فراری ها از کدام سو می روند؟

فراری های مالیاتی لزوما تبهکار و افرادی با پیشینه سیاه نیستند. گاهی برخی شرکت های نام آشنا و کمپانی های شناخته شده نیز از روش هایی برای کاهش یا حذف مقادیری از مالیات خود استفاده می کنند. در طول تاریخ آمارهای غلط، اعلام ورشکستگی های دروغین و روش های متعدد دیگر، بارها به کمک فراری ها آمده.

در این میان نقش دولت ها برای کنترل فراری ها تا چه حد مهم است؟ منطقی ترین پاسخ برای این سوال پررنگ بودن نقش دولت ها است. اما این نقش بنا بر شرایط دولت ها متفاوت است. قانونگذاری مناسب در خصوص سیستم پرداخت مالیات و اجرای صحیح قوانین مالیاتی، نقشی موثر در کنترل و فرارهای مالیاتی ایفا می کند.

قوانین سفت و سخت بریتانیایی

دولت انگلستان همواره به لحاظ قوانین سختگیرانه شهرت دارد. حساسیت دولت بریتانیا در خصوص فرارهای مالیاتی از این قاعده مستثنی نیست. این کشور نه تنها در خصوص فرارهای مالیاتی داخلی بلکه به لحاظ فرارهای مالیاتی که از خارج از کشور، به ویژه از سمت کشورهای در حال توسعه به بریتانیا انجام می شود کنترلی دقیق دارد. از این رو واردات اقلام مختلف، به ویژه اقلامی که از سوی این کشورها انجام می شود تحت کنترل و نظارت شدید ماموران بازرسی قرار می گیرد.

بین سال های 2010 تا 2011 میلادی نرخ فرارهای مالیاتی در بریتانیا 9 میلیارد یورو برآورد شد. این رقم قابل توجه، باعث شد اصلاح های متعددی در خصوص قوانین مالیاتی به اجرا درآید. قدم نخست برای این اصلاحات، تشکیل کمپین های تشویقی در جهت اعلام داوطلبانه درآمدها توسط مردم بود. درواقع دولت تلاش کرد با فرهنگ سازی و آگاهی بخشی نسبت به مزایای ملی پرداخت های مالیاتی، قشری را که به سبب اطلاعات ناکافی، اقدام به پرداخت مالیات نمی کردند شناسایی کند.

مرحله بعدی، راه اندازی نیروی محلی ویژه شناسایی متخلفان بود. درواقع بخش های بزرگی از فرارهای مالیاتی، نه در سازمان های عظیم، بلکه در بازارهای محلی و کوچک و در قالب فعالیت های سیاه، پولشویی و... صورت می گرفت. بازرسی های مکرر شرکت های چندملیتی و تشدید قوانین بازرسی و نظارت بر فعالیت های شرکت های بین المللی نیز از دیگر اصلاحاتی است که از سال 2011 تاکنون در بریتانیا به اجرا درآمده است.

تشکیل کنفرانس های گروه  G8 و تبادل اطلاعات مالیاتی بین کشورهای اسپانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلستان، نروژ و... از اقدامات موثر بریتانیا در حوزه کنترل فرارهای مالیاتی بین المللی محسوب می شود.

فرارهای دریایی در کره جنوبی

مدتی است که کره جنوبی بر جلوگیری از فرارهای مالیاتی دریایی متمرکز شده است. برای کنترل این فرارها، دولت کره اقدام به همکاری با بیش از 15 هیأت متخصص امور مالی و مالیاتی و کارشناسان بازرگانی بین الملل کرده است.

اگرچه تلاش های دولت کره جنوبی برای کنترل فرارهای مالیاتی دریایی از سال 2009 پررنگ تر شده، اما تاکید بر همکاری های بین الملل در این خصوص، از اواخر سال 2012 جدی تر شده است. همکاری های کره جنوبی با برخی کشورهای همسایه و الگوگیری این کشور از برخی شیوه های نظارت بر مالیات ایالات متحده نشان می دهد این کشور تمرکزی ویژه بر کاهش فرار های مالیاتی دارد.

آمارهای منتشر شده توسط مقامات رسمی اداره گمرک در کره نشان می دهد، اواخر دهه 90 میلادی، اوج فرارهای مالیاتی از کانال های دریایی در این کشور بوده و در طول سال های بعدی با نظارت های دولتی، نرخ فرارها اندکی کاهش یافته است. دولت کره امیدوار است با اعمال برخی تغییرات در قوانین مالیاتی و اصلاحات جدید بر این قوانین، نرخ فرار ها نیز کاهش یابد.

کشورهای آفریقایی و چالش های پیش رو

آمارهای سازمان ملل متحد نشان می دهد بخش بزرگی از فرارهای مالیاتی در کشورهای آفریقایی ناشی از فساد مالی و اداری و ناآگاهی مردم و مسئولان رده پایین و رده میانی است. درواقع، عدم بازخورد مناسب درآمدهای مالیاتی در سطح جامعه و کمرنگ بودن تاثیر درآمدها بر زندگی اقشار مختلف باعث شده این افراد چندان تمایلی برای ارائه درست اطلاعات مالی خود نشان ندهند.

 افزون بر اینها، افراد آگاهی چندانی در خصوص اهمیت درآمدهای مالیاتی دولت و نقش این درآمدها در توسعه امکانات رفاهی و زیرساختی کشور خود ندارند. ترکیب این دو عامل باعث شده بسیاری از دولت های آفریقایی با معضل فرارهای مالیاتی متعدد مواجه باشند.

کنیا از کشورهایی است که از سال 2010 میلادی با تنظیم تفاهم نامه ای مشترک با فرانسه تلاش کرد فرارهای مالیاتی تجاری و دریایی را به حداقل رسانده و مورد پیگرد قانونی معتبر قرار دهد. الکترونیک شدن ثبت داده های تجاری و حضور کنیا در کنوانسیون های بین المللی تجارت جهانی، عزم بالای دولتمردان این کشور را برای کاهش مشکلات در بخش پرداخت مالیات نشان می دهد.

کاهش نرخ فرارهای مالیاتی در کنیا می تواند الگویی مناسب برای سایر کشورهای این منطقه باشد و نشان دهد همکاری های مشترک بین المللی تا چه حد بر روند فرارهای بین الملل موثر هستند.