فرهنگی ترین رفتارها در فضای فرهنگی

فرض کنید وارد یک مهمانی مجلل شده اید که از بسیاری جهات باشکوه و لوکس محسوب می شود. با این وجود برخورد میزبان با مهمانان بسیار ضعیف و مخالف ادب است. برعکس یک مهمانی را فرض کنید که به لحاظ تشریفاتی در حد متوسط قرار دارد، اما میزبانانی بسیار آداب دان و محترم دارد. انتخاب اغلب افراد مهمانی دوم است.

اگر امکانات جامعه را فضای لوکس مهمانی فرض کنیم، می توان وزارت فرهنگ و هنر هر جامعه را نیز میزبان فضای اخلاقی و رفتاری جامعه در نظر گرفت. تجربه کشورهایی مثل سوئد، اتریش، فنلاند و... نشان می دهد که می توان بدون تجملات فرهنگی به رشد فرهنگ کمک کرد.

در مقابل بسیاری از کشورهای در حال توسعه بدون در نظر گرفتن زیرساخت های فرهنگی و تنها با تکیه بر برخی ظواهر و تشریفات مانع از رشد واقعی فرهنگ در فضای جامعه می شوند. یکی از آفات گاه و بیگاه و مخرب در فضای فرهنگی، تغییر مدیران این حوزه و ایجاد برخی تحولات غیر ضروری در سیستم خط و مشی های فرهنگ است؛ تغییراتی که اگرچه با امید بهبود شرایط اعمال می شوند، اما گاهی پیامدی به جز عقبگرد ندارد.

EUNIC و کارکرد چشمگیر بین فرهنگی

تعداد زیادی از کشورهای اروپایی نه تنها به توسعه فرهنگی می پردازند، بلکه در حوزه صادرات فرهنگی نیز فعال هستند. بنیاد بین فرهنگی EUNIC، یکی از اصلی ترین دلایل کامیابی کشورهای اروپایی در رشد فرهنگ ملی است.

این بنیاد موفق شده، شبکه ای جهانی متشکل از 28 کشور جهان را در خود جای دهد. ترویج تنوع فرهنگی در کنار احترام به فرهنگ ملل و رشد احترام به عقاید گوناگون از مهم ترین بازخوردهای تشکیل این نهاد است، اما ایجاد یک چارچوب استراتژیک و نظامدار قانونی در حوزه فرهنگ ملل از مهم ترین دستاوردهای EUNIC محسوب می شود. درواقع تخطی کشورها از قانون های این نهاد باعث دریافت اخطار و حتی اخراج کشورها خواهد شد.

بنابراین اغلب کشورها در تلاشند تا با کاهش رفتارهای ضدفرهنگی  (سانسور، اغراق، تحریف و...) حضور خود را در این گردهمایی بین المللی تثبیت کنند. بر این اساس می توان وجود چنین نهادهای نظارتی را برای رشد فرهنگی بسیار مهم تلقی کرد.

تجربه مثبت آلمان

از بسیاری جهات می توان آلمان را یکی از ماهرترین کشورها در برنامه ریزی های کلان فرهنگی در نظر گرفت. وزارت فرهنگ و هنر آلمان مانند سایر وزارتخانه های این کشور به برنامه های نظامدار وابستگی دارد؛ برنامه هایی که فرقی ندارد وزیر، اعضای کابینه، هیأت های اجرایی تا پایان به ثمر رسیدن آن حضور داشته باشند یا نه.

درواقع تحت هر شرایطی برنامه های بلند مدت و طبقه بندی شده مرتبط با فرهنگ، روند اجرایی شدن را طی می کنند. بخش مهمی از وزارتخانه فرهنگ و هنر آلمان را توجه به حفظ زیرساخت های فرهنگی این کشور تشکیل می دهد. شهرت این کشور در حوزه هایی مانند موسیقی کلاسیک، اپرا و... بی دلیل نیست.

این موفقیت تا حد زیادی با فعالیت های مستمر و سریالی مدیران فرهنگی آلمان مرتبط است. از سال های پس از جنگ جهانی تاکنون، آلمان به یکی از قطب های فرهنگی- هنری اروپا تبدیل شده و طیف وسیعی از علاقه مندان حوزه موسیقی و هنر به این کشور مهاجرت کرده اند.

اگرچه بسیاری از افراد معتقدند نقش هنرمندان مشهور و شناخته شده آلمانی در موفقیت این کشور بی تأثیر نبوده، اما نمی توان این موضوع را نادیده گرفت که تولیدات و صادرات فرهنگی آلمان میسر نمی شد مگر با حمایت های دولت؛ حمایت هایی که چه حزب میانه گرا حاکم باشد و چه حزب افراطی، چتر خود را از سر فرهنگ برنمی دارد.

کشورهای آسیایی

بسیاری از کشورهای آسیایی برای ارتقای سطح فرهنگی خود برنامه ریزی هایی دارند. برخی کشورها در راستای هم افزایی هرچه بیشتر فرهنگ با جذابیت های گردشگری تلاش کرده اند. برخی دیگر نیز با تمرکز بر دیپلماسی های فرهنگی تلاش دارند از طریق میانبرهای بین فرهنگی رشد کنند، اما کارنامه همه وزارتخانه های فرهنگ درخشان نیست.

چین یکی از فعال ترین کشورها در عرصه مبادلات بین فرهنگی محسوب می شود. این کشور با برگزاری جشنواره های مختلف ملی و بومی و دعوت از سایر کشورها برای حضور در گردهمایی های سالانه و مناسبتی نقش پررنگ در افزایش مناسبات بین فرهنگی ایفا می کند.

در این میان طی چند سال اخیر مناسبات فرهنگی بین چین و ملل جنوب غربی آسیا  (آ سه آن) محسوس تر از سایر مناسبات است. نخستین جلسه از مجموعه جلسات مشترک بین آ سه آن و چین در سال 2012 با میزبانی پکن رقم خورد. با توجه به تشابهات فرهنگی این کشورها از آن تاریخ تاکنون، حجم مبادلات فرهنگی- تجاری بین این کشورها افزایشی چشمگیر یافت.

بنابراین رشد میزان همکاری ها بین سنگاپور و چین از مهم ترین دستاوردهای فرهنگی دولت چین است، اما یکی از مهم ترین وجوه مثبت فرهنگی در چین، ثبات قدم مدیران مختلف فرهنگی این کشور است. مواضع فرهنگی چین از دوران صنعتی شدن این کشور تاکنون تغییر چندانی نداشته و جریان های فرهنگی همسو با اهداف بلند مدت کشور تعریف شده است.