. یعنی اشکال اصلی به اینجا برمی گردد که آنچه در اختیار مجلس قرار گرفته برنامه نیست، بلکه تعدادی احکام در مباحث مختلف است که به صورت پراکنده برای اجرای برنامه توسط دولت داده شده است.

بنابراین شما معتقدید آنچه به عنوان برنامه ششم به مجلس ارائه شده، در واقع برنامه ای نیست که نمایندگان بتوانند درمورد آن اظهار نظر کنند.

بله، اصل بحث این است که چیزی به عنوان برنامه در اختیار نمایندگان نیست که بتوانند درمورد آن اظهارنظر کنند و زمانی که این موضوع به نماینده دولت منعکس می شود، این گونه استدلال می کند که هزاران صفحه مطالعه انجام شده و سند پیوستی وجود دارد. به هر حال سند پیوستی، برنامه نمی شود و انتظار ما این بوده که برنامه ای که تمام مسائل مورد نیاز کشور در این مقطع را در بر بگیرد و در راستای دستیابی به برنامه های پیش بینی شده در افق 1404 باشد، در اختیار مجلس قرار بگیرد، اما این اتفاق رخ نداده است.

بنابراین مقصر اصلی را در این موضوع که برنامه کاملی به مجلس ارائه نشده، دولت می دانید؟

این اقدام توسط دولت صورت نگرفته و هیات رئیسه مجلس هم در این زمینه به وظایف و رسالت کاری خود عمل نکرده  و مماشات کرده اند. در حال حاضر برنامه ششم توسعه ناقص است که ضرر و زیان آن متوجه همه خواهد شد. در واقع مقصر هم دولت و هم هیأت رئیسه مجلس هستند.

هیأت رئیسه مجلس از این جهت مقصر است که به وظایف و تعهد خود عمل نکرده و کوتاه آمده است و دولت هم که بعد از 10 برنامه قبل و بعد از انقلاب که همیشه در مجلس به تصویب رسیده به گونه ای رفتار می کند که برنامه را باید خودش تصویب کند و نیازی به مجلس ندارد. این در حالی است که آذر ماه هم که دولت باید لایحه بودجه را به مجلس ارائه دهد، باید مستند به برنامه ششم باشیم، یعنی یک پنجم برنامه را برای اعتبارات بودجه سال آینده در نظر بگیریم.

پس با توجه به آنچه اشاره کردید نمی توانیم چشم انداز روشنی را از اقتصاد در سال های آینده ببینیم؟

به هر حال تلاش هایی می شود و از نظر ماهوی ما مصوباتی را خواهیم داشت که در راستای حرکت از وضعیت موجود و رسیدن به وضعیت بهتر قدم برداریم و قطعا این موضوع را دنبال خواهیم کرد. اما اشکال اساسی این است که هزینه های این کار بیشتر و انسجام و قابلیت اندازه گیری آن کمتر است.

***

عزت الله یوسفیان:

ایرادات برنامه ششم در مجلس قابل رفع است

عزت الله یوسفیان، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است از آنجا که برنامه ششم قطعی و حتمی نیست، نمی توان ایرادات زیادی را به آن وارد کرد، اما در مجموع اگر ایراداتی داشته باشد در کمیسیون تلفیق و صحن علنی مجلس قابل رفع است.

برخی از نمایندگان مجلس و کارشناسان معتقدند که ایراداتی در برنامه ششم توسعه وجود دارد که قابل رفع نیست. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

برنامه ششم در حال حاضر قطعی و حتمی نیست و در حد پیش بینی است. ممکن است درآمد کشور به میزانی که در برنامه ششم توسعه پیش بینی شده است محقق نشود یا بیش از آن محقق شود. بنابراین از آنجا که برنامه ششم احتمالی است، نمی توان ایرادات زیادی را به آن وارد کرد. لذا در کل این برنامه ایراداتی دارد، اما این ایرادات در کمیسیون تلفیق و صحن علنی مجلس قابل رفع است.

چه ایراداتی را به برنامه ششم توسعه وارد می دانید و عمده این ایرادات متوجه چه مسائلی است؟

متاسفانه از آنجا که آمار و ارقام در کشور ما جایگاهی ندارد، همیشه آمار غیرواقعی اعلام و در نهایت باعث می شود که تصمیمات غلط گرفته شود. در واقع ما در کشورمان مشکل آمار داریم و آمار جایگاه درستی ندارد. در این شرایط باید از خودمان این سوال را بپرسیم که چرا در وسط سال باید بودجه را اصلاح یا کامل کنیم، زیرا در ابتدای سال آمار دقیقی در مورد موضوعات و مسائل مختلف نداریم.

با توجه به آنچه اشاره کردید برای اینکه برنامه های راهکاری و عملیاتی داشته باشیم، باید اصلاحی در وضعیت آمار انجام دهیم؟

بله، تنها راهکار این است که آمار دقیق و درستی داشته باشیم. در حال حاضر در دنیا هر کشوری که از جهت صنعت، تولید، برنامه ریزی و اقتصاد جلو است، آمار درستی دارد. لذا ما هم باید در کشورمان کاری کنیم که آمار صحیحی در دست مجلس و دولت باشد و با اتکا به این آمار، صحیح برنامه ریزی شود.

برخی معتقدند که برنامه های توسعه یا به درستی اجرا نمی شود یا به طور کلی تحقق پیدا نمی کند، بنابراین شاید بهتر باشد که به جای برنامه های توسعه راهکارهای دیگری را برای اداره کشور در نظر بگیریم. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

قاعدتا کشور را نمی توان بدون برنامه اداره کرد. زمانی که دولت نداند در چهار سال آینده باید چه اقداماتی را انجام دهد نمی تواند به درستی کار کند و نخواهد دانست بودجه ای را که در اختیار دارد، چگونه هزینه کند. البته باید برنامه صحیح و دقیقی وجود داشته باشد.

موضوعی که مطرح است اینکه بخش قابل توجهی از برنامه چهارم اجرا نشد و برنامه پنجم توسعه هم تحقق نیافت. باید چه اقداماتی انجام دهیم که از این پس برنامه های توسعه اجرایی شوند؟

باید برنامه ها منطبق بر واقعیت باشند، یعنی آمار صحیح از نیاز کشور داشته باشیم. به عنوان مثال ما در حال حاضر باید بدانیم که چه تعداد بیمارستان و مراکز درمانی و چه تعداد مرکز گردشگری در کشور نیاز داریم. قاعدتا زمانی که آمار دقیق باشد، به شکل دقیقی هم اجرا می شود.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com