دلایل مخالفت ایران با طرح فریز نفتی و تأثیرات آن بررسی می شود / فریز نفتی بازگشت ایران به تحریم

از زمانی که طرح فریز نفتی توسط عربستان و چند کشور عربی دیگر مطرح شد این موضوع قوت گرفت که عربستان قصد دارد با طرح ایده فریز کردن تولید نفت ایران را از سوی اعضای دیگر اوپک تحت فشار قرار دهد تا روند افزایش تولید و بازگشت به بازار را متوقف کند. در همین حال ایران هم از همان ابتدا موضع خود را در مورد این طرح اعلام و عنوان کرد که به آن نمی پیوندد.

اما فعالان حوزه انرژی و برخی از کارشناسان معتقدند که خطرناک بودن قرار گرفتن ایران در مدار رشد و توسعه اکتشاف و استخراج و تولید نفت برای آینده اوپک موجب شد کشورهای متحد عربی حوزه خلیج فارس و در رأس آن عربستان طرح فریز نفتی را مطرح کنند، بنابراین تا قبل از اینکه هدف گذاری دستیابی به تولید نفت به میزان پیش از تحریم ها محقق نشده است، به مصلحت منافع ملی کشورمان نیست که اقدام به فریز نفتی کنیم.

در عین حال فعالان حوزه انرژی معتقدند حتی اگر خیلی خوشبین باشیم که طرح فریز نفتی نمی تواند فرصت ها را از ایران بگیرد، اما باز هم باید کشورمان لابی های خود را با کشورهایی که هم راستا با اهداف توسعه و افزایش درآمدهای ایران هستند، انجام دهد.  «فرصت امروز» در این گزارش طرح فریز نفتی و ابعاد مختلف آن را بررسی کرده است.

***

حمیدرضا صالحی:

تأثیر بازی های کشورهای عربی در آینده کمرنگ می شود

حمیدرضا صالحی، دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی معتقد است در آینده تأثیر بازی های کشورهای نفت خیز و عربی اعم از فریز نفتی برای فشار آوردن به ایران کمرنگ خواهد شد.

این گمان وجود دارد که ممکن است طرح فریز نفتی بدون ایران اجرایی شود. در این صورت این طرح چه اندازه از اهدافی را که مدنظر کشورهای عربی است، محقق می کند؟

واضح است کشورهای عربی و از جمله عربستان از دیرباز از رقبای ایران بودند و از فرصت تحریم ها که کشورمان نتوانست نفت خود را به اندازه ای که سهمیه داشت بفروشد، استفاده کردند و البته در مقاطعی اشتباهاتی از طرف نمایندگان ایران هم انجام شد. به عنوان مثال ایران در مقطعی با افزایش سهمیه اوپک موافقت کرد در صورتی که در اوج تحریم ها بودیم و این امکان وجود نداشت که حتی یک بشکه نفت بیشتر را به فروش برسانیم.

در آن زمان کشوری مانند عربستان بیشترین بهره را از تحریم ایران برد و در حال حاضر که تحریم ها پایان یافته و امکان بازگشت ایران به بازار نفت با سهمیه واقعی و استفاده از درآمدهای ارزی برای ایجاد زیرساخت ها و جبران عقب ماندگی ها وجود دارد، آنها در حال وارد آوردن فشار به کشورمان هستند.

بنابراین می توان این گونه قلمداد کرد که عربستان و سایر کشورهای عربی به دنبال تحریم منطقه ای ایران هستند. ما باید در این شرایط چگونه رفتار کنیم؟

بله، در واقع هم اکنون که ایران از تحریم ها نجات یافته، کشورهایی مانند عربستان به دنبال تحریم های منطقه ای ما هستند. از همین رو فکر می کنم باید به هر طریقی که شده از ظرفیت هایی که پس از برجام به وجود آمده استفاده کنیم و میزان تولید نفت را افزایش دهیم و درآمد ارزی برای کشور حاصل کنیم.

البته این درآمدها نباید صرف هزینه  های جاری کشور شود و باید در جهت سرمایه گذاری مورد استفاده قرار بگیرد. برای تحقق این موضوع باید این راه را به درستی برویم، مشتریان خود را با رایزنی حفظ کنیم و درآمدهای کشور را بالا ببریم تا پروژه های عمرانی و توسعه ای و زیرساختی را برای اشتغال بیشتر اجرا کنیم.

