راه‌های موثر سودآوری در بازار سهام را بشناسیم / فرصت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای فعالان بازار

صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مصادیق نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار است. به استناد به بند 20 ماده 1 قانون اوراق بهادار «صندوق سرمایه‌گذاری نهاد مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود در سود و زیان صندوق شریک هستند. » در نتیجه صندوق سرمایه‌گذاری به یک نهاد مالی گفته می‌شود که منابع مالی را از مردم جمع‌آوری می‌کند و در یک سبد متنوع از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند. این اوراق می‌تواند سهام، اوراق مشارکت یا سایر اوراق بهادار باشد. در همین تعریف ساده مشخص می‌شود که ویژگی بارز صندوق سرمایه‌گذاری متنوع بودن پرتفوی آن است که ریسک را به‌صورت قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. می‌توان از آن به‌عنوان یک سبد بزرگ سرمایه‌گذاری یاد کرد.

ویژگی دوم این صندوق‌ها سرمایه کلانی است که وارد آن می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری جزو نهادهای مهم مالی و گاه جهت‌دهنده برخی سهم‌ها عنوان می‌شود. مـی‌تـــوان صنـــدوق‌هــای سرمــایـه‌گـــذاری فعــــال در سهم‌های موردنظر خود را شناسایی کرد و در آنها سرمایه‌گذاری کرد. ویژگی بعدی میزان مالکیت آن است که نسبت به سرمایه فرد و واحدهای سرمایه‌گذاری شده در آن تعیین می‌شود. سود و زیان صندوق‌ها به نسبت سرمایه‌گذاری افراد به آنها اختصاص می‌ِیابد. چهارمین ویژگی صندوق‌ها دانش و تخصصی است که در واقع تضمین‌کننده سود‌آوری صندوق است. صندوق‌ها توسط افراد خبره مدیریت می‌شوند.

ویژگی مهم صندوق‌ها قابلیت بازخرید آنها است. سهامداران در هر لحظه قادر خواهند بود تا سهام خود را به‌فروش برسانند. از سایر مزایای این صندوق‌ها می‌توان به صرفه‌جویی نسبت به مقیاس و امکان جایگزینی برای خرید سهام شرکت‌های بورسی اشاره کرد. علاوه بر این انگیزه مدیریت صحیح در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار بالاست. از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به کارمزد و هزینه‌های اداری آن اشاره کرد. در ضمن این یک سرمایه‌گذاری با واسطه است و ممکن است گاهی مدیران تصمیماتی را اتخاذ کنند که در جهت منافع سهامداران نباشد. (هزینه‌های نمایندگی) البته با توجه به قوانین و مقررات و نظارت سازمان این ریسک کاهش یافته است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در اواسط دهه 1920 در کشور آمریکا رواج پیدا کرد و تاریخ آن در ایران به سال 1387 باز‌می‌گردد. سازمان بورس، سازمان صادرکننده مجوز صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری سه رکن اصلی دارند: مدیر صندوق، متولی و ضامن 

-مدیر صندوق رکن اجرایی صندوق و متخصص بازار سرمایه است. مدیر صندوق شخصی است که باید مطابق با اساسنامه شرکت گزارشات پیش‌بینی شده و اطلاعات قابل ارائه را تهیه و در اختیار متولی و حسابرس قرار دهد.

-متولی صندوق رکن نظارتی صندوق است و مشخص است که توسط مجمع صندوق انتخاب خواهد شد. در واقع متولی به‌عنوان نماینده و وکیل سرمایه‌گذاران برای اقامه هرگونه دعوی کیفری علیه صندوق است. پیشنهاد حسابرس و تأیید حساب‌های بانکی افتتاح شده جزو وظایف او است. متولی باید بر فعالیت مدیر و ضامن نظارت مستمر داشته باشد.

-ضامن توسط مجمع انتخاب می‌شود. منظور از ضمانت در ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری فراهم کردن نقدینگی کافی در شرایطی است که صندوق برای انجام پرداخت‌ها طبق اساسنامه یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری متقاضیان به قیمت ابطال محاسبه شده وجه نقد کافی نداشته باشد. ضامن دلیل ویژگی نقدشوندگی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1)صنـــدوق‌هــای سرمایه‌گذاری مشترک: سهام این صندوق‌ها به‌طور مستقیم از صندوق یا کارگزار صندوق خریداری می‌شود و امکان واگذاری آن در یک بازار دست دوم وجود ندارد. قیمتی که سرمایه‌گذار برای هر سهم صندوق می‌پردازد برابر با ارزش خالص دارایی سهام به علاوه هزینه کارمزد است. سهام این صندوق‌ها قابل بازخرید است و ارزش آن هنگام فروش به همین صورت محاسبه می‌شود.

2) صندوق‌های با بنیان بسته: این صندوق‌ها همان‌طور که از اسم آن مشخص است سرمایه ثابتی دارند و به جای بازخرید سهام خود امکان دادوستد آن را در یک بازار دست دوم فراهم می‌کنند. این صندوق‌ها تنها در زمان عرضه اولیه عرضه می‌شوند و پس از عرضه اول بر پایه نیروهای عرضه و تقاضا قیمت می‌گیرند که ممکن است بیشتر یا کمتر از ارزش خالص دارایی هر سهم باشد. معمولاً درصد بالایی از این صندوق‌ها را اوراق با قدرت نقدشوندگی پایین تشکیل می‌دهد و برخی از این صندوق‌ها به فاصله‌ای معروف هستند که در فواصل زمانی معینی سهام‌های خود را بازخرید می‌کنند.

3)یونیت تراست: یونیت تراست‌ها برخی از ویژگی‌های گروه اول و برخی از مشخصات گروه دوم را دارا هستند. این گروه به ارزش خالص دارایی قیمت‌گذاری می‌شوند و تنها در عرضه اولیه عرضه می‌شوند. یونیت تراست‌ها معمولا برای مدتی محدود و با اهداف خاصی تشکیل می‌شوند و بیشتر شامل اوراق مشارکت هستند. این صندوق‌ها پرتفوی خود را زیاد تغییر نمی‌دهند.

در سایر صندوق‌ها از اسم اوراق تشکیل‌دهنده آن صندوق می‌توان به ماهیت آن پی برد.