رشد اقتصادی 4/4 درصدی بررسی می شود / فاصله رشد اقتصادی با سفره مردم پر نشده است

چندی پیش رئیس جمهوری کشورمان از رشد اقتصادی 4/4 درصدی در سه ماهه اول امسال خبر داد؛ البته چندی پیش صندوق بین المللی پول هم پیش بینی ای در این زمینه انجام داده بود. برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند که این رشد به شکلی که دولت درمورد آن صحبت می کند، اتفاق نیفتاده است.

در عین حال این گروه بر این باورند که این رشد اقتصادی ناشی از فروش نفت و افزایش صادرات آن پس از لغو تحریم هاست و بنابراین این رشد اقتصادی با کیفیت نیست و آثار طبیعی آن که کاهش بیکاری، کاهش قیمت ها و افزایش تولید ملی و درآمد ملی است، در زندگی مردم و سفره خانواده ها نمود ندارد.

در همین حال برخی صاحبنظران اعتقاد دارند که این رشد اقتصادی 4 درصدی واقعی است و آثار آن در زندگی مردم و اقتصاد کشور پس از گذشت مدتی نمایان می شود و باید کمی صبر و تحمل در این زمینه داشت و قاعدتا به تدریج آثار طبیعی آن نمود پیدا می کند. «فرصت امروز» در این گزارش در گفت وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی و بخش خصوصی، واقعی بودن یا نبودن رشد اقتصادی 4 درصدی را مورد بررسی قرار داده است.

***

آلبرت بغزیان:

بخشی از رشد اقتصادی ناشی از فروش نفت است

آلبرت بغزیان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه معتقد است که رشد اقتصادی 4 درصدی موضوع بعیدی نیست، ولی احتمالا بخش نفت به این رشد کمک کرده است.

طبق گفته رئیس جمهوری در کشورمان به رشد اقتصادی 4 درصدی دست یافته ایم. این در حالی است که برخی کارشناسان می گویند این رشد اقتصادی محقق نشده و برخی دیگر بر این باورند که این رشد تحقق پیدا کرده است. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست و ما چه وضعیتی از لحاظ رشد اقتصادی داریم؟

رشد اقتصادی 4 درصدی موضوع بعیدی نیست. البته باید اعداد استخراج شود ولی با توجه به اینکه در بخش نفت توانسته ایم سال های گذشته را جبران کنیم و بنابراین احتمالا بخش نفت به این رشد کمک کرده است. در بخش صنعت هم می توانیم بگوییم که خودروسازان خود را به ظرفیتی رسانده اند که دیگر گلایه و ابراز ناراحتی نمی کنند و این هم می تواند رشد اقتصادی مثبت را تایید کند.

برخی کارشناسان معتقدند که رشد اقتصادی 4 درصدی اگر هم رخ داده باشد، خیلی با کیفیت نیست و ناشی از فروش نفت است و آثار آن در بخش های مختلف مشخص و مشهود نیست. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اگر ما رشد اقتصادی در بخش غیر نفتی داشته باشیم شکی در این موضوع وجود ندارد که این بخش می تواند اشتغال زایی داشته باشد زیرا این سوال مطرح است که اگر بخش های نفتی رشد کرده است، چقدر توانسته به سایر بخش ها کمک کرده و بنابراین اگر به سایر بخش ها کمک نکرده است، بیشتر در بخش مربوط به خودش هزینه می شود و درآمدهای ارزی که ایجاد شده، نتوانسته وارد بخش صنعت شود و آن را به حرکت دربیاورد و سرریزی به بخش های دیگر نداشته است.یعنی بخش نفت از سایر بخش ها کمکی نمی گیرد ولی خودش کمک می دهد.

بنابراین بخش نفت همیشه و هرساله آورده برای سایر بخش ها مانند ارز و تامین مواد اولیه دارد ولی ازصنعت کمکی نگرفته که بخواهد رشدی را برای آنها ایجاد کند. از همین رو درست است که می گویند این رشد اقتصادی بی کیفیت است و متون نظری این موضوع را تایید می کند و عملا هم شاهد این موضوع هستیم. البته در آینده باز هم باید این موضوع را ببینیم زیرا در بخش صنعت به سرعت خود را نشان نمی دهد و برخی واحدها در حال تاسیس شدن هستند و هنوز به بهره برداری نرسیده اند و شاید در سال های آینده بتوانیم آثار ناشی از این موضوع را مشاهده کنیم ولی این را نشان نداده است.

