علاقه پوتین به تقویت روابط چین و روسیه برای توسعه انرژی‌های تجدید پذیر

با تغییر رهبر حزب کمونیست در چین و جایگزین شدن «ژی جینگ پینگ» به جای «هو جین تائو» تحولات متعددی را در مواضع رهبری جدید چین شاهد بوده‌ایم، از جمله این تحولات نزدیک شدن چین به روسیه است. این تغییر رویکرد از سوی چین به بیان دیگر ضعیف کردن نقش ایالات متحده امریکا در اقتصاد این کشور و حتی در صحنه بین‌الملل بوده به طوری که حتی روس‌ها به‌عنوان یک قدرت جهانی قدری نگران این غول نوظهور آسیایی شده‌اند.

با این وجود نگرانی‌های مسکو از قدرت روزافزون چین در عرصه بین‌المللی دو کشور را از همکاری در زمینه‌های مختلف خصوصا در بخش انرژی‌های فسیلی و تجدید‌پذیر باز نداشته و روسیه آماده بازکردن درها برای ورود چین به بازار انرژی‌های تجدید‌پذیر این کشور و بازسازی و توسعه نیروگاه‌های آبی و خورشیدی آن است.

در همین راستا اخیرا شرکت روس هیدرو، بزرگ‌ترین شرکت برق آبی در روسیه اعلام کرد که همکاری با شرکت تولید انرژی چین (چاینا پاور) را در دستور کار خود دارد. گفتنی است تمایل شرکت روسی به همکاری با طرف چینی ناشی از برنامه دولت روسیه جهت حمایت از ساخت نیروگاه‌های برق آبی کوچک که مشمول دریافت یارانه از دولت روسیه در بخش انرژی‌های تجدید‌پذیر است می‌باشد. موضوع دیگری که از عزم شرکت روس هیدرو برای همکاری با چینی‌ها حکایت دارد امکان سرمایه‌گذاری این شرکت به میزان 65 میلیارد روبل معادل یک میلیارد و میلیون دلار در بیش از 30 پروژه تا سال 2020 است.

این سرمایه‌گذاری جدید روس‌ها که زمینه همکاری آنان با چین را فراهم کرده تصویب و ابلاغ یک برنامه حمایت از تولید انرژی‌های پاک و تجدید‌پذیر توسط ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه از طریق پرداخت یارانه به منظور کاهش اتکای این کشور به سوخت‌های فسیلی نظیر نفت، گاز و زغال سنگ و کاهش آلایندگی است. طبق این برنامه روسیه قصد دارد تا سهم انرژی‌های تجدید‌پذیر را در سبد تولید انرژی خود از رقم 0.8‌درصد فعلی به 2.5‌درصد تا 10 سال آینده افزایش دهد.

در تابستان گذشته و در مناقصه دومین پروژه بزرگ انرژی خورشیدی روسیه، این کشور بیشتر ظرفیت تولید انرژی خورشیدی خود را به شرکت چینی آمور سیریوس واگذار کرد. در این مناقصه چینی‌ها موفق شدند تا 175 مگاوات از 496 مگاوات پیشنهادی را برای سال‌های 2015 تا 2018 را به دست آوردند، این درحالی است که شرکت دولتی انرجیا سولنس روسیه 165 مگاوات و شکرت اولار سولار تکنولوژی به‌عنوان بخشی از گروه رینووا که موفق شده بود تا در مناقصه سال گذشته برنده شود تنها توانست تا 155 مگاوات از ظرفیت پیشنهادی کلی را به دست آورد.

لازم به ذکر است که این تحولات و ترجیح شرکای چینی از سوی روس‌ها از دید ناظران و تحلیلگران سیاسی روسیه که روابط چین و روسیه را مطالعه می‌کنند دور نمانده است. به عقیده این کارشناسان هر دو کشور سعی دارند تا جایی که مقدور باشد از نظر اقتصادی و سیاسی به یکدیگر نزدیک شده و روابطشان را مستحکم کنند.

