ممنوعیت تخفیف و معافیت مالیاتی در برنامه ششم بررسی می شود / فرصتی برای کاهش فشار مالیاتی بر تولید

نمایندگان مجلس طی بررسی ماده ۶ از لایحه برنامه ششم توسعه مصوب کردند که برقراری هرگونه تخفیف، ترجیح یا معافیت مالیاتی جدید طی سال های اجرای برنامه ممنوع شود. این تصمیم به منظور تحقق صرفه جویی در هزینه های عمومی، اصلاح نظام درآمدی دولت و همچنین قطع وابستگی بودجه به نفت تا پایان برنامه اتخاذ شد.

در حالی که بعضی کارشناسان و فعالان اقتصادی تبدیل این مصوبه به قانون و اجرای آن را راهکار مناسبی برای افزایش درآمدهای مالیاتی و کاهش اتکای دولت به درآمدهای نفتی در اداره کشور می دانند، برخی هم بر این باورند که نخستین کاری که باید انجام شود، این است که تمام معافیت ها حذف شود و سپس در طول اجرای برنامه ششم توسعه، دیگر هیچ معافیت یا تخفیف مالیاتی برقرار نشود.

اما در این میان به نظر می رسد تا زمانی که معضلاتی مانند قاچاق و فرار مالیاتی وجود دارد و حتی برخی سازمان های دولتی و خصولتی ها از پرداخت مالیات معاف هستند، قوانینی از این دست نتواند راه به جایی ببرد، بنابراین اگر نسبت به اخذ مالیات از آنها اقدام شود شاید فشار مالیاتی روی بخش مولد بسیار کاهش بیابد و تولید رونق بگیرد. «فرصت امروز» در این گزارش ممنوعیت تخفیف و معافیت مالیاتی در برنامه ششم را بررسی کرده است.

***

ابوالفضل خاکی:

ممنوعیت معافیت مالیاتی تولید را رونق می دهد

ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق بازرگانی قم معتقد است اگر افراد حقیقی و حقوقی که مالیات نمی پردازند به درستی شناسایی و نسبت به اخذ مالیات از آنان اقدام شود، شاید فشار مالیاتی روی بخش تولید و مولد کشور بسیار کاهش یابد و تولید رونق بگیرد.

اگر مصوبه اخیر مجلس در مورد ممنوعیت هر نوع تخفیف و معافیت مالیاتی در برنامه ششم اجرایی شود، می تواند بر کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی تاثیرگذار باشد؟

بی تردید تاثیر بسیار زیادی در این موضوع دارد که اتکای ما به درآمدهای غیرنفتی کم شود. در حال حاضر آمارهایی هم که بانک مرکزی اعلام می کند، نشان دهنده آن است که ما در رابطه با بحث درآمدهای غیر نفتی موفق هم بودیم و در برنامه هایی که تهیه و تنظیم شده، موفقیت های خوبی داشتیم و در آینده هم باید به همین سمت حرکت کنیم که اتکا به درآمدهای نفتی به حداقل ممکن برسد.

برای تحقق این موضوع باید افراد حقیقی و حقوقی که از پرداخت مالیات دور هستند، ملزم به این کار شوند. طبق آماری که ارائه شده بیش از 40 هزار میلیارد تومان درآمد در کشور، مالیات پرداخت نمی کنند یا مالیات بسیار ناچیزی پرداخت می کنند. اگر اینها درست شناسایی شود و نسبت به اخذ مالیات از آنان اقدام شود، شاید فشار مالیاتی روی بخش تولید و مولد کشور بسیار کاهش بیابد و تولید رونق بگیرد.

بنابراین نظر شما این است که تا زمانی که فرارهای مالیاتی و قاچاق و اقتصاد سیاه وجود دارد، این دست قوانین نمی تواند کمک بزرگی باشد؟

دقیقا همین طور است. در واقع یکی از راهکارهای مهمی که در حال حاضر داریم، پیدا کردن منابع مالیاتی جدید است. مثلا اگر از قاچاق کالا که عدد قابل توجهی می شود جلوگیری کنیم اینها هم به سمت و سویی می آیند که مالیات پرداخت کنند و به خواسته دولت و برنامه بسیار نزدیک می شویم. در واقع ما هر چه سریع تر بتوانیم خود را از اتکا به درآمدهای نفتی رها کنیم و بر پایه درآمدهای مالیاتی کشور را اداره کنیم، بهتر است.