منتقدان می گویند که آثار ناشی از رشد اقتصادی در زندگی مردم چندان مشهود نیست و در سفره مردم چندان مشخص نیست. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اگر مردم بخواهند این موضوع را در زندگی خود احساس کنند باید حداقل در افزایش درآمد، کاهش قیمت ها و کاهش بیکاری آن را احساس کنند. در واقع این سه موضوع باید قابل لمس برای مردم باشد.

***

مسعود دانشمند:

آثار رشد اقتصادی مشاهده نمی شود

مسعود دانشمند، عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است به دلیل اینکه در نرخ رشد اقتصادی میزان فروش نفت محاسبه شده است، آثار طبیعی آن مانند تولید ملی، درآمد ملی، اشتغال و رفع بیکاری مشاهده نمی شود.

رشد اقتصادی 4 درصدی که اخیرا مسئولان خبر از آن داده اند، برخی معتقدند که این میزان رشد محقق نشده است و برخی دیگر بر این باورند که این میزان رشد تحقق یافته و آن هم ناشی از فروش نفت است. استدلال شما در رابطه با این موضوع چیست؟

اگر نفت را از اقتصاد کشورمان بیرون بیاوریم، در آن زمان می توانیم در مورد این موضوع صحبت کنیم. بنابراین با احتساب نفت و گاز ما نباید رشد اقتصادی را محاسبه کنیم و باید میزان رشد اقتصادی را بدون نفت و گاز انجام دهیم. اگر بدون نفت و گاز رشد اقتصادی را محاسبه کردیم و متوجه این موضوع شدیم که رشد اقتصادی داشته ایم، جای تقدیر و تشکر بسیار زیادی دارد. اگر با نفت و گاز این رشد اقتصادی محاسبه شده است، طبیعتا زمانی که قیمت نفت کاهش پیدا کند رشد اقتصادی کشورمان منفی و زمانی که قیمت نفت افزایش پیدا کند، رشد اقتصادی مثبت می شود.

آثار طبیعی رشد اقتصادی شامل چه مواردی باید باشد و آیا این موارد در کشورمان قابل ملاحظه است؟

آثار طبیعی رشد اقتصادی را که باید شامل تولید ملی، درآمد ملی، اشتغال و رفع بیکاری باشد، در شرایطی که میزان فروش نفت را محاسبه کرده باشیم، نخواهیم داشت. به عنوان مثال بگوییم که رشد اقتصادی داشته ایم، اما عملا سطح اشتغال در کشور نه تنها تغییر نکرده است، بلکه کاهش یافته باشد و مردم این پارادوکس را می بینند و سوال می کنند که چرا با وجود رشد اقتصادی، ما بیکار هستیم و کالاها رو به گران شدن است و باید مسئولان در مورد این سوالات پاسخگو باشند.

پیرو صحبت های شما به نظر می آید این رشد اقتصادی که مسئولان از آن صحبت می کنند در زندگی مردم نمود و نشانه ای ندارد.

بله، مردم آثار رشد اقتصادی را مشاهده نمی کنند و در اقتصاد خانوار اثرات این رشد نمایان نیست. اگر مردم آثار رشد اقتصادی را نمی بینند، پس حتما مشکلی وجود دارد.

دولتمردان و برخی کارشناسان اقتصادی این گونه استدلال می کنند که رشد اقتصادی در تمام بخش ها از جمله صنعت، کشاورزی و نفت تاثیر داشته و تنها بخشی که رشد اقتصادی نداشته، بخش مسکن بوده است. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

زمانی که خود دولت اعلام می کند که تعداد زیادی از کارخانه ها در حال تعطیلی هستند، یا تعطیل شده اند یا غیرفعال هستند چگونه می توانیم رشد اقتصادی داشته باشیم. حتی کارخانجات فولاد هم در کشورمان با ظرفیت کامل کار نمی کنند. بنابراین تصور می کنم که این رشد اقتصادی را با نفت محاسبه می کنند زیرا قیمت نفت به نسبت سال گذشته که 30 دلار بود به بیش از 40 دلار رسیده است و افزایش قیمت نفت اثر خود را بر رشد درآمدهای عمومی کشور گذاشته است که بارزترین آن رشد اقتصادی است.

