فرصت کار برای نیمی از جامعه

چندی پیش مشاور وزیر کار در امور بانوان و خانواده با اشاره به بالا بودن میزان بیکاری زنان جوان در برخی استان‌ها تاکید کرد با رونق گردشگری در این مناطق می‌توان برای دانش‌آموختگان زن جویای کار اشتغال‌زایی کرد. این در حالی است که کارشناسان گردشگری و اقتصادی بر این باورند با توجه به اینکه در صنعت گردشگری بنگاه‌های کوچک فعال هستند، می‌توانند اشتغال زیادی را ایجاد کنند و این موضوع صنعت گردشگری را در زمینه اشتغال‌زایی برای بانوان از سایر صنایع متمایز می‌کند. همچنین به اعتقاد کارشناسان، به دلیل ویژگی‌های ذاتی زنان، بسیاری از مشاغل موجود در صنعت گردشگری برای بانوان مناسب‌تر است و به این ترتیب سهم بانوان در اشتغال حوزه گردشگری به‌صورت بالقوه می‌تواند بیشتر از مردان باشد.

موضوع دیگری که کارشناسان بر آن تاکید دارند این است که با توجه به تمایل روزافزون زنان برای تحصیل در رشته گردشگری، در صورت رشد این صنعت بانوان می‌توانند در حوزه مدیریتی و در حوزه خدمات بسیار موثر و موفق باشند. «فرصت امروز» در این گزارش تاثیر رونق گردشگری بر اشتغال زنان را مورد بررسی قرار داده است.

***

علی رحیم‌پور:

زنان در مدیریت و خدمات گردشگری موفق‌تر هستند

علی رحیم‌پور، مدیرعامل گروه هتل‌های هما و مدرس دانشگاه معتقد است با توجه به تمایل روزافزون زنان برای تحصیل در رشته گردشگری، اگر قرار باشد در کشور ما صنعت گردشگری رشد کند و به سمت جذب افراد تحصیلکرده برود، بانوان می‌توانند در حوزه مدیریتی و همچنین در حوزه خدمات بسیار مؤثر و موفق باشند.

به نظر شما در صنعت گردشگری چه فرصت‌های اشتغال‌زایی برای زنان فراهم است که این مشاغل برای مردان دست نیافتنی‌تر است؟

در حوزه مشاغلی که در صنعت گردشگری متوجه بانوان است، بخش عمده‌ای از راهنمایان تور، مدیران فنی و مسئولان دفاتر خدمات مسافری، زنان هستند. در حوزه اقامتی و پذیرایی از توریست‌ها نیز هتل‌های صاحب برند از بانوان در بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند. امروزه صنعت گردشگری در دنیا عمدتاً متکی به نیروی انسانی است و بزرگ‌ترین سرمایه این صنعت نیروی انسانی است.

برخی محدودیت‌هایی که در مشاغل صنعتی برای زنان وجود دارد، در صنعت گردشگری وجود ندارد. صنعت گردشگری تقاضامحور، مشتری محور و انسان محور است و از همین رو کسانی که بتوانند بیشترین خدمات را به مشتریان ارائه دهند و نیازهای آنها را درک کرده و برطرف‌کنند، موفق‌تر هستند.

بنابراین معتقدید، خصوصیات ذاتی زنان آنها را برای در اختیار گرفتن برخی از مشاغل در صنعت گردشگری نسبت به مردان ارجح می‌کند؟

بله، همین‌طور است. به‌عنوان مثال از نظر روان‌شناسی و بازاریابی زنان در حوزه صنعت گردشگری می‌توانند بازارشناس، بازاریاب و بازاردار خوبی باشند. همچنین در حوزه صنعت حمل‌و‌نقل در کشورهای مدرن، بانوان در خدمات حمل‌و‌نقل نقش مؤثری دارند. در عین حال در حوزه خرید که یکی از جاذبه‌های گردشگری است، زنان نقش زیادی را در مراکز خرید و ارائه و فروش صنایع دستی به گردشگران ایفا می‌کنند.

در کشور ما هم زمینه و ظرفیت برای ایجاد و توسعه چنین مشاغلی در حوزه گردشگری برای زنان وجود دارد؟

صنعت گردشگری می‌تواند برای بانوان کشورمان مشاغل بسیاری را فراهم کند. با روندی که در حوزه آموزش وجود دارد و تمایل روز افزون زنان به تحصیل در رشته گردشگری، اگر قرار باشد در کشور ما صنعت گردشگری رشد کند و به سمت جذب افراد تحصیلکرده برود، بانوان می‌توانند در حوزه مدیریتی و همچنین در حوزه خدمات بسیار مؤثر باشند.