اجرای این قانون چه تاثیراتی بر بخش خصوصی می گذارد و چه پیامدهای منفی و آثار مثبتی را می تواند برای این قشر داشته باشد؟

در حال حاضر بیشتر در رابطه با برنامه ششم توسعه مالیات مطرح است و شاید این موضوع کمک کند به اینکه یک سری از مراکز و سازمان هایی که از تسهیلات ویژه و خاص مالیاتی استفاده می کردند، از این پس ملزم به پرداخت مالیات شوند و اینها هم در جایگاهی قرار بگیرند که مالیات خود را پرداخت کنند وگرنه تغییر دیگری برای تولیدکنندگان ایجاد نمی کند زیرا تولیدکنندگان در حال حاضر هم مالیات خود را پرداخت می کنند. بنابراین باید آنهایی نگران باشند که مالیاتی به دولت پرداخت نمی کنند و باید از اینها مالیات گرفته شود تا دولت بتواند خود را تقویت و از اتکا به درآمدهای نفتی رها کند.

***

علی اصغر جمعه ای:

افزایش درآمدهای مالیاتی محقق می شود

علی اصغر جمعه ای، رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است اگر ممنوعیت هر نوع تخفیف و معافیت مالیاتی در برنامه ششم تحقق پیدا کند، یکی از خواسته های اصلی بخش خصوصی جامه عمل می پوشد و نه تنها افزایش درآمدهای مالیاتی تحقق پیدا می کند، بلکه یکی از مولفه های شفافیت اقتصادی در کشور هم محقق می شود.

شما تاثیرات مصوبه مجلس در مورد ممنوعیت هر نوع تخفیف، ترجیح و معافیت مالیاتی در برنامه ششم توسعه بر بخش خصوصی را چگونه ارزیابی می کنید؟

به طور کلی همواره یکی از خواسته های اصلی بخش خصوصی این بوده که معافیت های مالیاتی برای بنگاه های اقتصادی مختلفی که از گردونه بخش خصوصی خارج هستند، اعمال نشود و این بنگاه ها مشمول پرداخت مالیات شوند.

اگر این موضوع تحقق پیدا کند و در برنامه ششم توسعه هم آورده شود، یکی از خواسته های اصلی بخش خصوصی جامه عمل پوشیده و نه تنها افزایش درآمدهای مالیاتی تحقق پیدا می کند، بلکه یکی از مولفه های شفافیت اقتصادی در کشور هم محقق می شود که البته برای اجرای آن باید جدیت به خرج داده شود.

به نظر شما اگر قرار باشد استثنایی در مورد این قانون اعمال شود، باید شامل چه مواردی باشد؟

صنایع جدیدی در مناطقی که از توسعه یافتگی لازم برخوردار نیستند، ایجاد شده اند یا تولیدات آنها مورد نیاز کشور است باید از چنین قانونی مستثنی باشند. در کشورهای پیشرفته دنیا هم در مورد صنایع جدید که می تواند به رونق اقتصادی کمک کند و متعلق به بخش خصوصی است، چنین معافیت هایی را قائل هستند. این در حالی است که متاسفانه معافیت های مالیاتی که پیش از این وجود داشت در بسیاری موارد اجرا نشد، اما شرکت های خصولتی و دولتی از معافیت های ناصوابی برخوردار بودند.

برخی فعالان اقتصادی معتقدند که این قانون می تواند در کنار مزایایی که دارد، فشارهای مالیاتی را بر افراد حقیقی و حقوقی که تاکنون مالیات پرداخت می کرده اند، افزایش دهد. نظر شما در این رابطه چیست؟

در حال حاضر مالیات هایی که اخذ می شود، از واحدهای تولیدی شناخته شده و متعلق به بخش خصوصی است و این در حالی است که بنگاه های اقتصادی که هم اکنون تحت هر عنوانی معافیت مالیاتی دارند، چه شرکت های دولتی و چه خصولتی ها باید مشمول مالیات شوند. در حال حاضر بنگاه های زیادی داریم که معافیت های مالیاتی دارند و اینها اگر مالیات بدهند نه تنها فشاری بر بخش خصوصی نمی آید بلکه مفید هم خواهد بود.

به نظر من اگر هیچ استثنایی برای معافیت مالیاتی وجود نداشته باشد و هر فعال اقتصادی و هر شرکتی چه دولتی و چه غیردولتی ملزم به پرداخت مالیات شود، باز هم به نفع بخش خصوصی است. به عبارت دیگر این موضوع که همه مالیات بدهند و همه شفافیت مالیاتی داشته باشند، به نفع بخش خصوصی است.