به عقیده کارشناسان اولویت بخشیدن به شرکت‌های چینی ترجیح دادن آنها به شرکت‌های روسی فعال در زمینه تولید انرژی‌های تجدید‌پذیر سیلی محکمی بود بر صورت الیگارش‌های روسی نظیر ویکتور وکسلبرگ رییس گروه رینووا و یکی از هواداران و حامیان سرسخت دولت مرکزی روسیه. به اذعان بسیاری از کارشناسان وکسلبرگ از حامیان بسیار مهم و ثابت قدم صنعت پر سود انرژی روسیه در سال‌های اخیر بوده است.

به گفته ویتالی داویج، رییس انجمن انرژی پایدار در اوکراین: وکسلبرگ در زمینه توسعه و بهره‌برداری از انرژی‌های خورشیدی سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی از طریق ساخت نیروگاه‌های انرژی خورشیدی انجام داده است.

با اعمال تحریم از سوی اتحادیه اروپا و امریکا بر بخش انرژی روسیه تحلیلگران بر این عقیده‌اند که رهبران روسیه ممکن است اولیگارش‌های داخلی این کشور نظیر وکسلبرگ را که برای مدت زمان طولانی مورد اعتماد و اتکای ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور این کشور بوده است قربانی به دست آوردن شرکای بین‌المللی قدرتمند‌تر در حوزه انرژی نظیر چین کند.

گفتنی است بر خلاف سال قبل دولت روسیه بازگشت اصل سرمایه برای سرمایه‌گذاران در بخش انرژی این کشور را در 15 سال و با بهره 14درصدی تضمین کرده است. این قانون جدید با حمایت‌های دولت از سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های تجدید‌پذیر در قالب یارانه همراه شده و بخش انرژی پایدار و قدرتمند روسیه را بسیار رقابتی کرده و دورنمای امیدوار کننده‌ای از آن ارائه می‌دهد.

در این بین بسیاری از کارشناسان صنعت انرژی معتقدند قرارداد‌هایی که با انگیزه‌های سیاسی منعقد شده‌اند نه تنها انتظارات روسیه در زمینه انرژی‌های تجدید‌پذیر را برآورده نمی‌کنند بلکه موجبات نقض قوانین داخلی روسیه خصوصا قوانین محلی در زمینه ساخت تاسیسات مورد نیاز برای توسعه انرژی را فراهم می‌آورند.

شاید بارز‌ترین مثال در زمینه نقض قوانین چینی‌ها باشند که با شناسایی نقاط ضعف قانونی موفق شده‌اند تا با همکاری با شرکتی روسی به نام سولار سیستمز در روسیه که یکی از شرکت‌های تابعه کمپانی آمور سیریوس است قوانین محلی و پیش نیاز‌های لازم برای شرکت‌های خارجی را دور بزنند. شرکت سولار سیستمز قصد دارد تا یک نیروگاه بزرگ فتوولتائیک را برای تولید انرژی خورشیدی در روسیه احداث کند.

در همین رابطه میخائیل مولچانف، مدیرعامل شرکت سولار سیستمز ابراز کرد: ما در این شرکت قصد داریم تا یک کارخانه تولید پنل‌های خورشیدی را تا سال 2016 راه‌اندازی کرده و انتظار ما این است که ظرفیت تولیدی این کارخانه در زمینه تولید پنل‌های خورشیدی سالانه کمتر از 100 مگاوات نباشد. لازم به ذکر است که این شرکت اطلاعاتی در مورد دیگر پروژه‌هایی که در زمینه انرژی خورشیدی در دست اقدام دارد در اختیار رسانه‌ها قرار نداده است.

علاوه بر این چینی‌ها قصد دارند تا با افتتاح یک شعبه از بانک ساخت‌و‌ساز چین در روسیه فرآیند تامین مالی پروژه‌های انرژی خورشیدی‌شان که مورد حمایت دولت روسیه نیز است سهولت ببخشند. باید دید همکاری‌های روسیه و چین در بخش انرژی تا چه حد مطابق پیش‌بینی کارشناسان و تحلیلگران روابط دو کشور پیش خواهد رفت و در نهایت روس‌ها تا چه میزان حاضر به تحمل عوارض جانبی قرارداد‌هایی که با انگیزه‌های سیاسی با شرکای چینی‌شان بسته‌اند خواهند بود.