عربستان: ایران بلوف می‌زند

پس از اتمام نشست بی‌نتیجه دوحه که به منظور توافق بر سر تثبیت میزان تولید نفت خام کشورهای عضو و غیر‌عضو اوپک برگزار شد و همچنین فروکش کردن جنجال رسانه‌ای و واکنش شدید بازارهای مالی جهان به نتیجه این کنفرانس، هم‌اکنون می‌توان گفت که بازار در آستانه ثبات و آرامش قرار گرفته است.

پایان بی‌نتیجه این کنفرانس سبب شد تا بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بازارهای جهانی نفت، از کاهش شدید قیمت این محصول در آینده نزدیک خبر دهند. اثر منفی عدم توافق کشورهای شرکت‌کننده در نشست دوحه بر تحلیل‌های منتشر شده به حدی بود که بسیاری از موسسات مشاوره‌ای فعال در حوزه انرژی انتظار سقوط قریب‌الوقوع قیمت نفت خام به حدود بشکه‌ای 30 دلار در هفته‌های پیش رو را داشته باشند.

انتشار این دست از تحلیل‌ها و حاکم شدن احساسات بر بازارهای جهانی در حالی اتفاق افتاد که دلیل اصلی بی‌نتیجه ماندن این نشست یعنی تقابل و تنش میان ایران و عربستان سعودی و همچنین موضع بسیار تند معاون ولیعهد عربستان پیش از آغاز کنفرانس دوحه باید مدنظر قرار می‌گرفت. به‌رغم اتفاقات رخ داده در کنفرانس دوحه و کاهش اولیه قیمت نفت، قیمت این محصول در هفته جاری مجددا افزایش یافت و انتظار می‌رود که همچنان روند صعودی خود را حفظ کند.

از سوی دیگر و طبق گزارش‌های منتشر شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، به دلیل بهبود وضعیت عرضه و تقاضا در ماه آینده، انتظار می‌رود قیمت نفت خام افزایش یافته و ثبات بیشتری بر بازار حاکم شود. در همین راستا برخی تحلیلگران محافظه‌کارانه پیش‌بینی کرده‌اند که این افزایش قیمت ممکن است که در سال آینده میلادی اتفاق بیفتد اما اطلاعات موجود از وضعیت بازار، کاهش تولید نفت در آمریکا و ثبات در حجم نفت خام تولیدی اوپک نشان‌دهنده آن است که این افزایش قیمت چندان دور از انتظار نبوده و به‌زودی شاهد روند صعودی بازارها خواهیم بود. 

با وجود وضعیت فعلی بازارهای جهانی نفت و اثرات نشست بی‌نتیجه دوحه بر آنها، موضوعی که هم‌اکنون ذهن کارشناسان و فعالان حوزه انرژی را به خود مشغول داشته است، بررسی عناصری است که از ظرفیت‌های قابل توجهی جهت بی‌ثبات کردن بازار برخوردارند. به‌عنوان مثال تقابل کشورهای عرب سنی مذهب به رهبری عربستان سعودی و بلوک کشورهای شیعه به رهبری ایران از جمله موضوعاتی است که از توان بسیاری جهت بی‌ثبات‌سازی بازارهای انرژی برخوردار است.

تقابل مذکور از آن دسته تنش‌های خطرناکی است که به عقیده ناظران بین‌المللی هر لحظه ممکن است تهران و ریاض را وارد یک درگیری تمام عیار نظامی کند. بسیاری از ناظران بین‌المللی معتقدند که در صورت عدم کنترل تنش‌های موجود میان ایران و عربستان، ممکن است در نهایت شاهد رویایی تمام عیار ارتش کشورهای عربی و شبه نظامیان شیعه وفادار به ایران در منطقه باشیم.

عنصر دیگری که باید به آن توجه داشت، بدل شدن شاهزاده محمد بن سلمان به بازیگری کلیدی در خاندان آل سعود است. نقش وی در نشست دوحه و بی‌نتیجه ماندن آن و همچنین اتخاذ مواضع سرسختانه در قبال مشکلات منطقه، بیانگر آن است که این شاهزاده جوان و بی‌تجربه سعودی در سال‌های آینده مسیر حرکت سیاست خارجی عربستان سعودی را ترسیم خواهد کرد.

در این راستا اقدام دیگر معاون ولیعهد سعودی که باید به آن توجه داشت خلع غیر‌رسمی علی النعیمی وزیر نفت عربستان در جریان گفت‌وگوی وی با رسانه‌ها و در دست گرفتن اختیارات وی در اوپک است. اقدام اخیر شاهزاده سعودی در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از تحلیلگران با توجه به سابقه بسیار طولانی وزیر نفت عربستان در سمت فعلی خود انتظار داشتند تا او سرانجام بازنشست شود، موضوعی که هم‌اکنون قریب الوقوع به نظر می‌رسد. از دیگر سو تمرکز محمد بن سلمان روی ایران در چارچوب نشست دوحه و تأکید بر مشارکت تهران در موضوع تثبیت تولید، نشان‌دهنده موضع این شاهزاده سعودی در اوپک است.

واکنش معاون ولیعهد عربستان نسبت به موضع ایران در رابطه با طرح فریز نفتی قابل پیش‌بینی بود. سعودی‌ها معتقدند ایران در مورد افزایش حجم تولید نفت خام خود در آینده بلوف می‌زند. این در حالی است که براساس اطلاعات منتشر شده از سوی منابع داخلی سعودی، این کشور بهره چندانی از استراتژی کسب سهم بیشتر از بازار خود نبرده است، چرا که تأثیر استراتژی مذکور بر کشورهای تولید‌کننده نفت غیر‌عضو اوپک، تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا و ایران بسیار کمتر از میزان مورد نظر سعودی‌ها بوده است.

با این وجود اظهارات مقامات انرژی ایران در رابطه با افزایش حجم تولید نفت خود در شرایطی صورت می‌پذیرد که بسیاری از ناظران و تحلیلگران معتقدند موانع فنی، سیاسی و قانونی موجود بر سر راه سرمایه‌گذاری بین‌المللی در صنعت انرژی و اقتصاد ایران مانع از تحقق آمارهای مورد نظر مقامات ایران در حوزه تولید نفت خام خواهد شد. در چنین شرایطی که ایران از سوی کشورهای تولید‌کننده نفت عضو اوپک نظیر عربستان سعودی تحت فشار شدید جهت پیوستن به استراتژی طراحی شده توسط آنان قرار گرفته است، عدم همراهی ایران با سعودی‌ها و متحدان‌شان و همچنین تهدید ریاض از سوی تهران در زمینه افزایش 1 الی 1/5 میلیون بشکه‌ای تولید این کشور، از سوی مقامات خاندان آل‌سعود نوعی بلوف تلقی می‌شود.

در این بین به احتمال بسیار زیاد، نشست دوحه در تاریخ ثبت خواهد شد. براساس وضعیت فعلی بازار و روند صعودی قیمت‌ها، استراتژی کسب سهم بیشتر عربستان سعودی در آینده مورد اشاره قرار گرفته و رویارویی مذهبی مکتب وهابیت در عربستان و شیعیان تحت حمایت ایران فصل جدیدی در تاریخ رویارویی‌های دو کشور خواهد بود.

منبع: مجله گاز طبیعی اروپا