عدم تناسب بین سود تعیینی و پاداش هیات‌مدیره

مجامع بانک‌ها امسال در حالی برگزار شد که مسئله پرداخت سود بانک‌ها به سهامداران‌شان به یکی از موضوعات چالشی بورس تبدیل شد. به گزارش «فرصت امروز» از چند ماه پیش از این فرهاد نیلی، رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی کشور طی سخنانی اعلام کرده بود که بانک مرکزی با توجه به کمبود منابع بانک‌ها اجازه نخواهد داد تا آنها در مجامع امسال سود نقدی تقسیم کنند. این در حالی است که در خلال سال‌های گذشته همواره یکی از جذابیت‌های گروه بانک‌ها برای سهامدارانشان، تقسیم سود نقدی و ارائه به‌موقع آنها بوده اما با ضعیف شدن احتمال پرداخت سود، گروه بانک با توجه به ارزش بازار بالای این گروه، تبدیل به یکی از ریسک‌های بازار سهام شد و به دنبال آن ریزش‌های شاخص کل بازار سرمایه شدت گرفت، به‌گونه‌ای که حتی توافق لوزان هم نتوانست اثرات این ریزش را از بین ببرد.

در این میان بانک مرکزی موضوع را به سکوت خبری از سر گذراند اما در آستانه برگزاری مجامع به بانک‌ها اعلام کرد که صورت‌های مالی خود را برای بررسی شفاف به بانک مرکزی ارائه دهند که این اقدام از سوی سهامداران بانک‌ها به اعمال فشار بر بانک‌ها تعبیر شد. سرانجام با برگزاری مجامع بانک‌ها معلوم شد که پرداخت نشدن سود نقدی در مجامع امسال بانک‌ها صحت داشته و بانک‌ها قصد ندارند سود زیادی را تقسیم کنند. این در حالی است که انتشار میزان پاداش هیات‌مدیره بانک‌ها انتقادهایی را در پی داشت. منتقدان معتقدند، بانک‌هایی که از سود سهامداران کاسته‌اند دلیلی وجود نداشته که بر پاداش هیات‌مدیره بیفزایند و چنین مبالغ کلانی به آنها به‌عنوان پاداش تعلق گیرد.

سود نقدی چرا کاهش یافت؟

حمید سبحانی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» در این باره گفت: در صورت‌های مالی بانک‌ها، سود تسهیلاتی که در لیست مطالبات معوق بانک‌ها قرار دارند به‌عنوان سود کسب شده توسط بانک‌ها لحاظ می‌شود؛ درحالی‌که در واقع این سودها به همان دلیلی که اصل تسهیلات قابل وصول نیستند، نباید در بخش سودهای کسب شده توسط بانک‌ها لحاظ شوند. وی افزود: کمبود منابع بانک‌ها یک مسئله جدی است. بعد از آنکه گفته می‌شد میزان مطالبالت معوق بانک‌ها کاهش پیدا کرده است دوباره در آمارهای جدید مشخص شد که این میزان رو به افزایش نهاده است. درصورتی‌که اگر برای مطالبات معوق چاره‌ای‌اندیشیده نشود منابع بانک‌ها را به‌طور جدی تهدید خواهد کرد.

این کارشناس با اشاره به موضوع پاداش هیات‌مدیره بانک‌ها گفت: پاداش باید در جهت عملکرد مدیران این بانک‌ها به آنها تعلق گیرد. البته وضعیت همه بانک‌ها از نظر عملکرد یکسان نیست. ما برخی از بانک‌ها را داشته‌ایم که در بخش مدیریت منابع مالی موفق عمل کرده‌اند اما در اغلب این بانک‌های بزرگ موضوع از قرار دیگری است و عملکرد مدیران آنها در این بخش حیاتی مطلوب نبوده است. وی افزود: با چنین عملکردی پرداخت پاداش‌های کلان به مدیران و حق جلسه‌های آنچنانی چه مفهومی دارد؟ نگاه مدیران بانکی باید نگاه مقتصدی باشد. آنها باید تا می‌توانند از هزینه‌ها بکاهند و بر درآمدها بیفزایند. نخستین قدم در این راه از خود مدیران بانک‌ها شروع می‌شود.

این کارشناس تأکید کرد: وارن بافت یکی از چند کلان سرمایه‌دار بزرگ دنیاست. وقتی با وی در مورد پروژه مالی بسیار بزرگی صحبت کردند و به توافق رسیدند، در مسیر عبور آن هیات، یک، یک دلاری روی زمین افتاده بود که همه بی‌تفاوت از کنار آن گذشتند اما بافت خم شد و یک دلار را از زمین برداشت و گفت سود ما با همین یک دلار آغاز می‌شود. نگاه مدیران موفق به مقوله سرمایه این‌گونه است. تا زمانی که بانک‌ها راه‌های نشت منابع خود را نبندند معضل کمبود منابع آنها حل نمی‌شود.

بایدهای تعیین پاداش هیات‌مدیره

رامین شیری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: پرداخت پاداش به هیات‌مدیره روش معمولی است که در همه سازمان‌ها و شرکت‌ها و در همه کشورها انجام می‌شود. وی افزود: بحث پاداش هیات‌مدیره به موضوع انگیزش نیروی انسانی بر می‌گردد، یعنی ما به‌وسیله این پاداش قصد داریم انگیزه نیروی انسانی را در جهت افزایش بهره‌وری ارتقا دهیم.  وی افــزود: پــــاداش هیات‌مدیره‌ها را باید با عوامل دیگری مانند پاداش در نظر گرفته برای نیروی کار ماهر در سازمان هم سنجید. یعنی به نسبت (تأکید می‌کنم به نسبت نه همانند)مهارت و خلاقیت و استعداد نیروی کار باید پاداش‌های مناسب به آنها تعلق گیرد همان‌گونه که به هیات‌مدیره تعلق گرفته است تا احساس اجحاف در نیروی کار ماهر به وجود نیاید.

این کارشناس تأکید کرد: ساز و کار تعیین پاداش هیات‌مدیره بر عهده مجامع بانک‌ها است. اگر ساختار این مجامع براساس واقعیت‌های بازار باشد، نه ترکیبی ساختگی، تصمیم مجامع هم حاصل برآورد گروه سهامداران و امری درون سازمانی و احتمالا براساس واقعیت‌ها است. برای ارزیابی هر یک از این بانک‌ها باید به ترکیب مجامع آنها بپردازید و آن را تحلیل کنید. ولی در مجموع از نظر سازوکار قانونی مجمع می‌تواند هر میزان پاداشی را برای هیات‌مدیره تعیین کند اما با این وجود بانک مرکزی باید نقش نظارتی خود را اعمال کند و همان‌طور که در مورد سود نقدی اقدام به دخالت کرد در این مورد هم باید دخالت‌های لازم را به عمل ‌آورد.