اشتغال‌زایی در صنعت گردشگری برای زنان چه وجه تمایزی نسبت به اشتغال زایی در سایر صنایع دارد؟

مهم‌ترین وجه تمایز صنعت گردشگری با سایر مشاغل و صنایع، در ارتباط مستقیم آن با مهمان است. در سایر صنایع اگر محصولی که ارائه می‌شود مطلوبیت لازم را نداشته باشد مرجوع و برگردانده می‌شود، اما در صنعت گردشگری این خاصیت وجود ندارد. به عبارت دیگر در سایر صنایع کیفیت و مطلوبیت مهم است اما در صنعت گردشگری تضمین کیفیت و خدمات مهم است و بنابراین از آنجا که تولید و مصرف همزمان است فرصتی وجود ندارد، آنچه که تولید و توزیع شده از این چرخه خارج شود.

از آنجا که در صنعت گردشگری خدمات و تولیدات به شکل آنلاین مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید افراد فعال در این حوزه این آمادگی را داشته باشد که مطابق با سلایق و علایق مشتری محصول و خدمات را تولید و ارائه کنند و از آنجا که بانوان حساسیت بیشتری در مورد این موضوعات دارند، برای مشاغل مربوط به گردشگری مناسب‌تر هستند.

***

علی حسنی:

سهم بالقوه اشتغال بانوان در گردشگری بیشتر است

علی حسنی، عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ و مدرس دانشکده گردشگری معتقد است که سهم بانوان در اشتغال حوزه گردشگری به صورت بالقوه می‌تواند بیشتر از مردان باشد و گرایش زنان برای تخصصی شدن کار در حوزه گردشگری بیشتر از مردان است.

گفته می‌شود که رشد و رونق صنعت گردشگری می‌تواند برای ایجاد اشتغال زنان جویای کار بسیار موثر باشد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اساسا این موضوع که صنعت گردشگری بسیار مولد و اشتغال‌زا است انکارناپذیر است و در حال حاضر به ازای هر 10 نفر گردشگر یک شغل کامل وجود دارد. این در حالی است که با توجه به رکود و بیکاری مزمن اصل اشتغال‌زایی چه برای بانوان و چه برای مردان فرصت مغتنمی است و در صنعت گردشگری امکان ایجاد اشتغال وجود دارد. البته شاید نتوانیم به صورت اختصاصی تفکیکی را میان اشتغال زنان و مردان در حوزه گردشگری قائل شویم یا اینکه بگوییم در این مشاغل ورود بانوان بهتر از آقایان است.

به نظر شما آیا می‌توان در حوزه گردشــگری تفاوتــی را میــان اشتغال‌زایی برای زنان نسبت به مردان قائل شد؟

زنان کم توقعی بیشتری در پذیرش مشاغل نسبت به مردان دارند و یکی از دلایل این موضوع باورهای فرهنگی جامعه است که متولی اداره اقتصاد خانواده را متوجه مردان می‌دانند و این در حالی است که امروزه زنان هم در مسائل اقتصادی خانواده نقش عمده‌ای را دارند. از سوی دیگر درآمد برخی از مشاغل مربوط به گردشگری پایین‌تر است و از همین رو زنان شرایط بهتری را برای در اختیار گرفتن این مشاغل دارند. 

فکر می‌کنید زنان در کدام یک از مشاغل مرتبط با گردشگری می‌توانند ورود جدی‌تری داشته باشند؟

صنایع دستی از کالاهای مورد توجه توریست‌ها است و معمولا گردشگران خریدهای عمده‌ای را در حوزه صنایع‌دستی دارند. همچنین گردشگران تمایل به استفاده از غذاهای خانگی دارند و در هر دو مورد زنان می‌توانند در صف مقدم باشند. نکته دیگر این است که با توجه به اینکه مردان روستایی مشاغل خود را در زمینه کشاورزی و دامپروری دارند، اگر گردشگری روستایی و گردشگری مناظر افزایش پیدا کند، زنان روستایی می‌توانند مشاغل خدماتی مرتبط با گردشگران را ارائه دهند. در اصل می‌توانیم بگوییم در شرایط برابر با مردان و در برخی از موارد مرتبط با گردشگری، زنان می‌توانند بهتر از مردان باشند.