 اگر طرح فریز نفتی بدون ایران اجرایی شود، تأثیر آن بر قیمت و بازار نفت چه خواهد بود؟

اگر این طرح عملیاتی شود که احتمال آن کم است می تواند اندکی در بازارهای بین المللی مؤثر باشد. البته ما باید از ظرفیت خودمان استفاده کنیم که مغلوب نشویم و از فرصت هایی که داریم استفاده کنیم و اجازه ندهیم این فرصت ها تبدیل به تهدید شوند.حتی اگر خیلی خوشبین باشیم که طرح فریز نفتی نمی تواند موفق باشد و فرصت ها را از ایران بگیرد، اما باز هم باید لابی های خودمان را با کشورهایی که هم راستا با اهداف توسعه و افزایش درآمدهای ایران هستند، انجام دهیم تا این کار به سمتی باشد که منافع ایران تأمین شود.

اما در کل به این دلیل که امروز در دنیا استفاده از نفت برای مصارف انرژی کم شده و سوخت های جدیدی جایگزین شده اند و رویکرد جدید دنیا به سمت استفاده از انرژی های نو و پاک است، تأثیر بازی هایی که در گذشته کشورهای نفت خیز می توانستند با استفاده از آن به ایران فشار بیاورند، در آینده کمرنگ خواهد شد. در آن شرایط بیشتر نقش بازاریابی و یافتن بازارهای جدید برای ایران مطرح خواهد بود و حرکات کشورهای عربی حتی از طریق فریز نفتی چندان اثری نخواهد داشت.

***

رضا پدیدار:

کشورهای متحد عربی احساس خطر کرده اند

رضا پدیدار، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران معتقد است خطرناک بودن قرار گرفتن ایران در مدار رشد و توسعه اکتشاف و استخراج و تولید نفت برای آینده اوپک موجب شد کشورهای متحد عربی حوزه خلیج فارس و در رأس آن عربستان طرح فریز نفتی را مطرح کنند.

طرح فریز نفتی که توسط تعدادی از کشورهای عربی مطرح شده، چه اهداف و موضوعاتی را دنبال می کند و موضع گیری کشورمان را چگونه ارزیابی می کنید؟

طرح فریز با نقشه کشور عربستان و توسط گروه کشورهای جی سی سی یا همان کشورهای متحد عربی حوزه خلیج فارس شامل عربستان، کویت، امارات و قطر مطرح شد. کشورهای مذکور این بحث را پیش کشیدند که باتوجه به لغو تحریم های ایران و اینکه کشورمان در مدار رشد و توسعه اکتشاف و استخراج و تولید نفت قرار گرفته، این موضوع می تواند برای آینده اوپک خطرناک باشد.

در واقع این خطر از این جهت مطرح است که افزایش تولید نفت ایران موجب می شود عرضه نفت افزایش پیدا کند و همزمان موجب کاهش قیمت ها می شود. مسئله دیگر این است که مشتریان سنتی ایران که پالایشگاه های آنها از نظر بهره وری تولید با نفت خام ایران سنخیت دارد، بیشتر تمایل به خرید نفت ایران پیدا کنند که همین طور هم شد و این مشتریان سنتی به میزان بیشتری از ایران نفت تهیه کردند. می توان گفت در مجموع این نگرانی ها موجب ارائه طرح فریز نفتی از سوی عربستان شد.

البته ایران در گام اول این موضوع را عنوان کرد که در طرح فریز نفتی شرکت نمی کند و صحبت وزیر نفت در مورد این موضوع که ایران طی چند سال اخیر که در تحریم به سر می برد، از سهمیه واقعی خودش در سهمیه گروهی اوپک دور مانده و این سهم را کشورهایی مانند عربستان، کویت و امارات پر کردند، کاملاً کارشناسی و به جا است. به هر حال ایران اعلام کرد که طرح فریز نفتی بسیار ناعادلانه است.

این موضوع چه تبعات و هزینه های مادی و معنوی  را به ایران تحمیل می کند و چه پیامدهایی می تواند داشته باشد؟

هیچ تبعات منفی ای ندارد، به این علت که در حال حاضر ما برای نفتی که تولید می کنیم، مشتری داریم و مشتریان ما از قبل تعریف شده هستند. این در حالی است که در سال جاری میلادی برنامه ما این است که روند تولید خود را به حدود 4میلیون بشکه در روز برسانیم و میزان تولید نفت خام حداقل 2/2میلیون بشکه باشد.

منظورم این بود که اگر ایران طرح فریز نفتی را بپذیرد، چه هزینه ها و پیامدهایی را برای کشورمان خواهد داشت؟ زیرا گفته می شود که شاید کشورمان با گذاشتن شروطی این موضوع را بپذیرد.