***

محمود نجفی:

تمام معافیت های مالیاتی حذف شود

محمود نجفی سهی، نایب رئیس اتاق بازرگانی سمنان و رئیس کمیسیون صنعت خانه اقتصاد ایران معتقد است نخستین کاری که باید انجام شود این است که تمام معافیت ها حذف و سپس تصمیم گرفته شود که در طول اجرای برنامه ششم توسعه، هیچ معافیت یا تخفیف مالیاتی برقرار نشود.

چقدر محتمل است که اگر مصوبه مجلس درمورد ممنوعیت هرنوع تخفیف، ترجیح و معافیت مالیاتی در برنامه ششم تبدیل به قانون شود، در کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی تاثیر داشته باشد؟

نخستین کاری که باید انجام شود این است که تمام معافیت ها حذف شود، زیرا در حال حاضر حدود 45درصد اقتصاد کشور در دست ارگان ها و سازمان هایی است که از مالیات معاف هستند و ابتدا باید این معافیت ها حذف و سپس تصمیم گرفته شود که در طول اجرای برنامه ششم توسعه، هیچ معافیت یا تخفیف مالیاتی برقرار نشود. در حالی 45درصد اقتصاد کشور هیچ گونه مالیاتی پرداخت نمی کند که تقریبا تمام مالیات را بخش خصوصی و یک سری واحدهای خاص دولتی پرداخت می کنند.

در واقع در حالی دولت افزایش درآمدهای مالیاتی را پیش بینی کرده است که مقدار زیادی معافیت مالیاتی داریم و این معافیت ها باید حذف شود، یعنی باید برنامه ای گذاشته شود که در یک مدت زمان مشخص از اجرای برنامه ششم توسعه، کل معافیت ها حذف شود و در طول برنامه هم هیچ معافیت یا تخفیفی داده نشود.

اما در حال حاضر سرمایه گذاری برای تولید هیچ تشویقی ندارد و کار دیگری که باید در این راستا انجام بگیرد این است که از قاچاق کالا به کشور جلوگیری به عمل آید، زیرا مقدار زیادی کالای قاچاق وارد کشور می شود که واردکنندگان این کالاها حقوق و عوارض دولتی پرداخت نمی کنند و در معاملات بعدی که این کالاها فروخته می شود، باز هم مالیات اخذ نمی شود.

بنابراین نخستین اقدام باید این باشد که تمام فعالیت های اقتصادی اعم از بخش خصوصی و دولتی مشمول مالیات شوند و در وهله بعدی اگر دولت خواست شرایط تشویقی ایجاد کند، در شرایط خاص به سرمایه گذاری در بخش های مولد باید معافیت بدهند و اگر نخواستند این معافیت را هم بدهند، هیچ اشکالی ندارد. در مجموع این موضوع که معافیت ها در طول برنامه ششم توسعه حذف شود، می تواند در افزایش درآمدهای دولت تاثیرگذار باشد.

به نظر می رسد یک راهکار دیگر هم این است که قانون مالیات بر ارزش افزوده اجرایی شود. به زعم شما در این رابطه باید چه اقداماتی انجام شود؟

اصولا یکی از بهترین راهکارها این است که قانون مالیات بر ارزش افزوده به طور کامل اجرایی شود یعنی حلقه آخر که ایجاد و استقرار صندوق های الکترونیک در تمام فروشگاه هاست به مرحله اجرا دربیاید. اگر اینها اجرایی شود، به طور حتم درآمد مالیاتی دولت بسیار افزایش پیدا می کند و برای بخش خصوصی شرایط رقابت با 45 درصدی که از معافیت مالیاتی استفاده می کنند، ایجاد می شود.

بنابراین شما معتقدید تا زمانی که قاچاق و اقتصاد زیرزمینی داریم، قوانینی از این دست خیلی نمی تواند راه به جایی ببرد؟

قانون تاثیر دارد، ولی فشار را بر افرادی می آورد که در حال حاضر مالیات می دهند. به این دلیل که دولت حجم مالیاتی را که در بودجه پیش بینی کرده نسبت به سال گذشته افزایش داده و لازمه اش این است که تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی درآمد بیشتری داشته باشند تا مالیات بیشتری را پرداخت کنند.

بنابراین اگر درآمد جدیدی ایجاد نشود و همچنان معافیت های مالیاتی برخی سازمان ها و نهادها و ارگان ها وجود داشته باشد و مالیات بر ارزش افزوده به طور کامل اجرا نشود، افرادی که امروز مالیات پرداخت می کنند، برای پرداخت آن تحت فشار بیشتری قرار می گیرند.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com