پیش‌بینی شده که برای سال 95 شاهد رونق گردشگری در کشور خواهیم بود. به نظر شما به این ترتیب می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که به دنبال رونق گردشگری شاهد افزایش اشتغال برای زنان باشیم؟

قطعا همین‌طور است و برای سال 95 شاهد رشد و رونق گردشگری در کشور خواهیم بود و برای سال آینده این امیدواری وجود دارد که وضعیت بهتری در این صنعت رقم بخورد. زمانی‌که بحث رونق گردشگری مطرح است، اصل ایجاد اشتغال مطرح می‌شود و در این بین 50درصد از سهم اشتغال‌زایی مربوط به بانوان خواهد بود.

من معتقدم که سهم بانوان در اشتغال در حوزه گردشگری به صورت بالقوه می‌تواند بیشتر از مردان باشد. این در حالی است که در دانشگاه‌ها نیز تعداد بانوانی که در گرایش‌های مختلف رشته گردشگری مشغول تحصیل هستند، بیش از دو برابر مردان است. به‌طور کلی می‌توان گفت که گرایش زنان برای تخصصی شدن کار در حوزه گردشگری بیشتر از مردان است.

***

کامران ندری:

بنگاه‌های کوچک گردشگری برای زنان اشتغال‌زا هستند

کامران ندری، کارشناس اقتصادی معتقد است که بنگاه‌های فعال در زمینه گردشگری بنگاه‌های کوچک هستند که می‌توانند اشتغال زیادی را ایجاد کنند و این موضوع صنعت گردشگری را در زمینه اشتغال‌زایی برای بانوان از سایر صنایع متمایز می‌کند.

استدلال برخی از مسئولان کشور این است که رشد گردشگری در کشورمان می‌تواند فرصت بسیار مناسبی برای اشتغال زنان جویای کار باشد. شما با این استدلال موافق هستید؟

به‌یقین رشد گردشگری اعم از گردشگری داخلی و گردشگری خارجی به افزایش اشتغال و تولید ملی کمک می‌کند. اما در مورد این موضوع که رونق گردشگری در نهایت موجب می‌شود برای بانوان مشاغل بیشتری ایجاد شود، باید ابتدا نرخ مشارکت زنان در استان‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهیم. زیرا در برخی از شهرهای کشورمان به دلیل مسائل فرهنگی برخی از بانوان تمایل به مشارکت در امور اقتصادی و اجتماعی و کار بیرون از منزل را ندارند.

درهرصورت نکته این است که رشد گردشگری می‌تواند تاثیر بسیاری در کاهش نرخ بیکاری در کشور داشته باشد، اما در مورد این موضوع که به چه میزان در ایجاد اشتغال برای زنان جویای کار موثر است، باید با توجه به نرخ مشارکت زنان در مشاغل بیرون از منزل در شهرهای مختلف، اظهار نظر کرد.

بنابراین از آنجا که در کشور ما هنوز پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های گردشگری به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفته، به همان نسبت امکان اشتغال زایی در این صنعت فراهم نشده است؟

در کشور ما هنوز صنعت توریسم توسعه نیافته و تاکنون هر فردی که مسئولیتی را در صنعت گردشگری برعهده گرفته است، متوجه این موضوع شده که کشورمان پتانسیل‌ها و فرصت‌های بسیاری در این زمینه دارد، اما نتوانسته آن را بالفعل کند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب همواره مسئولان به گردشگری به‌عنوان یک فرصت نگاه کرده‌اند اما متاسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم از این فرصت استفاده لازم را بکنیم.

این در حالی است که استفاده از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های صنعت گردشگری می‌تواند درآمد خوبی را عاید کشورمان کند و با توجه به رقبای جدی که ما در زمینه صنعت توریسم داریم می‌توانیم از ظرفیت‌های بالقوه گردشگری در کشورمان نهایت بهره را ببریم. این موضوع به‌صورت کلان می‌تواند درست باشد که توسعه صنعت توریسم به ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی کمک می‌کند.

به نظر شما وجه تمایز صنعت گردشگری در اشتغال‌زایی برای زنان نسبت به سایر صنایع چیست؟

مهم‌ترین ویژگی صنعت گردشگری در میزان اشتغال‌زایی آن است، زیرا بنگاه‌های فعال در زمینه گردشگری بنگاه‌های کوچک هستند که می‌توانند اشتغال زیادی را ایجاد کنند و این موضوع صنعت گردشگری را در زمینه اشتغال‌زایی برای بانوان از سایر صنایع متمایز می‌کند. البته باید به این موضوع توجه داشته باشیم افرادی که در صنعت گردشگری مشغول فعالیت می‌شوند، در صورتی که آموزش‌های لازم را دریافت نکرده باشند، نمی‌توانند خدمات لازم را به گردشگران ارائه کنند.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com