آخرین موضوعی که ایران مطرح کرده این است که در اجلاس الجزایر شرکت می کند اما ضوابطی را که برای تعیین سقف تولید و توقف تولید برای ایران باشد نمی پذیرد. البته کشور روسیه هم به دفاع از ایران پرداخته و رسماً اعلام کرده از اینکه ایران در این اجلاس شرکت می کند، خوشحال است، اما ایران الزامی ندارد که طرح فریز نفتی را بپذیرد. ایران هم قطعاً این موضوع را نخواهد پذیرفت.

***

حسن مرادی:

فریز نفتی در حال حاضر به مصلحت نیست

حسن مرادی، کارشناس حقوقی انرژی معتقد است تا قبل از اینکه به هدف گذاری رسیدن به شرایط پیش از تحریم ها در مورد تولید نفت نرسیده ایم، به نفع منافع ملی کشورمان نیست که اقدام به فریز نفتی کنیم.

گفته می شود که طرح فریز نفتی در راستای محدود نگه داشتن روند تولید و صادرات نفت ایران است. این موضوع چرا از طرف کشورهای عربی مطرح شد و چه اهدافی را دنبال می کند؟

فریز نفتی طرحی بود که ابتدا توسط نوچه های عربستان مطرح شد و کویت و سایر کشورها مقرر کردند که تولید نفت را فریز کنند و این موضوع را به سایر کشورهای غیر اوپک تعمیم دهند. این در حالی است که ما در وضعیت بحرانی پس از تحریم ها هستیم و حقی از ما ضایع شده و ما باید به این حق برسیم.

بنابراین مسئولان کشورمان در مقابل این حرکات ایستادند و اعلام کردند که نمی توانند در طرح فریز نفتی شرکت کنند، اما زمانی که این کشورها موفق نبودند و نتوانستند قدم جدی بردارند، عربستان هم به کمک آمد و این موضوع را عنوان کرد که به طرح فریز نفتی می پیوندد.

با توجه به نفوذی  که عربستان دارد، می تواند سر موضع خود بایستد و تأثیرگذار هم باشد، اما در مورد این موضوع که ما هم به طرح فریز نفتی بپیوندیم، کشورمان در شرایط خاص پس از تحریم است و هدف مان رسیدن به جایگاه قبل از تحریم ها است، بنابراین طرح فریز نفتی را نپذیرفته ایم و نمی توانیم به این جرگه بپیوندیم.

بنابراین تلقی شما این است که کشورهای مطرح کننده این طرح هم به دنبال محدود کردن تولید و صادرات ایران هستند؟

این کشورها به دنبال آن هستند که ایران را محدود کنند ولی حرف ما حق است و آن این است که از حقوق واقعی خودمان محروم شده ایم و باید به آن نقطه برسیم. پس از آنکه به سقف تولید رسیدیم، سپس می توانیم در مورد این موضوعات تصمیم گیری کنیم.

این موضوع گفته شده که ممکن است ایران با گذاشتن شروطی موضوع فریز نفتی را بپذیرد. اگر واقعاً چنین موضوعی محقق شود، چه هزینه هایی را به ما تحمیل می کند؟

تا قبل از اینکه به هدف گذاری رسیدن به شرایط پیش از تحریم ها در مورد تولید نفت نرسیده ایم، به نفع منافع ملی کشورمان نیست که اقدام به فریز نفتی کنیم.

بنابراین منظور شما این است تا زمانی که میزان تولید نفت به 3 میلیون بشکه نرسیده است، نباید اجرای فریز نفتی را در دستور کار قرار دهیم؟

بله، همین طور است. اگر فرض را بر این بگیریم که فریز نفتی بدون حضور ایران اجرایی شود، چه تأثیری بر قیمت و بازار نفت می گذارد. احتمالا کاهش قیمت ها خیلی معنایی نخواهد یافت و روند قیمت ها افزایشی خواهد بود.

غیر از اینکه کشورهای عربی به دنبال نشانه گیری تولید و صادرات ایران بودند، اهداف دیگری را هم از این موضوع دنبال می کنند؟

بالطبع اهداف سیاسی در پشت این ماجرا است و این کشورها هدف سیاسی انزوای ایران را دنبال و این گونه عنوان می کنند که اگر فریز نفتی اجرا نمی شود یا ناقص اجرا می شود، ایران مقصر است و کاهش قیمت نفت متوجه ایران است.