***

محمدعلی دیده روشن:

رشد اقتصادی توسط مرکزی مستقل اعلام شود

محمدعلی دیده روشن، عضو اتاق بازرگانی شیراز معتقد است رشد اقتصادی کشور باید توسط مرکزی که نه طرفدار دولت و نه مخالف آن باشد، بررسی و اعلام شود تا بتوان در برنامه ریزی های کشور از آن استفاده کرد.

برخی منتقدان معتقدند رشد اقتصادی 4 درصدی اگر هم اتفاق افتاده باشد، رشد بی کیفیتی است و در زندگی مردم نمود ندارد. نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

رشد اقتصادی باید در سبد خانوار و سفره مردم مشخص و ملموس باشد. بالاخره رشد اقتصادی در هر کشور موضوعی است که باید در خانواده ها لمس شود. این درصدی که رشد داشته باشد، قطعا در درآمد تمام اقشار جامعه باید ملموس باشد و زمانی که در مورد کاهش تورم صحبت می کنیم، هر دو به هم وابسته است.

به هر حال این موضوع باید در درآمد و زندگی مردم احساس شود، اما آنچنان این موضوع احساس نشده است. قاعدتا افزایش فروش نفت هم می توانسته در این موضوع بسیار تاثیرگذار باشد، زیرا در زمان تحریم ها امکان صادرات نفت را نداشتیم، درعین حال قیمت نفت نسبت به آن زمان افزایش یافته است و راحت تر می توانیم صادرات نفت داشته باشیم.

اما مشکل این است که ما آمار دقیقی در کشورمان نداریم. استدلال شما در این زمینه چیست؟

بله، ناگفته نماند که همیشه دعوایی بین بانک مرکزی، مرکز آمار و دولت وجود دارد که در همه دوران ها خیلی آمار دقیقی وجود داشته است. آنهایی که مخالف دولت هستند، آماری را ارائه می دهند و دولتی ها آمار دیگری و مرکز آمار، اعداد و ارقام دیگری را، برای حل این مشکل باید مرجع و مرکزی وجود داشته باشد که آمار را با  درصد تلورانس پایینی ارائه دهد و قطعا همه آن را قبول داشته باشند و نه طرفدار دولت و نه مخالف آن باشد. در واقع جایی که رشد اقتصادی را محاسبه و اعلام می کند، باید مرکزی باشد که کار زیادی به دولت نداشته باشد و موافق یا مخالف دولت هم نباشد.

بنابراین یکی از مشکلات ما نبود مرکزی است که این کار را انجام دهد. برای رفع این مشکل باید چه کار کرد؟

مسئولان باید به این نتیجه برسند که به یک مرکز اعتماد کنند و این مرکز آن چیزی را که واقعیت کشور است، اعلام کند. در این شرایط می توان براساس چنین آماری برنامه ریزی های لازم را برای کشور انجام داد و اگر مشکلاتی وجود دارد، آنها را رفع کنیم.

رشد اقتصادی 4 درصدی ایران موضوعی بود که صندوق بین المللی پول هم آن را پیش بینی کرده بود. به نظر شما اگر تداوم رشد اقتصادی را در سال های آینده هم داشته باشیم، این روند چقدر بر تولید و اشتغال تاثیر خواهد گذاشت؟

اصلا باید این اتفاق بیفتد و این رشد ادامه داشته باشد، در غیر این صورت مشکلات عدیده ای خواهیم داشت و با وضعیتی که تولید و صادرات ما دارد، دچار بحران خواهد شد و قطعا باید تلاش کنیم که به این رشد برسیم. بحران هایی که ممکن است دچار آن شویم بیکاری، رکود بیش از حد و سایر مشکلات اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین باید سعی کنیم دست به دست هم بدهیم و ملی فکر کنیم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com